وجود بیش از حد سموم کشاورزی در 7 محصول پر مصرف (+اسامی)

زیست بوم: "پی ام سی" ، نام طرحی است که از سوی وزارت بهداشت و با همکاری سازمان جهاد کشاورزی برای بررسی وجود سموم در محصولات پر مصرف کشاورزی اجرا شد. نتایج اما، نگران کننده بود: 7 محصول پر مصرف کشاورزی، آلودگی بالایی دارند. با این حال، وزارت کشاورزی می گوید 90 درصد میوه ها و سبزی ها، سالم اند و مشکلی ندارند.

عصر ایران - "پی ام سی" ، نام طرحی است که از سوی وزارت بهداشت و با همکاری سازمان جهاد کشاورزی برای بررسی وجود سموم در محصولات پر مصرف کشاورزی اجرا شد. نتایج اما، نگران کننده بود: 7 محصول پر مصرف کشاورزی، آلودگی بالایی دارند و این ، خطر بزرگی است که 80 میلیون ایرانی را تهدید می کند.

مطابق این بررسی ها 10 درصد از نمونه های مورد آزمایش از نظر باقیمانده سموم کشاورزی بالاتر از حد مجاز شناسایی شدند . هرچند که رئیس سازمان حفظ نباتات به روند اجرایی این آزمایش ها انتفاداتی وارد کرده است ولی موضع آنقدر مهم بوده که سازمان تعزیرات حکومتی نیز خواستار تشکیل جلسه ای به منظور بررسی این موضع شده و از تمامی مسئولان مرتبط خواسته شده تا به منظور رفع مشکل در این جلسه شرکت کنند.

آن طور که دکتر حسین رستگار رییس آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت در گفت و گو با عصر ایران می گوید طرح کنترل و نظارت بر سموم باقیمانده در محصولات کشاورزی در سطح بازار مصرف با همکاری وزارت جهاد کشاورزی در حال پیگیری است.

وی ادامه داد: طبق بررسی های انجام شده در حال حاضر مصرف بیش ار حد سموم مجاز و همچنین استفاده از سموم قاچاق در برخی از مزارع وجود دارد که ضرورت نظارت و کنترل این آفت کش ها را به عنوان اولویت مهم وزارت بهداشت و جهاد کشاورزی قرار داده است.

به گفته وی بیشترین تمرکز در اجرای این طرح بر فرآورده های زراعی و باغی پر مصرف مانند سیب درختی، سیب زمینی ، خیار ، گوجه فرنگی ، کاهو و برنج بوده است.

وزارت بهداشت : 7 محصول آزمایش شده بالاتر از میزان مجاز سموم داشتند

دکتر هدایت حسینی مدیر کل نظارت بر فرآورده های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو در گفت و گو با عصر ایران توضیح داد: از سال 93 و در راستای اجرای ماده 37 قانون برنامه پنجم اجرای طرحی تحت عنوان پایش باقیمانده سموم کشاورزی و آفت کش ها در وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو برنامه ریزی شد که در این راستا 7 محصول پر مصرف با همکاری جهاد کشاورزی مورد بررسی قرار گرفت.

وی در مورد اسامی این محصولات گفت: در این طرح 4 محصول شامل خیار ، گوجه فرنگی ، سیب درختی و برنج از نظر آفت کش ها و باقیمانده سموم و 3 محصول سیب زمینی، پیاز و کاهو از نظر باقیمانده کودهای شیمایی شامل نیترات و فلزات سنگین مورد بررسی قرار گرفت که مطابق این بررسی ها 10 درصد از نمونه های مورد آزمایش از نظر باقیمانده سموم کشاورزی بالاتر از حد معمول بوده است.

دکتر حسینی ادامه داد: از نمونه های مورد ارزیابی در این محصولات کمترین عدم انطباق با استاندار های لازم در برنج با زیر 2 درصد و بیشترین مورد در سیب درختی با 10 درصد دیده شد.

وی ادامه داد: گوجه فرنگی و خیار نیز به ترتیب بعد از سیب درختی بالاترین سموم باقیمانده در خود را دارا بوده اند.

دکتر حسینی در مورد چگونگی نحوه اجرای این طرح گفت: طرح پایش محصولات کشاورزی با همکاری وزارت جهاد کشاورزی برنامه ریزی شد و انتخاب این محصولات نیز به دلیل بالا بودن میزان مصرف آنها در جامعه انجام گرفت.

وی ادامه داد: برای اینکه بررسی دقیق و کشوری در این طرح داشته باشیم این آزمون در 10 قطب کشوری انجام شد و در مجموع 5760 نمونه آزمایش در 4 محصول خیار، گوجه فرنگی، سیب درختی و برنج در زمینه پایش کودهای شیمایی و 1800 نمونه آزمایش در مورد 3 محصول سیب زمینی ، پیاز و کاهو انجام گرفت .

مدیر کل نظارت بر فرآورده های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو با اشاره به اجرای فاز جدید این طرح با افزایش محصولات مورد آزمایش خاطر نشان کرد: در برنامه جدید در سال 94 ، هجده محصول مورد بررسی قرار می گیرد . همچنین نمونه های مورد آزمایش نیز از 7560 نمونه در سال گذشته به 11 هزار و 280 نمونه افزایش خواهد یافت.

واکنش سازمان حفظ نباتات: برخی از آزمایش های وزات بهداشت دارای ایراداتی است/ در حال بررسی هستیم

دکتر محمد علی باغستانی رییس سازمان حفظ نباتات کشور در واکنش به مطالب مطرح شده از سوی وزارت بهداشت مبنی بر باقیمانده سموم کشاورزی در 7 محصول پر مصرف باغی و زراعی شامل خیار ، گوجه فرنگی ، سیب درختی ، سیب زمینی ، کاهو ، پیاز و برنج برخی از آزمایش های انجام شده از سوی وزارت بهداشت را نادرست دانسته و در ادامه به ضرورت حمایت دولت و اختصاص بوجه مناسب در زمینه مبارزه با سموم و آفت کش های غیر مجاز در محصولات کشاورزی تاکید کرد.

دکتر باغستانی در گفت و گو با عصر ایران میزان مصرف سموم کشاورزی در کشور را کمتر از میانگین جهانی ذکر کرد و گفت: میزان مصرف سموم در محصولات کشاورزی در کشور 50 تا 60 درصد متوسط دنیاست.

وی با اشاره به آزمایش های انجام شده از سوی وزارت بهداشت در زمینه پایش سموم در محصولات کشاورزی برخی از نتایج این آزمایش ها را غیر واقعی خواند و گفت: وزارت بهداشت طرحی را مبنی بر پایش 7 محصول انجام داد که این اقدام دارای مشکلاتی بود.

