یک نقطه داغ زیر آتشفشان دماوند وجود دارد که همچنان داغ است. این نقطه داغ باعث می شود مواد مذاب تولید شود و باعث فعالیت آتشفشان می شود.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از عصر ایران؛ کوه دماوند 5 هزار و 610 متر است و بلندترین کوه ایران و منطقه خاورمیانه. دماوند یک کوه آتشفشانی است و از آنجا که گدازه ها و خاکسترهای آتشفشانی روی هم انباشته شده اند، یک آتشفشان چینه ای یا مطبق ایجاد شده است. به این ترتیب ارتفاع دماوند به مروز زمان افزایش پیدا کرده است.
آتشفشان هایی نیز وجود دارد که سپری هستند و همچون سپر، پهن هستند. در آتشفشان سپری مواد مذاب به راحتی از دهانه آتشفشان خارج می شوند. در آتشفشان هایی که مواد مذاب در گذر زمان روی هم انباشته شده و آتشفشان مطبق ایجاد کرده اند خروج مواد مذاب و گدازه های آتشفشانی می تواند همراه با انفجار باشد و مخروط آتشفشان از جا کنده شود و ارتفاع کوه آتشفشانی کاهش یابد.
عصر ایران پیش از این درباره فعالیت احتمالی آتشفشانی دماوند با دکتر سروش مدبری، رئیس انجمن زمین شناسی ایران(دل دماوند سرد شده است) و دکتر مهدی زارع، زلزله شناس(آتشفشان دماوند فعال است) گفت و گو کرده بود. در روزهای اخیر این فرصت فراهم شد که با دکتر جلیل قلمقاش، آتشفشان شناس نیز گفت و گو کند.
جلیل قلمقاش دکترای زمین شناسی و در حوزه سنگ های آذرین و آتشفشانی به صورت مشترک از دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه پُل سابتیه فرانسه دارد و معاون سازمان زمین شناسی کشور است.
لازم به ذکر است که سنگ های آذرین درونی و بیرونی یافت می شوند و سنگ های آذرین بیرونی مواد مذاب آتشفشانی است که پس از فعالیت آتشفشانی سرد شده اند. از جمله سنگ های آذرین بیرونی می توان به سنگ گرانیت اشاره کرد که در مناطق شمالی ایران وجود دارد.
گفت و گوی عصر ایران با دکتر جلیلی قلمقاش، درباره احتمال فعالیت آتشفشانی کوه دماوند را می خوانید.
***
*شما به هر حال یکی از کسانی هستید که در خصوص آتشفشان دماوند تحقیق می کنید و پیگیر این موضوع هستید. چرا در مورد آتشفشان دماوند و فعالیت احتمالی آتشفشانی آن اختلاف نظر زیادی بین کسانی که زمین شناس هستند یا زلزله شناس هستند وجود دارد که کاملا متفاوت است؟
-بعضی از همکاران ما که تخصص شان، آتشفشان نیست در مورد آتشفشان دماوند اظهار نظر می کنند. این نوع اظهار نظر کردن، درست نیست. نکته مهمتر این است که ما یک سیستم هشدار دهنده و یک سیسم پایش دائمی برای آتشفشان دماوند نداریم. سال های زیادی است که تلاش می کنیم این سیستم را ایجاد کنیم.
آتشفشان دماوند، آتشفشانی است که خفته است. یعنی غیر فعال نیست و خاموش نیست. خفته یعنی این که خواب است و ممکن است بیدار شود. ممکن است دوباره فعال شود. تمام رفتارهای این آتشفشان را باید زیر نظر داشته باشیم و رفتار آینده آن را پیش بینی کنیم.
چنین سیستمی مثلا برای پایش آتشفشان اِتنا در ایتالیا و چند آتشفشان در آمریکا و کشورهای دیگر ایجاد شده. پدیده های مختلف مرتبط با آتشفشان را ثبت و تجزیه و تحلیل می کنند و وقتی مثلا اتفاقی می افتد بلافاصله به اطلاعات خودشان مراجعه می کنند و می توانند بگویند آیا این یک فعالیت آتشفشانی است یا یک پدیده عادی است.
