تلاش برای همزیستی انسان و حیوانات

 

 

حمایت از حقوق حیوانات تا همین چند وقت پیش یک فعالیت فانتزی و از سر شکم سیری شناخته می‌شد تا جایی که نه اغلب مردم و نه مسئولان آن را جدی نمی‌گرفتند تا اینکه معجزه شبکه‌های اجتماعی در‌این‌زمینه هم کار خودش را کرد و با خبری‌شدن هر ظلمی که به حیوانات می‌رفت آن هم در سطح گسترده، کم‌کم توجه تمام اقشار جامعه به این موضوع جلب شد و در نتیجه برخی مسئولان هم برای توجه نشان‌دادن به دغدغه‌های مردم وارد عمل شدند و حرف‌هایی درباره تدوین لایحه حمایت از حیوانات به میان آمد. این لایحه که از سوی سازمان محیط‌زیست تدوین شده بود بعد از فراز و فرودهای بسیار به دست هیأت ‌دولت رسید و بعد از تصویب در این هیأت راهی مجلس شد. حتی در ‌گیر‌و‌دار فعالیت‌های انتخاباتی نامزدها برای انتخابات ریاست‌جمهوری، تسریع در روند بررسی لایحه حمایت از حیوانات به یکی از مطالبات طرفداران حسن روحانی تبدیل شده و طوماری هم با امضای معصومه ابتکار جمع‌آوری شد. او قول داد که دولت دوازدهم تمام تلاشش را برای تصویب و اجرای درست این لایحه به کار ببندد. حالا نزدیک به دو ماه از آن روزها گذشته و دست‌اندرکاران تلاش خود را برای حمایت از حیوانات بار دیگر با فعالیت برای جمع‌آوری امضا و تحت‌تأثیر قراردادن مجلس شروع کرده‌اند؛ تلاشی که بیشترین نمودش در شبکه‌های اجتماعی دیده می‌شود. 
درست در شرایطی که یک کمپین تازه در تلگرام وارد عمل شده تا یک میلیون امضا برای تصویب قانون حمایت از حقوق حیوانات جمع‌آوری کند، خبرهای خوبی به جریان افتاده است. حالا گروه‌های مجازی که جمله‌ای منتسب به گاندی را شعار خود کرده و معتقدند میزان فرهنگ یک جامعه را می‌توان از رفتار آنها با حیوانات متوجه شد، برندگان ماجرای تصویب نخستین قانون‌نامه حمایت از حقوق حیوانات در ایران به‌شمار می‌روند. سیدجاوید آل‌داوود، رئیس جامعه دامپزشکی حیوانات کوچک و فعال حامی حقوق حیوانات، با تأکید بر اینکه کاربران فضای مجازی نقش مهمی در ایجاد جریان‌های محیط‌زیستی و حمایت از حقوق حیوانات داشته‌اند، می‌گوید: ایران برخلاف بسیاری از کشورهای جهان، تاکنون قوانین مصوب و یکپارچه‌ای در حمایت از حقوق حیوانات نداشته و همین مسئله، مبارزه با خشونت علیه حیوانات را گاه دچار چالش جدی کرده زیرا این فعالیت‌ها هیچ‌گونه پشتوانه حقوقی و تضمین مشخصی ندارد و حتی احکام قضایی در‌این‌زمینه سلیقه‌ای است و به تشخیص قاضی بستگی دارد. 
او ادامه می‌دهد: بیشتر موارد شکایت از منتشرکنندگان تصاویر و فیلم شکنجه حیوانات با استناد به قانون انجام فعل حرام در ملأعام تعیین تکلیف شده‌اند و با وجود آنکه برخی قضات احکام پسندیده و درخور تقدیری صادر کرده‌اند، در برخی موارد نیز قاضی پرونده حیوان‌آزاری را مورد رسیدگی جدی قرار نداده است. رئیس جامعه دامپزشکی حیوانات کوچک تأکید می‌کند: تلاش برای ایجاد قانون مصوب در جهت حمایت از حقوق حیوانات از ١٠‌سال پیش آغاز شده است و انجمن حمایت از حیوانات یک قانون ٤٨‌ماده‌ای را به مجلس ششم پیشنهاد کرد که البته این پیشنهاد مورد بررسی قرار نگرفت و تا امروز چهار دوره است که در مجلس خاک می‌خورد. او همچنین خبر می‌دهد: البته به‌تازگی و در دولت یازدهم، سازمان دامپزشکی، سازمان محیط‌زیست و سازمان شهرداری‌ها در حال تدوین یک ماده واحده برای حمایت از حقوق حیوانات هستند که این ماده واحده را دولت به صورت لایحه به مجلس دهم ارائه می‌دهد و با تصویب این لایحه در مجلس دهم ایران برای نخستین‌بار صاحب قوانین یکپارچه حمایت از حقوق حیوانات می‌شود. 