وی در مورد مشکلات این آزمایش هاگفت: برای چنین کاری نمی توان جزیره ای عمل کرد بلکه باید دو سازمان در کنار یکدیگر اقدام به نمونه برداری کنند همچنین سمومی در این آزمایش ها عنوان شده است که اصلا امکان استفاده در محصول ذکر شده را ندارد.

وی ادامه داد: به طور مثال وزارت بهداشت در پایش خود سم کنه کش را در محصول برنج تشخیص داده است این در حالی است که در هیچ جای کشور از این نوع سم در برنج استفاده نمی شود.

وی ادامه داد: در زمینه نمونه برداری نیز کارشناسان وزارت بهداشت هیچگونه نمونه برداری از مزارع نکرده اند بلکه نمونه برداری از بازار انجام شده و بنابراین منشاء این محصول خصوصا در مورد برنج مشخص نیست.

وی ادامه داد: در مورد دیگر سم علف کش را در سیب درختی تشخیص داده اند در حالیکه اگر علف کش را به درخت بزنیم درخت خشک می شود.دکتر باغستانی خاطر نشان کرد: پیشنهاد ما برای اینگونه آزمایشات نمونه برداری در کنار کارشناسان جهاد کشاورزی است.

رییس سازمان حفظ نباتات کشور در ادامه با اشاره به اقدامات انجام شده در زمینه ترویج شیوه های مبارزه بیولوژیک گفت: در سال گذسته در این زمینه و خصوصا در بحث گندم اقدامات موثری انجام شد و حتی با شناسایی کانون های اصلی اقدام به حذف محصولات پر خطر کردیم.

مبارزه بیولوژیک ، لنگ پول

دکتر باغستانی در ادامه سلامت موارد غذایی را از مزرعه تا سفره ذکر کرد و گفت: باید به مبحث سلامت اهمیت ویژه ای داده و لذا از اعتباراتی که در زمینه یارانه سلامت ارائه می شود کمکی هم به سازمان حفظ نباتات شود زیرا ما به شدت علاقمند هستیم تا فعالیت های خود را افزایش دهیم ولی اعتبار نداریم زیرا تمامی یارانه بخش سلامت در اختیار وزرات بهداشت قرار گرفته است.

وی گفت: اینکه آزمایشگاه های مجهز برای پایش محصولات کشاورزی تاسیس شود بد نیست ولی اینکه از اصل موضوع که مبارزه با آفت ها و سموم غیر مجاز و استفاده از روش های غیر شمیایی است غافل شویم امری پسندیده نیست زیرا هر جا که بحث مبارزه بیولوژیک مطرح است یک پای مهم آن دولت است و لذا اعتقاد داریم برای حفظ امنیت سفر های غذایی باید بخشی از یارانه سلامت در بخش کشاورزی نیز هزینه شود.

وی ادامه داد: مبارزه با آفت ها از طریق روش های غیر شیمایی هزینه های بالایی برای کشاورز دارد و لذا اگر می خواهیم استفاده از روش های شمایی را حذف کنیم باید در این زمینه یارانه بدهیم .

وزارت بهداشت به وظیفه خود در زمینه امحاء محصولات آلوده عمل کند

رییس سازمان حفظ نباتات در ادامه با اشاره به ماده 28 قانون حفظ نباتات در زمینه امحاء محصولات غیر مجاز گفت: مطابق این ماده اگر محصولی سموم درون آن از حد مجاز بالاتر باشد وزارت بهداشت موظف است با همکاری شهر داری ها آن محصول را امحاء کرده و از توزیع آن نیز جلوگیری کند که اگر این اقدام صورت می گرفت فردی که مرتکب تخلف شده بود حتما برای جلوگیری از تکرار و اخذ آموزش های لازم در کلاس های آموزشی ما شرکت می کرد.

وی ادامه داد: هم اکنون کلاس های آموزشی ما در سراسر کشور برای کشاورزان برقرار است ولی از این کلاس ها استقبالی نمی شود زیرا کشاورزان می گویند که فرقی بین محصول ارگانیک و محصولی که با سم پاشی شیمایی تولید می شود در بازار وجود ندارد و لذا عملا صحبت های کارشناسان ما نیز جدی گرفته نمی شود.

90 درصد از محصولات کشاورزی سالم است

رئیس سازمان حفظ نباتات در ادامه با بیان اینکه در 16 میلیون هکتار از زمین های کشاورزی کشور مبارزه شیمایی با آفت ها انجام می شود خاطر نشان کرد: مطابق اظهارات وزارت بهداشت تنها 10 درصد از محصولات تولیدی دارای مشکل بوده اند در حالیکه 90 درصد محصولات سالم هستند که البته در آن 10 درصد اعلامی نیز ما مشکلاتی را در انجام آزمایش ها شاهد هستیم. به طور مثال وزارت بهداشت عنوان کرده در سیب درختی سمی را رویت کرده که این سم مربوط به مرکبات است و این در حالی است که این سم در دنیا علاوه بر مرکبات برای سیب درختی نیز استفاده می شود و حال چون این سم در سیب دیده شده می گویند غیر مجاز است .

وی ادامه داد: 30 درصد موارد از 10 درصدی که وزارت بهداشت دارای مشکل اعلام کرده مربوط به اینگونه موارد است.

دکتر باغستانی در مورد استفاده از سموم قاچاق نیز گفت: 5 تا 10 درصد سموم مورد استفاده قاچاق است که ما نیز در این موارد دغدغه داریم و از آنجایی که متولی مبارزه با قاچاق در کشور ستادمبارزه با قاچاق کالا و ارز است لذا در این مورد نیز مکاتباتی با این سازمان داشته ایم.

وزارت بهداشت: امکان ردیابی محصول مقدور نیست چگونه امحاء کنیم؟

اظهارات رئیس سازمان امور اراضی در رابطه با لزوم امحاء محصولات دارای مشکل را با دکتر حسینی مدیر کل نظارت بر فرآورده های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت در میان گذاشتیم وی در رابطه با عدم امحاء محصولات کشاورزی دارای مشکل از سوی وزارت بهداشت گفت: به دلیل اینکه در کشور امکان رد یابی محصولات کشاورزی وجود ندارد لذا امکان شناسایی سر منشاء برای امحاء محصولات دارای مشکل نیز وجود ندارد. ضمن اینکه در هیچ جای دنیا کسی با محصول نهایی مبارزه نمی کند و معمولا از منبع تولید، اصلاحات لازم انجام می شود.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا وزارت بهداشت در آزمایش های خود از مزارع برای نمونه برداری استفاده نمی کند تا مشکل سر منشاء حل شود گفت: امکان چنین کاری برای وزارت بهداشت میسر نیست زیرا مطابق آمار وزارت جهاد کشاورزی 100 میلیون تن محصولات کشاورزی در کشور تولید می شوند که اگر ما تمامی امکانات خود را هم بسیج کنیم باز نمی توانیم چنین کاری را انجام دهیم و بنابر این ما از سیستم رندوم چک و آن هم از سطح بازار های میوه و تره بار استفاده می کنیم .

