سلامت نیوز: جنگل و درختان آن اصلی ترین نشانه های حیات روی کره زمین هستند، اما در کشور ما تا ۴۰ سال دیگر این نشانه های حیات از بین می روند و این هشدار بزرگی است. بر اساس آمار مدیرکل دفترزیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان محیط‌زیست، در ایران در هر ثانیه ۳۵۰ مترمربع جنگل و مرتع نابود می‌شود. پناهی درباره این آمار گفته بود: «آمارها خیلی متناقضند، اعداد و ارقام مختلفی ذکر شده، براساس آمار سالانه به‌طور متوسط حدود ۷ هزار هکتار جنگل نابود می‌شود ولی آن‌چیزی که ما می‌بینیم به‌نظر می‌آید خیلی گسترده‌تر باشد.»
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان، باید در نظر داشت جنگل و مرتع اقلیمی است که به شکل طبیعی در اثر شرایط آب و هوایی و محیطی مناسب و طی سالیان سال ایجاد می شود و اگر این اقالیم مهم که تعدادشان هم در کشور ما زیاد نیست از بین بروند دیگر نمی توان به روش مصنوعی آن را دوباره ایجاد کرد.
با مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در مورد دلایل نابودی جنگل ها در کشور به گفت و گو نشسته ایم. اسماعیل کهرم معتقد است: کوه خواری بزرگ‌ترین آفت مراتع و فضای سبز کشور است.
مهم‌ترین عامل تخریب محیط‌زیست و فضای سبز در کشور چیست؟
تصرف دامنه کوه ها که از آن تحت عنوان کوه خواری یاد می شود، اصلی ترین دلیل نابودی جنگل ها و پوشش گیاهی در داخل یا اطراف شهرهاست. چنانچه سال ۹۳ رهبر معظم انقلاب به این مساله اشاره کردند. دلیل اینکه کوه و پوشش گیاهی اطراف آن این همه اهمیت دارد این است که در ارتفاع بالای ۱۸۰۰ متر آب و رطوبت زیاد است و عبور ابرها از کنار کوه باعث ایجاد مرتع و جنگل می شود. این جنگل ها جلوی ریزگردها و غبارهای اطراف شهرها را که ناشی از بلند شدن گرد و خاک در اثر وزش باد در زمین های خشک است گرفته و مانع وارد شدن آنها به شهر می شوند. وقتی پوشش جنگلی شهرها را که در مبادی ورودی یا در برخی شهرهای کوهستانی مانند تهران در شمال و شمال غربی آن قرار داشت نابود کردیم، دو اتفاق بد رخ داد. در درجه اول پوشش گیاهی و جنگلی که همچون فیلتر هوا عمل کرده و در هر هکتار خود ۵/۷ تن از ریز گردها را مهار می کرد از بین بردیم و در نتیجه آلودگی ناشی از ریزگردها در کشور و در تهران بیشتر شد و در کنار این با از بین رفتن جنگل های حاشیه کوه ها و جایگزین شدن آن با برج و آسمان خراش جلوی جا به جایی هوای داخل شهرها را هم گرفتیم که این اقدام نیز در کنار افزایش آلودگی هوا، خشکسالی و از بین رفتن پوشش گیاهی داخل شهرها را نیز مضاعف کرد. البته در مورد میزان نابودی جنگل ها در ایران آمارها متفاوت است. به‌عنوان مثال سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) اعلام کرده مساحت کنونی جنگل‌های ایران به ٧میلیون هکتار کاهش پیدا کرده اما براساس آمارهای سازمان‌های داخلی جنگل‌های کشور از حدود ١٨میلیون هکتار به ١١میلیون و ٧۵هزار هکتار و سطح جنگل‌های شمال نیز از حدود ۴/۳ به ۹/۱ میلیون هکتار کاهش پیدا کرده است.
ایران بین ۵۶ کشور دارای جنگل در جهان، مقام ۴۵ را دارد و سرانه هر ایرانی از جنگل‌های کشور حدود ٢هکتار است که تقریبا ۶هکتار کمتر از سرانه جهانی است. بانک جهانی در گزارشی که سال ٢۰۰۵ منتشر کرده، میانگین سالانه نابودی جنگل‌های خزری را ۴۵هزار هکتار، معادل ۴/۲ درصد از کل مساحت جنگل‌های این ناحیه و ۳/۰ درصد از مساحت کل جنگل‌های کشور اعلام کرده است. گزارش بانک جهانی اعلام می‌کند که خسارت ناشی از قطع درختان جنگلی و نابودی جنگل‌های خزری سالانه ٩۰۶میلیون‌دلار آمریکا و ۸/۰ درصد از تولید ناخالص داخلی است. وضع در جنگل‌های بلوط زاگرس بهتر از جنگل‌های شمال نیست و تخریب جنگل‌های هیرکانی و زاگرس آنقدر زیاد بوده که کل مساحت جنگل‌های ایران از ١٨میلیون هکتار به ١٢میلیون برسد.