*فردی که دکترای زمین شناسی دارد و رئیس انجمن زمین شناسی ایران است یعنی آقای دکتر مدبری اعتقاد دارند که آتشفشان دماوند دیگر فعال نمی شود و اصلا نباید نگران فعالیت دوباره آن باشیم ولی شما می گوید کسانی که تخصص ندارند اظهار نظر می کنند و به این نوع اظهار نظرها انتقاد دارید.
-واقعیت این است که الان بحث در حد فوق تخصصی است. من این قسمت صحبت ها را مطرح می کنم که جامعه مطبوعاتی یک کم آشنا شوند. چندی پیش دو کوهنورد به دماوند رفته بودند و می گفتند آتشفشان دماوند فعال شده است.
بعد با یکی از زمین شناسان صحبت کردند که تخصص اصلی او، زلزله است. در تلویزیون هم ایشان صحبت کرد. از نظر من که آتشفشان شناس هستم و روی آتشفشان دماوند کار کرده ام، صحبت های ایشان موجه نیست.
آقای دکتر مدبری رئیس انجمن زمین شناسی ایران هم در واقع دوست و همکار من است و استاد من است ولی ایشان تخصص شان، آتشفشان نیست.
*آقای دکتر مدبری رئیس انجمن زمین شناسی در حوزه زمین شناسی تحصیل کرده اند. این سابقه تحصیلی باز ارتباط پیدا نمی کند و کفایت نمی کند برای اظهار نظر کردن درباره فعل و انفعالات زمین منطقه دماوند؟
-درست است ولی باز یک مثال می آورم. شما اگر می خواهید اطلاعات خیلی دقیقی راجع به قلب دریافت کنید حتما پیش متخصص قلب می روید. آقای دکتر مدبری، استاد هستند. استاد دانشگاه تهران هستند. تخصص شان، زمین شناسی زیست محیطی است. من معتقدم با فردی که در این زمینه تخصص دارد راجع به دماوند صحبت شود.
*اشاره داشتید به یک زلزله شناس که با صدا و سیما درباره فعالیت احتمالی آتشفشانی کوه دماوند مصاحبه کرد. ما با آقای دکتر زارع هم صحبت کردیم و منظور شما، ایشان است. آقای دکتر زارع از این زاویه که فعالیت احتمالی آتشفشان دماوند می تواند بر گسل ها منطقه تهران و اطراف تهران تاثیر بگذارد روی آتشفشان دماوند هم تمرکز دارند.
-درست می گویید. راجع به بخش زلزله که مثلا در یک ماه اخیر یک تعداد خُرده لرزه داشته ایم و اینها می توانند مرتبط با فعالیت آتشفشانی دماوند باشد، راجع به این قسمت درست است. ما فقط با یک عامل راجع به این که این آتشفشان فعال شده است یا نشده است صحبت نمی کنیم. با یک عامل قطعا ضریب اطمینانش حداقل پایین می آید.
*آقای دکتر زارع اعتقاد دارند فعالیت احتمالی آتشفشان روی گسل های زلزله و فعالیت گسل ها روی سیستم آتشفشان تاثیر دارند. شما چنین چیزی را قبول دارید یا تاثیر گذاری را نفی می کنید؟
-تاثیر دارند. هیچ شکی در این زمینه ندارم که این دو تا روی هم می توانند تاثیر داشته باشند. نکته کلیدی این است که من مثلا می گویم آتشفشان ممکن است فعالیت کند. شخص دیگری می گوید خیر، خاموش است و فعالیت نمی کند.
متاسفانه این اظهار نظرها بیش تر بر اساس احساس مان است. ما بر اساس اطلاعات ثبت شده و فیزیک آتشفشان دماوند، صحبت نمی کنیم. ما باید یک سیستم پایش داشته باشیم.
اگر این سیستم پایش به طور دائم اطلاعات دقیق آتشفشان دماوند را از نظر لرزه خیزی، از نظر دمای آب گرم چشمه های اطراف و از نظر میزان و دمای گاز خروجی از دهانه آتشفشان و از نظر شکل دامنه های آتشفشان، ثبت کند، در صورتی که یک کوهنورد ادعا کند آتشفشان دارد فعال می شود، ما می رویم داده ها و اطلاعات را نگاه می کنیم.