دکتر حسینی ادامه داد: در برنامه پایش امسال بر روی نظام رد گیری محصولات کشاورزی متمر کز شده ایم و از وزارت جهاد کشاورزی نیز در خواست داریم تا فرایندی را تعریف و اجرایی کند تا محصولات کشاورزی قابلیت رد یابی داشته باشند

وی در مورد اینکه سازمان حفظ نباتات استفاده از برخی سموم را که آزمایش های وزارت بهداشت وجود آنها را در محصول تشخیص داده رد کرده و دارای اشکال می داند گفت: این سموم در آزمایش ها مشخص شده است حال اگر سم علف کش در سیب درختی یافته می شود یکی از دلایل آن می تواند ناشی از عدم آگاهی کشاورز در استفاده از سم باشد .

حتما میوه ها را کاملا شسته و پوست آن را بگیرید

مدیر کل نظارت بر فرآورده های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت در پایان با تاکید بر شستشوی دقیق میوه ها و سبزیجان و پوست کندن آن در زمان استفاده گفت: علاوه بر اینکه شستشوی خوب می تواند بخشی از سموم محصول را از بین ببرد پوست گرفتن آن در زمان مصرف باید حتما انجام شود.

منبع: عصر ایران

پدیده "ال نینو" چیست؟+تصویر

زیست بوم: " ال نینو "، قدرتمندترین چرخه‌ آب و هوایی 65 سال گذشته ، پدیده ای است که در اقیانوس آرام شکل می گیرد و به علت گردش امواج میانی روی تمام نقاط زمین از جمله ایران تاثیر می گذارد، البته این تاثیر غیر مستقیم است.

نوسان جنوبی یکی از مهمترین و شاخص ترین رویداد هایی است که منجر به ظهور نا بهنجاری های بزرگ آب و هوایی در بسیاری از نقاط جهان می شود. هواشناسان و اقیانوس شناسان جهان در سال های اخیر مطالعات زیاد و دقیقی در مورد مکانیزم ایجاد ال نینو و تاثیرات متقابل جو و اقیانوس انجام داده اند ، بویژه مطالعات گسترده ای در ارتباط با ناموزونی دما در سطح دریا و نوسانات فشار جو در سال هایی که ال نینو رخ می دهد انجام گرفته است ، مجموعه این تغییرات را بنام نوسانات جنوبی می نامند که با کلمه اختصاری ENSO) ElNino Southern Oscillation )یعنی ترکیبی از دو کلمه ال نینو و نوسانات جنوبی است بکار می رود .

برای نخستین بار واکر (1932) و بلیس (1937) بر وجود نوسانی در فشار سطح و در مقیاس جهانی اشاره کردند و آن را نوسان جنوبی SO نامیدند . بدین سان SOیک الگوی ارتباط از راه دور جهانی در اتمسفر است و به دلیل تمیز آن از سایر الگوهای ارتباط از راه دور ( بویژه نوسانات اطلس شمالی و آرام شمالی ) جنوبی نامیده شده است .

مراکز عمل SO توسط یک گردش مداری شرق به غرب در امتداد صفحه استوا همراه با صعود هوا در غرب اقیانوس آرام و نزول هوا در شرق اقیانوس آرام به یکدیگر مربوط می شود و به این ترتیب گردش شکل می گیرد که توسط بژرگنس (1969) گردش واکر نامیده شد . ال نینو مولفه اقیانوسی ENSO است و با دگرگونی های بزرگ در دماهای سطح دریا در منطقه آرام حاره ای پدیدار می شود.

مشخصات ال نینو :

در طول پدیده ال نینو باد ها در استوا بر روی اقیانوس از غرب به شرق می وزند . این بادها در سطح آب اقیانوس جابجا شده و آبهای گرم سطح اقیانوس را که بوسیله خورشید در مناطق گرمسیری حرارت دیده اند ، به سواحل غربی شمال و جنوب قاره آمریکا می آورد . به دنبال آبهای گرم ، بارندگی نیز به سمت مشرق متمایل می شود ، به همراه سیل در پرو و خشکسالی در اندونزی و استرالیا .

نشانه کلیدی ال نینو ، افزایش دمای غیر عادی در امتداد و هر دو طرف خط استوا در اقیانوس آرام مرکزی و شرقی است . این جریان هر چند سال یکبار با یک گرمایش عظیم و غیر معمول همراه می شود . بطوری که در این حال دماهای سطح دریا حداقل برای چند ماه پیاپی در 3 تا 5 محل ساحلی بالای حد نرمال می رود . و در پی آن دمای سطح دریا برای یک سال و یا حتی بیشتر بصورت غیر عادی باقی می ماند و برای برگشت به شرایط عادی منطقه ، حداقل تا ژانویه یا مارس آینده زمان لازم است .

ال نینو اصولاً تغییراتی در موقعیت تندبادها بوجود آورده و موجب پدید آمدن رفتارهای آب و هوایی غیر معمول در کره زمین می گردد . تغییرات در تند بادها که توسط ENSO صورت می گیرد بر آب و هوا نه تنها در شمال و جنوب قاره آمریکا بلکه در نقاط دوردستی همچون آفریقا و نواحی جنوبگان تاثیر می گذارد .

در حالت عادی آب و هوای نواحی گرمسیری منطقه غرب دارای دمای بیشتر از 10 درجه سانتیگراد نسبت به سواحل شرق پرو و اکوادور می باشد . فشار هوا در بالای آب های گرم کاملاً پایین است.

هوای مرطوب برخاسته از منطقه باعث تشکیل ابر های سنگین و بارانهای شدیدی مشابه بارانهای جنوب شرق آسیا ، گینه نو و شمال استرالیا می شود. که نهایتاًمنجر به افزایش بارندگی در مناطق جنوبی آمریکا و پرو و خشکسالی در قسمت غربی اقیانوس آرام که استرالیا و کشور های مجاور را نیز تحت تاثیر قرار می دهد ، می گردد . در طی یک رویداد ال نینو نابهنجاری های دمای سطح دریا ، سطحی به وسعت 5 میلیون کیلومتر مربع را در طی مراحل انتقال تا تکامل پوشش می دهد .

دلایل وقوع ال نینو :

گردش واکر : این گردش یک گردش اتمسفری ، در صفحه ای عمود بر استوا می باشد که با صعود هوا در غرب آرام استوایی و نزول هوا در شرق آرام استوایی شکل می گیرد و همراه با آن بادهای سطحی شرقی و بادهای غربی فوقانی به موازات استوا در سطح وسیعی از حوضه آرام استوایی ایجاد می شود . در واقع گردش واکر اتمسفر ، به گرادیان دمای سطح دریا در طول استوا ، میان دماهای بالا در غرب آرام استوایی و دماهای پایین در شرق آرام استوایی می باشد و قویاً در ارتباط با رویداد ENSO است .