محمد درویش، مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت مردمی سازمان محیط‌زیست نیز به افزایش حساسیت‌های عمومی نسبت به طبیعت و محیط‌زیست اشاره می‌کند و می‌گوید که این تحول اجتماعی به‌خوبی در فضای مجازی مشهود است. او درباره جزئیات لایحه قوانین حمایت از حیوانات نیز توضیح می‌دهد: سازمان محیط‌زیست با همکاری برجسته‌ترین استادان حوزه حقوق در ایران و همراهی سازمان دامپزشکی، سازمان شهرداری‌ها و وزارت کشور پیش‌نویس قانون حمایت از حقوق حیوانات را تهیه کرده که این پیش‌نویس با برگزاری ١٥ نشست تخصصی تهیه شده است. 
درویش ادامه می‌دهد: ما تا پیش‌ازاین قوانینی برای حمایت از حیات‌وحش داشتیم اما در زمینه حیوانات اهلی، بدون صاحب یا حیوانات شهری هیچ‌گونه قانونی وجود نداشت و البته سازمان محیط‌زیست نیز متولی رسیدگی به این مسئله نبود که دغدغه‌های شخص دکتر ابتکار نسبت به حقوق حیوانات باعث شد که سازمان محیط‌زیست به‌صورت جدی این مسئله را دنبال کند. 
مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت مردمی سازمان محیط‌زیست در پاسخ به این‌ سؤال که در پیش‌نویس قانون حمایت از حقوق حیوانات، متولی حیوانات اهلی، شهری و بدون صاحب کیست، توضیح می‌دهد: در این پیش‌نویس شهرداری به‌عنوان متولی معرفی شده و سازمان دامپزشکی در مسائل فنی و اخلاقی حقوق حیوانات متولی دوم است که اگر این دو سازمان به وظایف خود در قبال حمایت از حیوانات به درستی عمل نکنند، سازمان محیط‌زیست وارد عمل می‌شود. 
درویش در پاسخ به این‌ پرسش که چه کسانی می‌توانند علیه نقض حقوق حیوانات طرح شکایت کنند، می‌گوید: در این قانون اتفاق جدیدی که رخ داده است به ماده «٦٦» آیین دادرسی استناد می‌کند و این امکان را برای تمام فعالان محیط‌زیست فراهم می‌آورد که علیه هرگونه موارد نقض حقوق حیوانات طرح شکایت کنند و خواهان مجازات خاطی شوند؛ البته این مسئله تنها به حیوانات محدود نمی‌شود بلکه حامیان محیط‌زیست می‌توانند علیه هر گونه آسیب به طبیعت شکایت کنند. 
این موضوع در حالی رخ می‌دهد که در ایران تاکنون قوانین اختصاصی و یکپارچه‌ای برای حمایت از حقوق حیوانات وجود نداشته و موارد مصوب حقوقی به مقررات پراکنده‌ای محدود می‌شود که از ‌سال ١٣٠٤ شمسی تاکنون به تصویب رسیده؛ مقررات محدودی که بیشتر به شکار حیوانات حفاظت‌شده حیات وحش، یا آلوده و مسموم‌کردن زیستگاه برخی حیوانات از جمله آبزیان پرداخته است. مجازات‌های در نظر گرفته‌شده برای نقض این مقررات پراکنده، بیشتر حبس و جزای نقدی است که معمولا شامل حبس چند روز تا سه ‌سال و جزای نقدی ١٥٠‌هزار تا یک میلیون و ٨٠٠‌ هزار تومان می‌شود. 
به‌جز قوانین پراکنده، نقض حقوق حیوانات در ایران متولی مشخص و دقیقی نداشته است و ارگان‌ها بیشتر به‌صورت جزیره‌ای عمل کرده‌اند. به‌عنوان مثال سازمان حفاظت محیط‌زیست بیشتر متولی مسائل حیات‌وحش بوده و به صورت جدی به موضوع آزار حیوانات اهلی یا خانگی ورود نداشته یا سازمان دامپزشکی بیشتر از آنکه یک نهاد حامی حقوق حیوانات به‌شمار رود، یک سازمان اقتصادی بوده که اقدامات گسترده‌ای در زمینه سیاست‌گذاری برای توسعه پرورش صنعتی حیوانات داشته؛ البته این رویکرد سازمان دامپزشکی در مواردی مورد انتقاد واقع شده است، به‌گونه‌ای که تشکل‌های دامپزشکی مرتبط با حیوانات خانگی (پت) بارها به رسانه‌ها عنوان کرده‌اند در این سازمان عریض‌وطویل برای رسیدگی به مسائل حیوانات کوچک و خانگی تنها یک کارشناس وجود دارد و این حیوانات جایگاه مشخصی در سازوکار اداری این سازمان ندارند. 