از احساس خودم صحت نمی کنم. بر اساس داده ها صحبت می کنم. اگر دمای چشمه های آب گرم اطراف آتشفشان بالا رفت، میزان آبی که خارج می شود بالا رفت، خرده لرزه هایی ثبت شده بود، یک مقدار سطح آتشفشان باد کرده و متورم شده بود، بعد می گویم بله مثل این که دارد اتفاقاتی می افتد. مشکلی که در ارتباط با آتشفشان دماوند وجود دارد این است. به همین دلیل اختلاف نظر دیده می شود.
*به هر حال رئیس انجمن زمین شناسی ایران اعتقاد دارند که آتشفشان دماوند فعال نمی شود. آقای دکتر زارع که زلزله شناس هستند معتقدند وجود آب گرم و گاز گوگردی که از دهانه آتشفشان خارج می شود تظاهرات و نشانه های فعال بودن آتشفشان است.
شما به این صورت اعتقاد ندارید که فعال است و می گویید خفته است و ممکن است فعال شود.
-صحبت من با صحبت آقای زارع، مشابه و یکسان است. فقط ممکن است با کلمات متفاوتی بیان شده باشد. اما آقای دکتر مدبری رئیس انجمن زمین شناسی که می فرمایند آتشفشان دماوند فعال نمی شود، من می گویم این اظهار نظر بر اساس داده های آماری نیست. بیش تر بر اساس تجربه و بر اساس احساس خودشان چنین چیزی را می گویند.
*خروج گاز، وجود چشمه های آب گرم و خروج گدازه و مواد مذاب از نشانه های فعال بودن یک آتشفشان است. این که در سال های اخیر و چند هزار سال اخیر، مواد مذاب و گدازه های آتشفشانی از دماوند پرتاب و خارج نشده است، این عدم خروج مواد مذاب باعث می شود که آن را نیمه خفته به حساب بیاوریم یا تعبیر دیگری از آن می توان داشت؟
-آخرین فعالیت آتشفشان دماوند به یک روایت 7 هزار سال پیش است و به یک روایت 4 هزار سال پیش. در شاهنامه، فردوسی اشاراتی به دیو آتشفشان دماوند داشته است.
طبق اطلاعاتی که داریم آخرین فعالیت اتشفشان دماوند مربوط به 4 هزار سال قبل است. یعنی طی 4 هزار سال گذشته، فعالیت خروج گذاره نداشته است. به این دلیل می گویند آتشفشان، خفته است.
*پیش از این شما گفته اید آخرین فعالیت آتشفشانی دماوند مربوط به 7 هزار سال قبل است و قدیمی ترین فعالیت آتشفشانی دماوند که مشخص شده مربوط به 600 هزار سال قبل است.
-کسانی که مناطق مختلف را مطالعه کرده اند اطلاعاتی که دارند یک کم متفاوت است. داده آماری(Data) که مربوط به 7 هزار سال قبل است توسط یک محقق ارائه شده و مستند است و دقیق است. ایشان می گوید 7 هزار سال. داده ای هم داریم که می گوید آخرین فعالیت دماوند مربوط به 4 هزار سال پیش است.
*طبق گفته شما یک فعالیت آتشفشانی در 25 هزار سال قبل بوده و یک فعالیت هم در 65 هزار سال قبل. مطابق آنچه که شما گفته اید قدیمی ترین فعالیت و آن چیزی که تا الان متوجه شده اید مربوط به 600 هزار سال قبل است.
بعد از فعالیت آتشفشانی در 25 هزار سال، نزدیک ترین فعالیت آتشفشانی همین 7 هزار سال یا 4 هزار سال است و یا این که هم فعالیت 7 هزار سال قبل اتفاق افتاده و هم 4 هزار سال قبل؟
-دماوند هم در 7 هزار سال قبل فعالیت آتشفشانی داشته است و هم در 4 هزار سال قبل. البته بین آنها و آن وسط ها، اتفاقات دیگری هم رخ داده است ولی داده ای که ما داریم فعلا می گوید 600 هزار سال، بعد هم 400 هزار سال، همچنین 250 هزار سال، 154 هزار سال، 64 هزار سال، 25 هزار سال، 7 هزار سال و یک اطلاعاتی هم داریم که 4 هزار سال قبل.