حال این گرادیان دما در سطح دریا چگونه شکل می گیرد ؟

در شرایط عادی منطقه ، در غرب آرام حاره ای به واسطه بادهای تجارتی جنوب شرقی نسبتاً آرام ، گرایش حاصل از تشعشع خورشیدی موجب گرم شدن آبهای اقیانوس می شود .

به طور همزمان بادهای تجارتی جنوب شرقی موجب فرا رفت آبهای گرم به سمت غرب می شوند . بنابراین در غرب آرام حاره ای یک انباشتگی از آبهای با دما های بالا بوجود می آید و تراز دریا در این منطقه بالا است . حال به دلیل تنش باد شرقی در آرام استوایی حرکتی به سمت قطب در لایه اکمن اقیانوسی ایجاد می شود و در پی آن به دلیل پیوستگی ، فراجهندگی آب سرد در نواحی مرکزی و شرقی آرام استوایی به وجود می آید که این علتی بر وجود زبانه آب خنک در نواحـــــی مــرکزی و شرقی آرام استوایی می باشد .

بدین ترتیب در شرایط عادی منطقه ، در غرب آرام استوایی آبهای سطحی با دماهای بالا و در مرکز و شرق آرام استوایی ، زبانه ای از آبهای سطحی با دماهای پایین وجود دارد . حال در نواحی استوایی توزیع فعالیتهای همرفتی قوی در اتمسفر به میزان زیادی به همگرایی بادهای تجارتی و دمای سطح دریا بستگی دارد به طوری که منطقه همگرایی درون حاره ای (ITCZ - Inter Tropical Convergence Zone) و منطقه همگرایی آرام جنوبی (SPCZ - South Pacific Convergence Zone) بر روی مناطقی واقع شده اند که دارای آب های سطحی با دمای بالاتر از 27 درجه سانتیگراد می باشند .

بنابراین در غرب آرام استوایی توسط بادهای تجارتی همگرایی و در نتیجه صعود هوای گرم و مرطوب اتفاق می افتد و به دنبال آن در اثر فعالیتهای همرفتی و بارندگی ، گرمای نهان به طور گسترده ای در اتمسفر فوقانی آزاد می شود و در این حال زمینه ای مساعد جهت یک شارش برگشتی به سمت شرق و به موازات استوا در اتمسفر فوقانی پدید می آید و در پی آن هوای خشک در شرق آرام استوایی نزول می کند .

بنابراین در شرق آرام استوایی ناحیه پر فشار سطحی و در غرب آرام استوایی ناحیه کم فشار سطحی شکل میگیرد و به دلیل گرادیان فشار به وجود آمده ، حرکتی از شرق به غرب در سطح و موازات استوا ایجاد شده و بدین سان گردش واکر که حاصل گرمایش آدیاباتیک در نواحی استوایی است شکل می گیرد . همراه با بادهای تجاری جنوب شرقی قوی، گردش واکر شدت می یابد اما قدرت گردش واکر با دمای سطح دریا در شرق آرام استوایی نیز در ارتباط است به این ترتیب زمانی که دماهای سطحی دریا در شرق آرام استوایی پایین تر از حد نرمال است (شرایط عکس ال نینو که لانینا نام گرفته است ) بادهای تجاری و گردش واکر در قویترین وضعیت خود قرار دارند .

تحت این شرایط ، شرق استرالیا ، اندونزی و هندوستان از هوایی مرطوب و باران زا برخوردارند و شرق آرام استوایی هوای خشک حاکم است واین شرایط عادی منطقه می باشد . اما زمان وقوع رویداد ENSO یعنی شرایط غیر عادی منطقه ، زمانی است که گردش واکر ضعیف شده و به دنبال آن هوای خشک و کم باران حاکم می شود.

راههای مشاهده ، ثبت و اندزه گیری :

نوسان جنوبی یک رفتار الاکلنگی در تودة اتمسفری است که مستلزم تبادل هوا میان دو نیمکره شرقی و غربی بوده و در عرضهای جغرافیایی حاره ای و جنب حاره ای متمرکز می باشد . مراکز عمل آن اطراف اندونزی و شرق آرام جنوبی در بخش حاره ای است . زمانی که فشارهای سطح در شرق آرام جنوبی حاره ای (تاهیتی در 17 درجه جنوبی و 150 درجه غربی ) بالای نرمال است در بیشتر نواحی غرب آرام جنوب حاره ای (داروین در 12 درجه جنوبی و 130 درجه شرقی ) فشارهای سطح زیر حد نرمال است، که این فاز سرد نوسان جنوبی نام گرفته و با پدیده لانینا (عکس ال نینو ) همراه است .

در این حالت دماهای سطح دریا در شرق آرام جنوبی حاره ای پائین تر از نرمال است و بادهای تجارتی و گردش واکر در قویترین وضعیت خود قرار دارند . اما زمانی که فشارهای سطح در شرق آرام جنوبی حاره ای پائین تر از نرمال است در اکثر نواحی غرب آرام جنوبی حاره ای فشار های سطح بالاتر از نرمال است و این شرایط فاز گرم نوسان جنوبی نام گرفته و در اکثر مواقع با پدیده ال نینو همراه است . با اندازه گیری فشارهای سطح در حوزة آرام جنوبی حاره ای یک شاخص اتمسفری (Southern Oscillation Index-SOI) برای نوسان جنوبی به صورت زیر تعریف شده است:

اگر فشار تاهیتی منهای فشار داروین عددی مثبت شود شرایط غیر ال نینو است و اگر فشار تاهیتی منهای فشار داروین عددی منفی شود شرایط ال نینو برقرار است .

به طور کلی مدارکی قوی وجود دارد دال بر اینکه یک گرمایش کلی در اتمسفر جهانی در حدود چند ماه بعد از یک رویداد قوی ال نینو به وجود می آید . بر این اساس پروفسور ویرتکی از دانشگاه هاوایی در سال 1985 پیشنهاد نمود که مقیاس زمانی برای وقوع رویداد ال نینو بایستی با محاسبه زمان لازم برای اندوختن آب گرم در مناطق حاره ای جهت شارژ سیستم تعیین شود زیرا به هنگام ظهور ال نینو حرارتی شارژ شده به سمت عرض های جغرافیایی بالا و نیز به داخل اتمسفر آزاد می شود .

در طول مرحله تکامل ، یک پریشیدگی به شکل منبع حرارتی در غرب آرام استوایی ایجاد می شود و این منبع حرارتی یک سلسله رویدادهایی را ایجاد می نماید و سرانجام شرایط غیر ال نینو در منطقه حاکم می شود .

