بیم ها و امیدهای بشر در H3

احمد پازوکی*: چکیده دغدغه های بشری در دوران پسا انقلابی گری را در کنفرانس های مربوط به شهرنشینی و محیط زیست می توان جست. این کنفرانس ها مهمترین معضلات جهانی که اکثر قریب به اتفاق کشورها با پیامدهای آن دست و پنجه نرم می کنند را به بحث و بررسی می گذارند. البته از شرایط کنونی تا شرایط مطلوب همچنان فاصله بسیار زیادی است اما "طرح موضوع" اولین قدم در اجرای آن است. به فرمایش مولانا:

"سخن را فایده آن است که تو را در طلب آرد و تهییج کند... ناطقه آدمی در باطن چنین است، مهیج است تو را در طلب آن معنی و اگرچه او را نمی بینی به حقیقت..."

کنفرانس زیست گاه و توسعه پایدار شهری سازمان ملل یا HABITAT 3 یکی از همین همایش های دوران جدید است. دو کنفرانس قبلی به ترتیب در کانادا و استانبول برگزار شده و  H3 قرار است در اکوادور برگزار شود. هدف این کنفرانس ارائه راهکارها و چشم اندازهایی برای توسعه پایدار در شهرهای جهان با توجه به چالشهای قرن جدید است. در جهان امروز که بخش بزرگی از جمعیت آن در نقاط متمرکزی به نام شهرها ساکن هستند، روند مهاجرت به شهرهای بزرگ به بالاترین سرعت خود در طول تاریخ رسیده و روستاها یکی پس از دیگری متروکه می شوند چنین تحقیقاتی حیاتی به نظر می رسد. 

به گفته صاحبنظران، هابیتات 3 مهمترین همایش سال 2016 است و دستورکار نهایی آن همانند دستورکار ریو 21 سرلوحه توسعه در جهان امروز قرار خواهد گرفت. 22 شاخه مختلف در این کنفرانس به بحث و بررسی گذاشته می شود . این موضوعات اگرچه در این کنفرانس تفکیک شده اند اما ماهیتا با یکدیگر پیوندهای عینی و ذهنی دارند. در زیر به برخی از این موضوعات اشاره می شود.

شهرها و تغییرات اقلیمی

مردم جهان روز به روز شهرنشین تر می شوند. جمعیت شناسان تخمین می زنند که اکنون حدود 54% مردم جهان در شهرها بسر می برند. به گزارش UNDESA 2014 در سال 2050 این رقم به 66% خواهد رسید. نتیجتا وسعت شهرها از سال 2010 تا 2030 از 400 هزار کیلومتر مربع به 1.2 میلیون کیومتر مربع خواهد رسید و با توجه به تغییرات اقلیمی گسترده ای که در راه است، طراحی تمهیدات مدیریتی برای این وسعت و تراکم، نه تنها ضروری، که اضطراری است.

شهرها عامل تولید بخش بزرگی از گازهای گلخانه ای در جهان هستند. بر اساس آمار، اکنون 67% از گازهای گلخانه ای جهان در شهرها تولید می شوند و این رقم در سال 2030 به 74% خواهد رسید. آلودگی های کوتاه مدت مانند آلودگی هوا نیز در کاهش سلامتی شهروندان بی تاثیر نیست. بر طبق آمار سازمان بهداشت جهانی تنها در سال 2012 هفت میلیون نفر در جهان به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست داده اند. این موضوعات موجب می شود تا مدیریت شهرها در جهان نیاز به ارائه راهکارهای جدید داشته باشد. 