* آتشفشانی در شیلی وجود دارد و بعد از 10 هزار سال دوباره فعال شده. آیا اطلاعات خاصی دارید که چطور بعد از اینهمه سال دوباره فعالیت آتشفشانی داشته است؟
-در مورد آن آتشفشان خاص الان اطلاعات خاصی ندارم. در کل اگر از نظر زمین شناسی ساختمانی، زمین به عنوان عامل ایجاد آتشفشان هنوز فعال باشد، ممکن است آتشفشان دوباره فعالیت کند.
برای مثال در جنوب ایران، دو آتشفشان به نام بزمان و تفتان داریم. عامل ایجاد این آتشفشان ها، فرو رانش(لغزیدن) پوسته اقیانوسی دریای عمان به زیر ایران است. همین الان این اتفاق در آنجا دارد می افتد. در نتیجه آن دو آتشفشان، ممکن است در آینده دوباره فعالیت کنند.
*در مورد دماوند چطور؟
-در مورد دماوند، اعتقاد بر این است که یک نقطه داغ زیر آتشفشان دماوند وجود دارد که همچنان داغ است. این نقطه داغ باعث می شود مواد مذاب تولید شود و باعث فعالیت آتشفشان می شود.
*ما از آقای دکتر مهدی زارع، زلزله شناس پرسیدیم که اتاقک گدازه آتشفشانی کوه دماوند در چه عمقی هست گفتند از آقای دکتر قلمقاش بپرسید ولی گفتند ممکن است در عمق 4 یا 5 کیلومتری زمین باشد. به نظر شما، آن اتاقک یا مخزن گدازه چقدر پایین تر از زمین های اطراف قله دماوند وجود دارد؟
-راجع به این موضوع مطالعه دقیق انجام نشده است. الان دقیق نمی دانم مخزن ماگمایی(مواد مذاب) در چه عمقی قرار دارد. از سطح زمین تا عمق 10 کیلومتری می تواند وجود داشته باشد.
*طی 4 هزار سال یا 7 هزار سالی که از آخرین فعالیت آتشفشانی دماوند گذشته است خاک و بخش های بالاتر از گدازه ها و مخزن گدازه سرد نشده است؟
-تا وقتی عامل ایجاد مواد مذاب از بین نرود، همچنان می تواند مواد مذاب تولید شود و بیاید در مخزن ذخیره شود. وقتی فشار مخزن بالا برود ممکن است باعث انفجار آتشفشانی شود.
*آن عامل ایجاد کننده، همان فعل و انفعالات زمین است مثل همان قضیه دریای عمان؟
-نقاط داغ است. یکی از دلایلی که فکر می کنند آتشفشان دماوند اصلا ایجاد شده است این است که زیر آن یک نقطه داغ وجود دارد. این نقطه داغ باعث گرم شدن گوشته زمین و ذوب مواد گوشته می شود و این مواد مذاب بالا می آیند و آتشفشان را تشکیل می دهند.
*درباره حلقه آتش که منطقه بین شرق قاره آسیا و قاره های آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی است گفته شده 80 درصد آتشفشان های فعال و 90 درصد زلزله های بزرگ دنیا در محدوده حلقه آتش اتفاق می افتد.
چرا در آن منطقه از کره زمین اکثر فعالیت های آتشفشانی و زلزله های بزرگ جهان اتفاق می افتد؟
- آنجا حالتی دارد که یک صفحه از پوسته زمین به زیر صفحه دیگر رانده می شود. وقتی یک صفحه پوسته زمین به زیر صفحه دیگر رانده می شود و به عمق حدود 100 کیلومتری که می رسد باعث ایجاد مواد مذاب می شود و این مواد مذاب به سمت بالا حرکت می کنند.
تا آن عامل از بین نرفته است یا خاموش نشده، فعالیت آتشفشانی ادامه دارد و زلزله هم ادامه دارد.