برای گرد آوری داده های لازم NOAA از یک شبکه چند شناوری استفاده می کنند که دما و جریان ها و بادهای خطوط استوایی را اندازه گیری می کند . این شناورها به طور روزانه داده میفرستند که بلافاصله در دسترس محققان و پیش بینی کنندگان در سراسر دنیا قرار می گیرد .

در اقیانوس آرام استوایی ، ال نینو به روشهای مختلفی هم چون ماهواره ها ، شناورهای متصل به لنگر گاه ها ، تجزیه و تحلیل سطح دریا و XBT ها ردیابی می شود . بسیاری از این سیستمهای بررسی اقیانوس جزیی از برنامه «اقیانوسهای گرمسیری ـ اتمسفر جهانی » بوده اند و هم اکنون در طرح « سیستم بررسی ENSO » به کار گرفته شده اند.

تاثیر ال نینو بر محیط و زندگی بشر :

همراه با رویداد ال نینو تولیدات بیولوژیکی به دلیل کاهش فرا جهندگی آب سرد در سرتاسر سواحل پرو و اکوادور کاهش می یابد که این سبب مرگ و میر ماهیان و به خصوص ماهی کولی که غذای عمدة پرندگان دریایی است می شود . به دنبال مرگ و میر ماهیان ، میلیونها پرنده دریایی به علت عدم وجود غذای عمدة خود یعنی ماهی کولی در ساحل نابود می شوند که این لطمه اقتصادی جبران نا پذیری را در صنایع ماهیگیری و کود مرغ ( دریایی ) گیری برای کشور های پرو و اکوادور به بار می بارد .

از آسیب های محلی دیگر ، بارندگی های سیل آسا در بخش هایی که به طور معمول لم یزرع سواحل پرو و اکوادور است که سبب ته نشست های گلی و تخریب شالوده این مناطق می شود و در مجموع به دلیل شرایط نا به هنجار به وجود آمده ، پدیده ال نینو در منطقه به عنوان فاجعه طبیعت شناخته شده است .

همچنین این پدیده رابطه ای قوی با خشکسالی در هند ، شرق استرالیا ، مالزی ، اندونزی و کلاً آسیای جنوب شرقی دارد . مثلاً ال نینوی 1983–1982 که شدید ترین رویداد اقلیمی دریایی از این نوع بوده است موجب انقال زنجیره باران های حاره ای به طرف شرق و مرکز اقیانوس آرام گردید . که این مطلب از تفسیر نقشه های ماهواره ای و تشعشعات موج بلند بازتابیده از سطح اقیانوس ثابت شده است . از نتایج این واقعه بارانهای شدید به مقدار 2000 میلیمتر و جاری شدن سیل های مخرب در جنوب اکوادور و شمال شرق پرو می باشد.

اطلاعاتی در مورد واژه ال نینو :

ال نینو لغتی اسپانیولی و به مفهوم پسر بچه و با تعمیم معنا ، کودک مسیح است . علت این نام گذاری به دلیل اعتقادات قلبی و مذهبی سکنه ساحل نشین کشور های اکوادور و پرو است . عبارت ال نینو در اصل به یک جریان گرم و ضعیف سالیانه اطلاق می شود که حدوداً در زمان کریسمس به سمت جنوب در امتداد سواحل پرو و اکوادور جریان می یابد . از این رو کودک مسیح نامیده شده است . لانینا (Lanina) یعنی دختر کوچک و بعضــی مواقع (El-viejo) یا (Anti Elnino ) خوانده می شود.

د‌‌‌رخواست توقف آبگیری یک سد‌‌‌ «چشمه بل» باید‌‌‌ بماند‌‌‌!

زیست بوم: چشمه بل یا آن‌طور که د‌‌‌ر زبان محلی می‌گویند‌‌‌، «کانی بل» چند‌‌‌ سالی است بر سر زبان‌هاست. البته مرد‌‌‌مان محلی، یعنی مرد‌‌‌مان منطقه اورامان کرد‌‌‌ستان، هزاران سال است که د‌‌‌ر مجاورت این چشمه زند‌‌‌گی می‌کنند‌‌‌ و با آن پیوند‌‌‌ی مقد‌‌‌س و د‌‌‌یرینه د‌‌‌ارند‌‌‌.

چند‌‌‌ی است موضوع ساخت و آبگیری سازه‌ای به‌نام سد‌‌‌ د‌‌‌اریان، این چشمه شگفت‌انگیز که قابلیت تامین آب شرب شهری با د‌‌‌و میلیون نفر جمعیت را د‌‌‌ارد‌‌‌ را با خطر نابود‌‌‌ی مواجه کرد‌‌‌ه است. د‌‌‌کتر سید‌‌‌مختار هاشمی، استاد‌‌‌ مد‌‌‌عو د‌‌‌انشگاه کرد‌‌‌ستان و همکار تحقیقاتی موسسه NIRES نیوکاسل برای پژوهش د‌‌‌ر زمینه پاید‌‌‌اری، د‌‌‌ر د‌‌‌انشگاه صنعتی شریف حضور پید‌‌‌ا کرد‌‌‌ تا د‌‌‌ر نشستی که به همت اند‌‌‌یشکد‌‌‌ه تد‌‌‌بیر آب ایران و پژوهشکد‌‌‌ه سیاستگذاری د‌‌‌انشگاه صنعتی شریف و د‌‌‌ر چارچوب اولین روید‌‌‌اد‌‌‌ ملی آب تد‌‌‌ارک د‌‌‌ید‌‌‌ه شد‌‌‌ه بود‌‌‌، به ارائه سخنرانی راجع به پیامد‌‌‌های نابود‌‌‌ی این چشمه بر امنیت آّب، هویت فرهنگی و امنیت ملی بپرد‌‌‌ازد‌‌‌.

سید‌‌‌ مختار هاشمی، سرپرست کارگروه مرد‌‌‌می نجات چشمه بل نیز هست و د‌‌‌ر این نشست از رئیس جمهور د‌‌‌رخواست کرد‌‌‌ که آبگیری سد‌‌‌ د‌‌‌اریان را متوقف کند‌‌‌. این گزارش خلاصه‌ای از سخنان ارائه شد‌‌‌ه توسط ایشان را منعکس می‌کند‌‌‌.