به‌ جز دو سازمان محیط‌زیست و دامپزشکی، سازمان شهرداری‌ها نیز مطابق شرح وظایف خود به‌نوعی با مسئله حیوانات درگیر بوده است. شهرداری موظف است از گسترش جمعیت حیوانات موذی و ناقل بیماری در فضاهای شهری جلوگیری کند و همین مسئله در سال‌های گذشته به کشتار حیوانات ولگردی مانند سگ و گربه انجامیده که البته این اتفاق، واکنش‌هایی از سوی رسانه‌ها و افکار عمومی به‌دنبال داشته است. 
نبود قوانین یکپارچه و نهاد مشخصی که پیگیر و حامی حقوق حیوانات باشد، رفتارهای آزاردهنده و خشونت علیه حیوانات را به جایی رساند که متجاوزان به طبیعت از صحنه‌ها و رفتارهای شکنجه‌بار خود نسبت به حیوانات فیلم و عکس تهیه کرده و در فضای مجازی به اشتراک می‌گذارند. صحنه زنده سوزاندن الاغی در استان فارس، تکه‌تکه‌کردن خرس قهوه‌ای در سمیرم، اعدام بزمجه در شاهین‌شهر اصفهان، تعقیب پلنگ با وانت مزدا و زیر‌گرفتن آن در بردسیر و ... از جمله حوادث تکان‌دهنده فضای مجازی در سال‌های اخیر بوده که با واکنش گسترده کاربران مواجه شده است. این درحالی است که با وجود واکنش تند افکار عمومی نسبت به این صحنه‌ها و دستگیری عاملان ارتکاب به حیوان‌آزاری، این پدیده متوقف نشده است و فضای مجازی در ایران همچنان موارد دیگری از شکنجه حیوانات را گزارش می‌دهد. مردی رشتی که مار زنده را می‌خورد یا زنی که با ادعای تربیت حیوانات خانگی، سگ‌ها را با آتش سیگار سوزانده، رویدادهای دیگری بوده که در‌ سال ٩٥ خشم کاربران ایرانی را به‌ دنبال داشته است. این موضوع در حالی رخ می‌دهد که حامیان محیط‌زیست و حقوق حیوانات بارها در اعتراض به نقض حریم محیط‌زیست و طبیعت تجمع کرده‌اند و البته حالا هنرمندان و نخبگان جامعه ایرانی نیز به این حرکت مردمی پیوسته‌اند. در همین راستا، کاربران حامی حقوق حیوانات در تازه‌ترین اقدام با تشکیل یک کانال تلگرامی تلاش می‌کنند برای تصویب قانون حمایت از حقوق حیوانات یک میلیون امضا جمع‌آوری کنند. لینک این کانال که در تلگرام و گروه‌های ایرانی دست‌به‌دست می‌شود، خواهان ایجاد قوانین مشخصی است که متجاوزان به محیط‌زیست را به‌صورت جدی‌تر درگیر و امکان مطالبه قطعی حقوق حیوانات و مبارزه با خشونت علیه طبیعت را فراهم کند. 
پیش از این پلیس فتا نیز به اعمال خشونت علیه حیوانات در فضای مجازی واکنش نشان داده و به باشگاه خبرنگاران جوان اعلام کرده بود انتشار هر گونه کلیپ و تصویر حیوان‌آزاری در فضای مجازی مصداق ترویج خشونت است و پلیس فتا به شکایت‌های مربوط به این موضوع رسیدگی می‌کند. پلیس فتا از شهروندان خواسته است در صورت مواجهه با مصادیق حیوان‌آزاری در فضای مجازی از طریق سایت پلیس فتا به آدرس Cyberpolice.ir بخش ارتباطات مردمی موارد را گزارش دهند؛ البته سازمان محیط‌زیست هم با اعلام شماره ١٥٤٠ از شهروندان خواسته است موارد نقض حقوق حیوانات و طبیعت را به این شماره گزارش دهند. بنا به اعلام سازمان محیط‌زیست تماس با این شماره رایگان است.