*وقتی عمده فعالیت های آتشفشانی و زلزله های بزرگ در محدوده بین ژاپن و استرالیا و آمریکا اتفاق می افتد پیام خاصی ندارد که چرا قسمت های دیگر کره زمین سردتر هستند؟
-الان یک قسمت هایی از زمین هست که خیلی فعال هستند و از جمله کشور ما نیز روی قسمت های فعال زمین قرار گرفته است. ما از نظر زلزله، تقریبا هر روز زلزله بالای 4 درجه ریشتر داریم.
*ایران از لحاظ فعالیت آتشفشانی که همراه با خروج گدازه و مواد مذاب باشد فعال نیست.
-از نظر آتشفشانی به آن صورت فعال نیست ولی یک زمانی ممکن است فعالیت داشته باشد. بخش جنوب کشورمان یعنی استان سیستان و بلوچستان یک منطقه آتشفشانی فعال است. چرا که عامل ایجاد آتشفشان در آنجا روشن است و می تواند فعالیت آتشفشانی اتفاق بیفتد.
*چرا در نیمه شمالی ایران قبلا آتشفشان فعال بوده و الان نیست و آیا در آن دوران فعال بودن فعالیت به طور مکرر اتفاق می افتاده؟
-یک زمانی یعنی 23 میلیون سال قبل، یک فرو رانش در قسمت مرکزی ایران اتفاق می افتاده. در آن زمان یک اقیانوس به نام نئوتتیس یا تتیس جوان وجود داشته و پوسته این اقیانوس به زیر پوسته قاره ای بخش شمالی ایران که مربوط به اوراسیا بوده، فرو رانده می شده. در آن زمان فرو رانش اتفاق افتاده است.
این فرو رفتگی، عین همان اتفاقی است که الان و در زمان ما، در آن منطقه حلقه آتش دارد رخ می دهد. چون در منطقه ما این فرو رانش بوده است فعالیت آتشفشانی گسترده ای در آن دوره داشته ایم.
*الان فعالیت هایی به آن شدت در درون زمین و در منطقه ما وجود ندارد؟
نه دیگر. در واقع آن فرو رانش تمام شده و دو تا صفحه پوسته زمین با هم برخورد کردند. این منطقه، یک منطقه فشرده است و آن عامل فرو رانش وجود ندارد. به همین دلیل فعالیت آتشفشانی هم قطع شده. ما فقط در چند نقطه در ایران، فعالیت آتشفشانی داریم.
*به طور دقیق مشخص نکردید که عامل این که دماوند فعالیت احتمالی آتشفشانی داشته باشد چه هست یعنی دقیقا چه عاملی باعث می شود گدازه به وجود بیاید؟
- در واقع عامل ایجاد آتشفشان دماوند، یک نقطه داغ زیر زمین است. این نقطه داغ در طول سال های گذشته، فعال بوده است و مواد مذاب تولید می شود و این آتشفشان ایجاد شده.
وجود چشمه های آب گرم و گاز فشانی که در بالای آتشفشان دماوند وجود دارد، می گوید هنوز یک مخزن ماگمایی(مواد مذاب) داغ زیر زمین وجود دارد. تا وقتی این چشمه های آب گرم وجود دارند آتشفشان دماوند، خاموش نشده است و ما نباید آن را خاموش بدانیم.
مثل همان آتشفشان شیلی که پس از 10 هزار سال فعالیت کرده، ممکن است آتشفشان دماوند هم بعد از چند هزار سال که غیر فعال بوده است دوباره فعالیت کند.
حالا این که راه حلش چه هست و چه زمانی می توانم با دقت بیشتری با شما صحبت کنم و داده های آماری دقیقی به شما بدهم، وقتی که ما آتشفشان دماوند را مثل یک مریض، پایش و رصد کنیم. ما 10 سال است که تلاش می کنیم تاسیس کنیم ولی چون اعتبارات به موقع تامین نمی شود هنوز در اول راه هستیم و خیلی راه مانده است.
*در همان زمان که فیلم آن دو کوهنورد درباره فعال شدن آتشفشان دماوند منتشر شد این بحث توسط کارشناسان مطرح شد که در سال های پُر بارش، آب زیادی به درون کوه دماوند نفوذ می کند و در نتیجه بخار زیادی به طبیعت برمی گردد.