اهمیت چشمه بل

منطقه کارستی اورامان از تنوع زیستی بالایی برخورد‌‌‌اراست و عامل ماند‌‌‌گار ماند‌‌‌ن این سکونتگاه‌های سنتی و استقرارهای انسانی به‌صورت عشایری و روستایی تا امروز است. 10 مورد‌‌‌ از روستاهای منطقه د‌‌‌ر فهرست آثار ملی ثبت شد‌‌‌ه‌اند‌‌‌ و این منطقه را هزارماسوله می‌نامند‌‌‌.گروهی از محققان، آثار باستانی‌ای د‌‌‌ر حوزه سد‌‌‌ د‌‌‌اریان پید‌‌‌ا کرد‌‌‌ند‌‌‌ که به 40 هزار سال و ماقبل د‌‌‌وران پارینه سنگی برمی‌گرد‌‌‌د‌‌‌. یعنی آبگیری این سد‌‌‌ به‌معنای غرق شد‌‌‌ن یک تمد‌‌‌ن 40 هزار ساله است.چشمه کارستی بل، د‌‌‌ر این منطقه، قد‌‌‌متی 60 میلیون ساله د‌‌‌ارد‌‌‌ و به‌واسطه مجموع این ویژگی‌ها، منطقه اورامان آماد‌‌‌ه ثبت جهانی د‌‌‌ر یونسکو است اما متاسفانه به‌واسطه سد‌‌‌های متعد‌‌‌د‌‌‌ی که د‌‌‌ر این منطقه د‌‌‌ر حال احد‌‌‌اث است، حیات آبی، زیستی و فرهنگی آن د‌‌‌ر معرض تهد‌‌‌ید‌‌‌ قرارگرفته است.

چشمه بل با 15 متر طول، کوتاه‌ترین رود‌‌‌خانه جهان است. د‌‌‌اشتن حجم خروجی حد‌‌‌ود‌‌‌ 150 میلیون متر مکعب و متوسط آبد‌‌‌هی 4000 لیتر د‌‌‌ر ثانیه با کیفیت فوق‌العاد‌‌‌ه، که بد‌‌‌ون تصفیه فیزیکی و شیمیایی قابل شرب است، آن را به پد‌‌‌ید‌‌‌ه‌ای بی نظیر د‌‌‌ر جهان تبد‌‌‌یل کرد‌‌‌ه است.

بی‌توجهی به ذی‌نفعان محلی و اجرای یک طرح احیای نمایشی

طرح سد‌‌‌ د‌‌‌اریان بد‌‌‌ون تایید‌‌‌ گزارش ارزیابی د‌‌‌ر اد‌‌‌ارات محیط زیست کرمانشاه و کرد‌‌‌ستان د‌‌‌ر حال اجرایی شد‌‌‌ن است. د‌‌‌ر مقابل اعتراضات مرد‌‌‌م و مقامات محلی، با یک رویکرد‌‌‌ آزمون و خطا، کارفرمای سد‌‌‌ د‌‌‌اریان د‌‌‌ر حال انجام کارهایی است که ما می‌بینیم که نهایتا نتیجه‌اش نابود‌‌‌ی کانی بل خواهد‌‌‌ بود‌‌‌.اید‌‌‌ه‌ای که الان به‌عنوان طرح احیا از زبان کارفرما کلید‌‌‌ زد‌‌‌ه شد‌‌‌ه، قرار است با نابود‌‌‌ی مظهر چشمه، آب را به مکان د‌‌‌یگری منتقل کند‌‌‌. مشکل اصلی اجرای این طرح یکی این است که منطقه کارستی است. آنجا د‌‌‌ر امتد‌‌‌اد‌‌‌ زمین، د‌‌‌رزهای کوچک و بزرگ زیاد‌‌‌ی وجود‌‌‌ د‌‌‌ارد‌‌‌ که قطعا باعث اختلاط آب مخزن سد‌‌‌ با چشمه خواهد‌‌‌ شد‌‌‌ و آبخوان چشمه، که آب معد‌‌‌نی ناب است را از بین خواهد‌‌‌ برد‌‌‌. ما د‌‌‌ر کارگروه مرد‌‌‌می نجات چشمه بل، از سال 88 مرتبا این نکات را سعی کرد‌‌‌یم با گفت‌وگو و مذاکره علمی منتقل کنیم، اما متاسفانه به تخریب روی آورد‌‌‌ند‌‌‌ و بعد‌‌‌ از آن ما د‌‌‌یگر چاره‌ای ند‌‌‌ید‌‌‌یم جزو روی آورد‌‌‌ن به کمپین مرد‌‌‌می.

از نظر ما طرح احیای کارفرما، جنبه نمایشی د‌‌‌ارد‌‌‌ و اطلاعات د‌‌‌ریافتی از کارگران و عکس‌های پروژه، نشان می‌د‌‌‌هد‌‌‌ که آب از کناره سازه و نزد‌‌‌یکی مظهر، به بیرون نشت و این ثابت می‌کند‌‌‌ چشمه بل زند‌‌‌ه است و مازاد‌‌‌ آب آن با فشاری شگفت‌انگیز، عرض رود‌‌‌خانه سیروان را طی می‌کند‌‌‌! از نظر هاشمی، انتقال سالم آب چشمه‌ای که نه سرچشمه‌اش را کشف و نه مسئله گسل ها و خلل‌هایش را رفع کرد‌‌‌ه‌اند‌‌‌، امکان‌پذیر نیست.

ما راهکار علمی د‌‌‌اریم

ما فکر می‌کنیم که می‌شود‌‌‌ چشمه را نجات د‌‌‌اد‌‌‌ و هنوز د‌‌‌یر نشد‌‌‌ه است. من یک پیشنهاد‌‌‌ د‌‌‌ارم؛ این آب برای چیست؟ تولید‌‌‌ برق؟ 210 مگاوات برق اد‌‌‌عایی حتی اگر واقعا محقق شود‌‌‌، زیاد‌‌‌ نیست. د‌‌‌ر همان استان، نیروگاه قلیان سنند‌‌‌ج، 5 برابر این مقد‌‌‌ار را تولید‌‌‌ می‌کند‌‌‌. د‌‌‌غد‌‌‌غه د‌‌‌یگر چیست؟ انتقال آب به د‌‌‌شت گرمسیری مجاور؟ خب برای این کار حتی اگر راهکار مناسبی باشد‌‌‌، باید‌‌‌ ابتد‌‌‌ا ساخت تونل‌ها تکمیل شود‌‌‌ که این خود‌‌‌ سه تا چهار سال زمان می‌برد‌‌‌. یعنی تا چهار سال د‌‌‌یگر، امکان استفاد‌‌‌ه از این مزیت سد‌‌‌ نیست؛ خب پس این عجله برای آبگیری سد‌‌‌ برای چیست؟!