چرا در کشور ما نهادهایی که باید خودشان مدافع محیط‌زیست باشند و مانع نابودی آن شوند در کنار افراد حقیقی روند نابودی محیط‌زیست را شدت می‌بخشند؟
متاسفانه این مساله از دیر باز در کشور وجود داشته است و در حالی که زمین خواری و نابودی جنگل توسط افراد حقیقی در وسعت کمتری صورت می گیرد و میزان تخریب کمتری دارد ما شاهد تخلفاتی از سوی نهادهای مسئول و حقوقی هستیم که دیگر هیچ جای توجیهی باقی نمی گذارد. زمانی که رهبر معظم انقلاب به بحث زمین خواری اشاره کردند خودشان هم اذعان کردند که ما این مسائل را مطرح می کنیم اما کسی به آن توجه نمی کند و منظور ایشان هم از کسان همین افراد مسئولی بودند که با سوء استفاده از موقعیت و نفوذ خود منابع طبیعی را به نام و کام خود کرده و با بهره‌برداری شخصی آن را نابود کردند. ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست هم برای مصادیق کوه خواری در کشور هرگز از افراد حقیقی نامی نبرد و ساخت دانشگاه را عامل اصلی این تخلف عنوان کرد. در کنار آن در داخل شهر تهران هم روزی نیست که خبر نابودی باغ یا پهنه ای از درختان را نشنویم، در حالی که همه این قلع و قمع ها با هدف ساخت و ساز صورت می گیرد. هم افراد حقیقی که این کار را می کنند و هم شهرداری که به صورت غیرقانونی مجوز این کار را صادر می کند باید بدانند در شهری که در آن اکسیژن و امکان تنفس وجود ندارد هیچ کسی نمی تواند دوام بیاورد و این جمعیت قبل از سرپناه به هوای پاک برای نفس کشیدن نیاز دارند و نباید مهمی را فدای مهم تری کرد. اطراف شهر بزرگی مانند تهران و به ویژه پهنه شمالی آن در گذشته مرتع بود، اما این روزها اگر سری به این نقاط بزنید تا ارتفاع خیلی بالاتر از ۱۸۰۰ متر و تا ۳ هزار متر هم ساختمان می بینید. این یعنی اینکه مسئولان شهری ساخت و ساز برایشان از جان مردم و حیات آنها بیشتر اهمیت دارد و در حالی که روزی نیست که سازمان های داخلی و حتی خارجی در زمینه محیط‌زیست و کشاورزی هشدار نابودی جنگل ها در ایران را سر ندهند، این مسئولان این هشدارها را در حد شعار می دانند و کمر به نابودی چیزی بسته اند که جایگزینی ندارد و برای مثال اگر در آینده کسی هم پیدا شود که بخواهد این مساله را جبران کند متاسفانه با نابودی جنگل هیچ امکان بازگشتی در این زمینه وجود ندارد.
سازمان حفاظت محیط‌زیست چقدر در مورد مقابله با ساخت و سازهای غیرمجاز و نابودی جنگلها اختیارات دارد و آیا این مشکلات پیش آمده به قصور و کوتاهی در این سازمان بر می گردد؟
در درجه اول اگر اصل ۵۰ قانون اساسی رعایت شود و جلوی تخلفاتی که باعث نابودی درختان و فضای سبز می‌شود گرفته شود می‌توان امیدوار بود شاهد تخلف مسئولانه در این زمینه نباشیم. باید توجه داشته باشید که پارک ها و فضای سبز شهرها تحت اختیار و در سیطره سازمان حفاظت محیط‌زیست نیست و این سازمان برای مثال حتی نمی تواند پارکی را گسترش دهد چه رسد به اینکه مانع قطع درختان آن توسط سایر نهادها شود. سازمان حفاظت محیط‌زیست فقط در پهنه‌های طبیعی و چهارگانه که داخل قلمرو شهرها نیست حق دخالت دارد در حالی که اصلی ترین پوشش جنگلی و درختی همان طور که به آن اشاره کردم در نوار اطراف شهرها و کوه‌هاست. دیرزمانی است که سازمان حفاظت محیط‌زیست با تعداد کمی از نمایندگان مجلس فقط هشدار و اخبار نابودی مراتع را مطرح می کنند در حالی که نهادهایی که آگاهانه و ناآگاهانه با اقداماتی نظیر ساخت و ساز به بهای نابودی باغ ها یا ساخت سد و پل و سایر امور عمرانی محیط‌زیست را نابود می کنند در حاشیه امنی قرار دارند. همه سازمان محیط‌زیست را مسئول این تخلفات می‌دانند در حالی که این سازمان اختیاراتی در این زمینه ندارد.