 اکوسیستم و مدیریت منابع در شهرها

اکوسیستمهایی که به شهرها خدمات می دهند تنها درون کالبد شهر قرار ندارند و در جغرافیای بیرون و درون شهر گسترده اند. بطور مثال زمانی که سدی برای تامین آب شرب یک شهر احداث می شود، هزینه فشار وارده بر اکوسیستم منطقه ی سد بایستی بر عهده شهری باشد که آب آن را مصرف می کند. مدیریت شهری بایستی اولا در جهت تعدیل مصرف در شهرها برنامه ریزی و اقدام کند، ثانیا محافظت از فرآیندهای تجدید منابع و پایداری اکوسیستم هایی که به شهرها خدمات می دهند را نیز بر عهده بگیرد.

شهرها، مهاجران و پناهندگان

حدود یک میلیارد نفر در جهان مهاجرند؛ که دویست میلیون نفر از آنها خارج از موطن خود بسر می برند. تقریبا همه ی آنها برای دستیابی به موقعیت بهتر برای زندگی نقل مکان کرده اند و بخش بزرگی از آنها برای در امان ماندن از جنگ، آزار و شکنجه و بیماری مهاجرت نموده اند.

حدود 37% مهاجرت ها در کشورهای در حال توسعه است و حدود 40% از مهاجرین در کشور همسایه ی خود به سر می برند. بخش اعظم مهاجران در شهرها ساکن می شوند. مهاجرت ها در مقیاس و در پیچیدگی در حال افزایش هستند و تشخیص ماهیت آنها دشوارتر. قوانین هم از لحاظ فهم درست از شرایط، هم به لحاظ تصلب زمانی و هم تفاوتهای جغرافیایی با چالشی جدی در زمینه مهاجران رو به رو هستند.

میزان مهاجران شهرنشین در سه سال اخیر 8% رشد کرده است. تخمین زده می شود که حدود 45% مهاجران در وضعیت "مهاجرت طولانی مدت" هستند. کشورهای مقصد مهاجرین غالبا از کمبود یا نبود قوانین بشردوستانه برای مهاجران (مانند حق کار و تحصیل و زندگی برابر و...) رنج می برند. بسیاری از مهاجران در مناطق پایین دست، ناسالم، ناامن و خطرناک زندگی می کنند و قوانینی برای محافظت از آنها وجود ندارد. حتی در کشورهایی که قوانینی در این مورد وجود دارد هم مشکلات دیگری مانند بروکراسی ناکارآمد، تفاوتهای زبانی، ناآگاهی، تعصبات و ... نیز مهاجران را از دسترسی به امکانات اولیه انسانی محروم می سازد و از سوی دیگر، پایداری توسعه شهرها را نیز به چالش می کشد. 

بدون داشتن طرحی برای ساماندهی مهاجران و پناهندگان هر طرح شهری حاوی نقصهای عمده است.  در چهل سال اخیر عمده ی شهرهای بزرگ در جهان سیاست جداسازی را به جای یکپارچه سازی در پیش گرفته اند. لازم است که شهرهای جهان طرحهایی ارائه نمایند تا مشکلات عملی و قانونی که باعث جدا سازی اقشار مختلف جامعه از جمله مهاجران با عموم مردم شهرها می شوند را حذف یا تعدیل کند. 

علاوه بر این موضوعات، موضوعات دیگری مانند شهرهای امن تر، پایداری در شهرها، زیرساختهای شهری، اسکان غیر رسمی در شهرها، اشتغال، مسکن، شهرهای هوشمند، میراث فرهنگی و ... نیز در این کنفرانس به بحث و بررسی گذاشته و در دستور کار نهایی این کنفرانس گنجانده خواهد شد. سایر موضوعات و مباحث مطروحه رامی توان در لینک زیر یافت:

http://unhabitat.org/issue-papers-and-policy-units

چشم امید مردم و روشنفکران جهان تا اطلاع ثانوی به این کنفرانس هاست. باید دید دستورکار H3  در سالهای آینده چه تاثیری بر مدیریت پایدار زیستگاههای انسانی، کاهش آلام انسان و طبیعت و افزایش سلامتی و شادی مردم جهان خواهد گذاشت. 

* روزنامه نگار

منبع: زیست بوم