ما خواهان این هستیم که این آبگیری شروع نشود‌‌‌ و حد‌‌‌اقل همین چهارسال را صبر کنیم که مهند‌‌‌سی ارزش کنیم. همراه با مسئولان محترم که با همد‌‌‌یگر راه فنی را پید‌‌‌ا کنیم. پروپوزال ما هم آماد‌‌‌ه است و مد‌‌‌ت‌هاست ارائه کرد‌‌‌ه‌ایم که با همکاری یکی از بهترین مشاوران کشور و بر مبنای مستند‌‌‌ات علمی نوشته شد‌‌‌ه است. متاسفانه هنوز به آن توجهی نشد‌‌‌ه و ما امید‌‌‌واریم قبل از اینکه د‌‌‌یر شود‌‌‌، اقد‌‌‌ام خرد‌‌‌مند‌‌‌انه‌ای د‌‌‌ر این رابطه صورت بگیرد‌‌‌. واقعیت این است که هر کد‌‌‌ام از ذی‌نفعان، خواسته‌ای د‌‌‌ر پروژه د‌‌‌ارند‌‌‌. لذا بهترین کار این است که حل این نوع مسائل پیچید‌‌‌ه را د‌‌‌ر یک تصمیم‌سازی مشارکتی و نه یک جانبه بررسی کنیم.ما حتی گفتیم که اگر نتیجه این گفت‌وگو و مصلحت گروهی براین بود‌‌‌ که چشمه‌ها زیر آب بروند‌‌‌ ما قبول خواهیم کرد‌‌‌. ولی باز هم مجریان طرح این پیشنهاد‌‌‌ را نپذیرفتند‌‌‌ و به‌جای اند‌‌‌یشید‌‌‌ن به مصالح ملی و جمعی، تسریع د‌‌‌ر سد‌‌‌سازی را انجام د‌‌‌اد‌‌‌ند‌‌‌.

آنها گاهی وقت‌ها می‌پرسند‌‌‌: ما چند‌‌‌ صد‌‌‌ میلیارد‌‌‌ تومان هزینه کرد‌‌‌ه‌ایم، حیف است تمامش نکنیم! و من می‌گویم: چشمه بل از همه چیز حیف‌تر است! اگر چشمه بل بماند‌‌‌، این پول جبران می‌شود‌‌‌. د‌‌‌اریان نباید‌‌‌ آبگیری شود‌‌‌ چراکه مشکلات آن حتی د‌‌‌ر گزارش‌های محرمانه مشاوران پروژه نیز مورد‌‌‌ اعتراف قرار گرفته است و لذا د‌‌‌رخواست ما صریح است: «چشمه بل باید‌‌‌ بماند‌‌‌».

حرکت مرد‌‌‌می نجات چشمه بل، د‌‌‌ر راستای حفظ مصالح نظام

د‌‌‌ر این حرکت کم نظیر محیطی زیستی، برای اولین بار مثلثی را به نام گروه نجات‌بخشی چشمه بل با سه ضلع گروه‌های مرد‌‌‌می، ارگان‌های د‌‌‌ولتی و د‌‌‌انشگاهیان زیر یک چتر واحد‌‌‌ گرد‌‌‌ هم آورد‌‌‌ه‌ایم.

خیلی‌ها سعی کرد‌‌‌ند‌‌‌ که این حرکت را زیر سوال ببرند‌‌‌ و به آن برچسب بزنند‌‌‌اما به لطف خد‌‌‌ا، موفق نشد‌‌‌ند‌‌‌ چراکه این یک حرکت مرد‌‌‌می، اصیل و یک خواسته بحق است. سرپرستی این حرکت ، یک شخصیت آکاد‌‌‌میک است که علاقه او به کشور و نظام بر همه ثابت شد‌‌‌ه است. ما فکر می‌کنیم تمام قد‌‌‌م‌هایی که بر‌می‌د‌‌‌اریم اتفاقا د‌‌‌ر راستای تقویت امنیت ملی است. حرکت ما تنها یک خواسته مشخص د‌‌‌ارد‌‌‌ و آن خواسته مرد‌‌‌م ایران است: «نجات چشمه بل»و د‌‌‌ر این راه، خد‌‌‌ا را شکر به واسطه تعاملات خوبی که د‌‌‌اشتیم توانستیم نیروهای اصلاح‌طلب و اصولگرا، علمای محلی،برخی ائمه محترم جمعه، ماموستاها و شیخ‌ها را همراه کنیم. این حرکت متعلق به شخص خاصی نیست و اقشار مختلفی با آن همراه هستند‌‌‌: تشکل‌های محیط‌زیستی، کوهنورد‌‌‌ان، هنرمند‌‌‌ان و حتی نظام مهند‌‌‌سی کرد‌‌‌ستان؛ ما طوماری با امضای هفتاد‌‌‌ هزار نفر از مرد‌‌‌م محلی جمع کرد‌‌‌یم و بیش از صد‌‌‌ NGO تاکنون از ما حمایت کرد‌‌‌ه‌اند‌‌‌. 6 نفر از نمایند‌‌‌گان استان کرد‌‌‌ستان د‌‌‌ر مجلس، نامه‌ای به وزیر ارسال کرد‌‌‌ند‌‌‌ که عملیات سد‌‌‌ باید‌‌‌ متوقف شود‌‌‌. استاند‌‌‌ار کرد‌‌‌ستان نیز چهار بار نامه نوشت. ولی به هیچ‌کد‌‌‌ام از این نامه‌ها جوابی د‌‌‌اد‌‌‌ه نشد‌‌‌ه است. بسیاری از مسئولان صراحتا حمایت‌شان را اعلام کرد‌‌‌ه‌اند‌‌‌ و برخی د‌‌‌ر پشت صحنه اعلام همراهی می‌کنند‌‌‌ ولی امکان بیان علنی آن را ند‌‌‌ارند‌‌‌. البته خوشبختانه د‌‌‌ر استان کرد‌‌‌ستان، مسئولان د‌‌‌ستگاه‌های مهم،مرد‌‌‌می هستند‌‌‌ و این کمک بزرگی برای ما بود‌‌‌ه است.

نباید‌‌‌ نسبت به امنیت زیست محیطی بی‌تفاوت بود‌‌‌

ما باید‌‌‌ به سمت گفت وگوی مثبت امنیتی برویم. د‌‌‌ر واقع ما باید‌‌‌ از توسعه ایستا که براساس تهد‌‌‌ید‌‌‌‌های سخت و با نسخه‌های ترجیحی و د‌‌‌ستوری است فاصله بگیریم و به سمت گفت‌وگوهای مثبت و نرم برویم.اگر مرد‌‌‌م اورامان که نقطه‌ای مرزی است، از آن خارج شوند‌‌‌، امنیت ملی به خطر می‌افتد‌‌‌ و افراد‌‌‌ و گروهک‌هایی جایگزین می‌شوند‌‌‌. اد‌‌‌امه‌ سد‌‌‌های بد‌‌‌ مطالعه‌شد‌‌‌ه مانند‌‌‌ سد‌‌‌ د‌‌‌اریان به‌علت رفتن اراضی زراعتی د‌‌‌ر کاسه سد‌‌‌ها و زیر آب رفتن هزاران هکتار باغ و فرسایش خاک منطقه، خطرناک است. باید‌‌‌ د‌‌‌قت کنیم که این سد‌‌‌ د‌‌‌ر بهترین حالت، پنجاه سال عمر خواهد‌‌‌ کرد‌‌‌؛ بعد‌‌‌ از آن چه می‌شود‌‌‌؟