منبع:وقایع اتفاقیه

داستان خاک‌وخشکسالی در ایران

 

درحال‌حاضر، ٣٣‌درصد آب دجله و فرات کاهش پیدا کرده، این اتفاق هم به دلیل خشکسالی و هم به دلیل کنترل آب از سوی ترکیه رخ داده است. اگر روزی فرات ١٠٠درصد خشک شود، تمام استان الانبار و شمال بصره و بغداد بیابان خواهد شد. همان بلا سر ما هم خواهد آمد، به همین دلیل است که اعتراض ما این است که ترکیه باید روی حقابه زیست‌محیطی کار کند.

به گزارش سلامت نیوز، روزنامه شهروند در گفتگویی با ضیاءالدین شعاعی، مدیر ملی مقابله با پدیده گرد و غبار در سازمان حفاظت محیط‌ زیست درباره گرد و غبارهای داخلی و خارجی ایران گفت‌وگو کرده است که بخش هایی از ان را می‌خوانید؛

آقای دکتر چه میزان از غبارهای داخلی ایران از کشورهای دیگر می‌آیند؟ ما خود چقدر زمین مستعد گرد و غبار داریم؟

١٠‌میلیون هکتار عرصه‌های تولید گردوغبار درعربستان، ٧,٥‌میلیون هکتار عرصه‌های گردوغبار در عراق و ٣.٥ تا ٤هکتار در سوریه است. البته عرصه‌های تولید گرد غبار در عربستان، کویت را هم شامل می‌شود. در کشور خودمان پیش‌بینی می‌کنیم که عرصه‌های گردوغبار، به ٢میلیون و٣٠٠ هم برسد.

سهم عربستان این میان چقدر است؟

حدودا ١٦‌درصد غبارهای ایران از عربستان می‌آید. زمین‌های کشاورزی‌شان خشک و مستعد غبار شده است. البته اشاره به درصد، خیلی صحیح نیست. برای نمونه در اهواز ٢٨ واقعه غباری در‌سال ٩٥ رخ داد که چهار منبع داخلی و ٢٤ منبع خارجی داشت، اما مردم اهواز نه با گرد و غبار عراق که با گردوغباری مشکل دارند که با باد عربستان می‌آید و از منشأ‌های داخلی اطراف اهواز، گرد و غبار را برمی‌دارد و به لحاظ نزدیکی به منشأ، می‌نشیند روی تأسیسات برقی و آبی و مشکلات قطعی را ایجاد می‌کند.

سدسازی‌های ترکیه هم چند وقتی است جنجالی شده. گفته شده قرار است در پروژه گاپ ١٠٠‌درصد آب فرات و ٦٨‌درصد دجله کنترل شود و این یعنی اگر ترکیه اراده کند، عراق و سوریه به خاک سیاه می‌نشینند. این موضوع ایران را هم تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؟

پیش‌بینی ما نشان می‌دهد همان‌طور که جنگ داعش و عراق منجر به ایجاد گرد و غبار و نابودی منابع ما شد، این‌بار هم تحت‌تأثیر قرار خواهیم گرفت. درحال‌حاضر، ٣٣‌درصد آب دجله و فرات کاهش پیدا کرده، این اتفاق هم به دلیل خشکسالی و هم به دلیل کنترل آب از سوی ترکیه رخ داده است. اگر روزی فرات ١٠٠درصد خشک شود، تمام استان الانبار و شمال بصره و بغداد بیابان خواهد شد. همان بلا سر ما هم خواهد آمد، به همین دلیل است که اعتراض ما این است که ترکیه باید روی حقابه زیست‌محیطی کار کند.

به‌طور رسمی اعتراضی شده است؟

دایم اعتراض می‌شود، اما ترکیه اصلا پای مذاکره نمی‌آید.

اجلاس بین‌المللی مقابله با گرد و غبار توانسته حداقل زمینه گفت‌وگویی با ترکیه باشد؟

ما در همه اسنادمان اشاره کردیم که یکی از چالش‌ها گرد و غبار، مدیریت درست آب است. همین اجلاس‌هاست که منجر به تصویب قطعنامه‌ها و ایجاد تفاهم می‌شود و همه اینها می‌تواند در آینده کمک کند. همین که دور هم جمع شوند، جرقه‌ای زده می‌شود. به اعتقاد من، سازمان ملل می‌تواند کشورها را مجبور به تصمیماتی در این زمینه کند.