با این نوع صحبت در اعماق چند صد متری نسبت به قله دماوند، ظاهرا حرارت زیادی وجود دارد؟
-بله؛ دقیقا همین طور است. آن گازی که از گازفشان دماوند خارج می شود 90 درصدش بخار آب است. تمام آب هایی که از بالای آتشفشان دماوند و از درز و شکاف سنگ ها به داخل زمین نفوذ می کنند، می روند تا می رسند به آن مخزن مواد مذاب.
وقتی این آب ها به مخزن مواد مذاب رسیدند، به نقطه جوش می رسند و بخار می شوند. فشار بالا می رود و به سمت خارج می آیند. با فشار به سمت خارج می آیند و آن گازفشان دهانه دماوند را ایجاد می کنند.
*قله دماوند از سطح دریا 5610 متر ارتفاع دارد. این آبی که به درون کوه دماوند می رود و به صورت بخار برمی گردد آیا مواد مذاب آتشفشانی در داخل مخروط قله دماوند است که آب را به بخار تبدیل می کند؟
-زیر مخروط است.
*یعنی آب باران تا زیر مخروط نفوذ می کند؟
-بله. همین گازفشان نشان می دهد که یک مخزن مواد مذاب، زیر آتشفشان دماوند وجود دارد.
*بخشی از گازی که از دهانه آتشفشان دماوند منتشر می شود گوگرد است. این نشان می دهد که در داخل بدنه کوه و گدازه های داخل کوه دماوند، فعل و انفعالاتی جدی وجود دارد؟
-بله. همین طور است. آب از بالا نفوذ می کند ولی چرا موقع خروج بخار آب، همراه آن گوگرد وجود دارد؟ این گوگرد از مخزن مواد مذاب بالا می آید و با آب ترکیب می شود.
*ترکیب بخار آب و گوگرد با قدرت از دهانه آتشفشان دماوند، خارج می شود. چرا تا این حد با قدرت عمل می کند و بخار با فشار از دهانه آتشفشان بیرون می آید؟
-مثل یک کتری است که وقتی خیلی می جوشد آب با شدت از لوله کتری بیرون می زند. به خاطر فشار بالایی که در داخل کتری است آب به بیرون رانده می شود. همین اتفاق هم در اطراف مخزن مواد مذاب رخ می دهد.
*پس این مخزن گدازه و مواد مذاب به صورت جدی در حال فعالیت است و فعل و انفعالاتی جدی در حال انجام است؟
-بله. فعل و انفعالاتی وجود دارد ولی برای این که بدانیم شدت آن چقدر است، عمق آن چقدر است و چه ویژگی هایی دارد، به دستگاه هایی نیاز داریم که دائم همه این موارد را ثبت کنند.
*کشورهایی مثل ایتالیا یا آمریکا دقیقا می دانند مخزن گدازه در چه عمقی از نوک قله آتشفشان وجود دارد؟
-بله. نه تنها این را می دانند بلکه هر لحظه می دانند که وضعیت آتشفشان چگونه است. می دانند دمای آب های اطراف آتشفشان چطور است و شدت و ترکیب گاز خروجی را می دانند. تورم و باد کردن یا عدم تورم سطح مخروط آتشفشان را می دانند. همه اینها را ثبت می کنند.
*هر چه به زمان خودمان می رسیم فاصله فعالیت های آتشفشانی کمتر شده. قبلا گفته بودید که دماوند در 600 هزار سال قبل، 65 هزار سال، 25 هزار سال و 7 هزار سال قبل فعالیت آتشفشانی داشته است. اما در این مصاحبه عددهای دیگری را هم اعلام کردید. درباره این فاصله ها می شود تحلیل خاصی ارائه داد؟
-اطلاعات ما هنوز کم است برای چنین قضاوتی. واقعیت این است که ما در این زمینه کار می کنیم ولی هنوز اطلاعات سنی مان از دماوند برای چنین قضاوتی کم است. کاری که اخیرا انجام شده این است که تعدادی از گدازه های آتشفشان را سن سنجی کرده اند.
ما تعداد زیادی باید سن سنجی انجام بدهیم تا به این نتیجه برسیم که فاصله ها کم شده یا زیاد شده.