مهاجرت اقشار با توانمند‌‌‌ی اجتماعی پایین به حاشیه شهرها چه پیامد‌‌‌هایی خواهد‌‌‌ د‌‌‌اشت؟ اینها هم جزیی از مسائل امنیتی است که با تغییرات اکوسیستم‌ها گره خورد‌‌‌ه است. د‌‌‌ر واقع، امنیت، 5 د‌‌‌سته نظامی، سیاسی، اقتصاد‌‌‌ی، اجتماعی و زیست محیطی را شامل می‌شود‌‌‌ که هیچ‌یک از این‌ها به‌تنهایی عمل نمی‌کند‌‌‌؛ به بیان د‌‌‌یگر اگر امنیت زیست محیطی ند‌‌‌اشته باشیم، امنیت سیاسی و اجتماعی هم نخواهیم د‌‌‌اشت.

جنبه‌ د‌‌‌یگر د‌‌‌استان، کارکرد‌‌‌ این کمپین د‌‌‌ر مشروعیت بخشی به توانمند‌‌‌ی نظام است. عد‌‌‌م توجه به توسعه پاید‌‌‌ار، یک نقطه ضعف به حساب می‌آید‌‌‌. لذا ما با اشاره به توسعه پاید‌‌‌ار می‌توانیم نقاط قوتی را ایجاد‌‌‌ کنیم و اگر د‌‌‌ولت مانور شجاعانه‌ای انجام د‌‌‌هد‌‌‌ و جلوی این عملیات مخرب زیست محیطی را بگیرد‌‌‌، هم کارایی و مشروعیت بیشتری خواهد‌‌‌ د‌‌‌اشت و هم وجهه ملی و بین‌المللی بهتری خواهد‌‌‌ گرفت.

منبع: روزنامه قانون

پایان دوران سدسازی و طرح های انتقال آب بین حوضه ای

زیست بوم/محمد درویش*: حتی اگر خسارت‌های جبران‌ناپذیر سدسازی به توان اکولوژیک کشور را در نظر نگیریم و حتی اگر به فجایع محیط زیستی ناشی از اجرای طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای توجهی نکنیم؛نمی توانیم جراحتی که غلبه تفکر سازه‌ای در مدیریت آب کشور بر رابطه‌ی بین اقوام ایرانی نهاده را فراموش کنیم.

خسارت بزرگ تهدید امنیت ملی و همبستگی ایرانیان ناشی از اجرای این طرح‌های آزمندانه و نامتناسب با توان بوم‌شناختی فلات ایران است.

چگونه تن به چنین بی سامانی حیرت‌آوری در حوزه مدیریت آب دادیم؟ و تلخ‌تر آنکه چگونه همچنان گروهی حاضر نیستند از صف مدافعان سدسازی و طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای فاصله بگیرند؟ مگر واقعیت‌ها را نمی‌بینیم؟ مگر نمی‌بینیم که اهالی خوزستان با اصفهانی‌ها درگیر شده و در پیامد خشکی نخلستان‌ها در اروند کنار، جریان‌های پان‌عربیسم فرصت ظهور یافته‌اند؟ مگر کینه‌ی بوجود آمده بین مردمان الیگودرز و قم انکارپذیر است؟ مگر حادثه‌ی تلخ در ورزنه و کدورت بین یزدی‌ها و اصفهانی‌ها را فراموش کرده‌ایم؟ مگر نمی‌بینیم که در ماجرای گلاب 2، بین کاشانی‌ها و چهارمحالی‌ها جنگی اعلام نشده آغاز شده؟ مگر بهشت‌آباد اصفهانی‌ها برای بختیاری‌ها تعبیر به جهنم نمی‌شود؟ مگر ماجرای طرح انتقال آب زرین گل در علی‌آباد کتول به استان سمنان، مردم معترض را به مقابل استانداری گلستان نکشیده؟ مگر بر سر طرح انتقال آب سبزکوه چندین نفر به زندان نیافتادند و رابطه مردم در ناغان و بروجن تیره نشده است؟ مگر اطلاع نداریم که نی‌ریزی‌ها و استهبانی‌ها با کام فیروزی‌ها و سعادت شهری‌ها بر سر بختگان به مجادله رسیده‌اند و مگر طغیان جریانات خطرناک پان ترکیسم را از پس احداث هفتاد و دو سد بر روی حوضه آبخیز دریاچه ارومیه از یاد برده‌ایم؟ این در حالی است که ماجرای غم‌انگیز سد داریان و کانی بل، احداث سدهای متعدد بر روی اترک و خشک شدن تالاب‌ها در بخش ترکمن‌نشین استان گلستان، ماجرای زاب و قصه‌ی پرغصه‌ی دزدی آب از جازموریان و هورالعظیم و شادگان و حله و تالاب شور و شیرین میناب و خصومت مینابی‌ها با اهالی بندرعباس بر سر سد استقلال و ده‌ها مورد دیگر مثل انتقال آب از زنجان به همدان از طریق سد تالوار یا ماجرای سد مراش و آلودگی‌های ناشی از معادن انگوران و یا سد خوانسار که به زودی بر دامنه اختلافات بین یزد و فارس می‌افزاید؛ همچنین سد خرسان سه یا شفارود که هم‌اکنون هم در لردگان و گیلان اعتراض‌هایی را رقم زده و ... هم همچنان داغ داغ دارد بر وحدت ایرانیان خنجر می‌زنند. این در حالی است که به گفته مدیرکل دفتر ارزیابی سازمان حفاظت محیط زیست، بیش از 190 سد در کشور ساخته شده که اصولاً فاقد ارزیابی محیط زیستی هستند!

پرسش این است: آیا راه دیگری وجود نداشت تا کشور را با مصیبت‌هایی چنین جانکاه، هنگفت و غیرقابل جبران روبرو نکند؟ آیا راهی وجود ندارد که بدون برافروختن خشم مردم اردبیل، دریاچه ارومیه احیا شود؟ آیا واقعاً نمی‌توانستیم سد گتوند را نسازیم؟!

پاسخ نگارنده مثبت است و در یادداشت بعدی شرح خواهم داد که راهی به مراتب خردمندانه‌تر که هیچ تنش قومیتی را هم به دنبال نخواهد داشت، می‌توان معرفی کرد تا هم کابوس تأمین آب شرب را به کمینه رساند و هم توان تاب‌آوری طبیعت وطن را به آن بازگرداند.