*اگر فعالیت 7 هزار سال قبل یا 4 هزار سال قبل را به عنوان فعالیت آتشفشانی دماوند در نظر بگیریم چرا در این چند هزار سال گذشته فعالیت آتشفشانی جدید اتفاق نیفتاده است؟
-احتمالش هست که اتفاق افتاده باشد ولی به صورت خروج گدازه نبوده باشد. چون گدازه های آتشفشانی، خیلی مشخص هستند. اما اگر به صورت خروج خاکستر باشد ممکن است حجم آن زیاد نباشد و فقط در حد چند میلی متر در اطراف آتشفشان فرود آمده باشد.
*آخرین پرتاب گدازه یا 7 هزار سال قبل بوده یا 4 هزار سال قبل بوده و در این 4 هزار سال اخیر آتشفشان دماوند پرتاب گدازه نداشته است؟
-یعنی ما گدازه ای جوان تر از 4 هزار سال قبل نداریم. اما خاکستر و مواد آتشفشانی ممکن است داشته باشیم ولی سن سنجی نکرده ایم.
*شما احتمال فعالیت آتشفشانی دماوند را نفی نمی کنید. اگر احتمالا فعال شود و شروع به پرتاب گدازه کند این گدازه ها تا کجا و چه شعاعی می تواند پرتاب شود؟
-احتمال فعالیت آن وجود دارد.
*آتشفشان در 26 کیلومتری شهر دماوند و شهرهای آمل و تهران در فاصله های دورتر از آتشفشان دماوند هستند.
-پرتاب گدازه، چیز خطرناکی نخواهد بود. خروج خاکستر خیلی خطرناک خواهد بود. یعنی فعالیت انفجاری آن خیلی خطرناک است. آن نوع فعالیت که فقط گدازه خارج شود، خیلی خطرناک نیست.
*انفجاری یعنی این که مواد مذاب و گدازه ها مخروط قله آتشفشان را متلاشی کنند؟
-بله. ممکن است مخروز آتشفشان کَنده شود. آتشفشان سنت هلن که در ایالت واشنگتن آمریکا قرار دارد در سال 1980 فعالیت آتشفشانی داشت و 100 متر بالای آتشفشان کنده شد و پرتاب شد.
یک اتفاق دیگر این است که اگر بخواهد فعالیت آتشفشانی اتفاق بیفتد آب شدن یخچال ها رخ می دهد و سیلاب هایی به راه می افتد. این یک خطر بالقوه دیگر است.
*در حال حاضر چه عاملی می تواند مخزن مواد مذاب دماوند را فعال کند؟
-همان نقطه داغ که زیر آتشفشان دماوند وجود دارد.
*چه عاملی می تواند آن نقطه داغ را فعال کند؟
-آن فعال است. همین فعالیت های زمین شناسی، آرام و مستمر هستند. الان درباره گسل های زلزله که در اطراف تهران یا جاهای مختلف ایران وجود دارند نمی توانیم بگوییم چه عاملی باعث فعالیت آنها می شود. این گسل ها فعال هستند ولی فعالیت آنها آرام آرام ادامه پیدا می کند و جلو می رود و انرژی آرام آرام ذخیره می شود.
یک جا به مرحله ای می رسد که برای سنگ های زمین، قابل تحمل نیست زلزله اتفاق می افتد یا انفجار اتفاق می افتد. بنابراین فعال است.
*با توجه به این که زلزله شناسان انتظار دارند گسل مُشا در جنوب کوه دماوند و گسل شمال تهران فعال شود، حدس می زنید که فعالیت این گسل ها روی مخزن گدازه دماوند تاثیر بگذارد؟
-هر کدام از اینها می تواند روی دیگری تاثیر بگذارد. این احتمال وجود دارد ولی نکته بسیار مهم این است که ما باید آتشفشان دماوند را مثل یک مریض پایش کنیم. ما نیاز به یک سیستم پایش آتشفشان داریم.
این که من گفتم افراد غیر متخصص، واقعیت این است که در مورد آتشفشان، باید یک آتشفشان شناس صحبت کند، در مورد زلزله، متخصص زلزله و در مورد آب، متخصص آب.