گرد و غبار و به‌طورکلی مشکلات محیط‌زیستی فرامرزی هستند. آیا ایران مشکل محیط‌زیستی برای همسایه‌ها ایجاد نکرده؟

نمی‌توانیم منکر بشویم که اگر ایران هم فعالیتی دارد، به محیط‌زیست برون‌مرزی صدمه‌ای می‌زند، باید متوقفش کرد. بعضی از بلایا فرامرزی هستند؛ مثل آب. آب موضوعی است که به مرز محدود نمی‌شود. ما همه به هم ظلم می‌کنیم تا آب‌های مرزی را کنترل می‌کنیم، چون قانونی در دنیا وجود ندارد. عراقی‌ها معتقدند؛ ١٦,٥‌درصد آب دجله را آنها تأمین می‌کنند. درحالی‌ که اینطور نیست. عراق نگران است که ما اگر تمام آب حوضه گرمسیری را کنترل کنیم، سد «دربندیخان» آب نخواهد داشت، اما اینها را با تفاهم می‌توان حل کرد.

زندگی مردم منطقه سیستان مثل هر‌سال با وزیدن بادهای ١٢٠روزه مختل شده، مشکل این استان چطور حل می‌شود؟

بادهای ١٢٠روزه جزیی از تاریخ و روند اقلیم‌شناسی این منطقه‌اند. هرچند عدد ١٢٠ اتهامی است که به این بادها می‌زنند و اغلب مدت زمان آن بیشتر یا کمتر از این است. این بادها از ابتدای تیرماه آغاز می‌شود و تا نیمه‌ شهریور آرام می‌گیرد، اما مسأله اینجاست که در گذشته باد‌های ١٢٠روزه نوید حیات می‌داد. آن زمان وقتی وزش این بادها شروع می‌شد، مردم زابل و زهک و شهرهای اطراف با خودشان می‌گفتند؛ «گرمای کشنده تمام شد.»

یعنی آن زمان باد همراه خود خاک نداشت؟ روند وزش این بادها به چه شکل است؟

این‌طور نیست که هر روز باد در هر کجا به میل خود به جهتی بوزد. ایران بادهای شمال‌غرب- جنوب‌شرق دارد که در امتداد زاگرس می‌وزند. یک باد از سمت عراق و سوریه می‌آید و با این باد تداخل می‌کند و زندگی مردم مختل می‌شود. از همین نوع، باد دیگری هم هست که به عربستان می‌رود، دور می‌زند و با سرعت دوبرابر به ایران برمی‌گردد و در شادگان و جنوب‌شرق اهواز گرد و غبار به پا می‌کند.

در غرب کشور بادی از سمت ارمنستان پایین می‌آید و نزدیک مرز ایران و در خراسان‌رضوی با برخورد به ارتفاعات دو شاخه می‌شود. یک شاخه از این باد شمالی سمت دریای‌خزر می‌رود و شاخه دیگر به دریاچه ‌هامون می‌رسد و بادهای ١٢٠روزه را تشکیل می‌دهد. این باد زابل را درمی‌نوردد و پایین می‌رود، کنار جبال بارز می‌پیچد و رو به استان هرمزگان می‌رود و درنهایت به امارات می‌رسد. سرعت متوسطش گاهی تا ٧٠کیلومتر می‌رسد و به صورت نقطه‌ای تا ١٢٠کیلومتر بر ساعت هم سرعت می‌گیرد و با وزیدن روی سطح خشکیده‌ هامون، گرد و غبار شدیدی به پا می‌کند.

منشأ گرد و غبار سیستان‌وبلوچستان بیشتر خارجی است یا داخلی؟

بخشی از آن داخلی است. خوشبختانه تالاب جازموریان پرآب شده و حداقل امسال منشأ غبار نبوده، اما «شیله» و «پوزک» به سبب خشکی غبارخیز است. درعین ‌حال، بخش زیادی از غبار منطقه سیستان از افغانستان می‌آید. بعضی انتقاد می‌کردند که سازمان محیط‌زیست برای فرار از مسئولیت می‌گوید، منشأ غبار خارجی است، اما ما براساس نقشه‌های هوایی و ماهواره‌ای چنین تخمینی می‌زنیم. از بعدازظهر عید فطر (٥تیر) سرعت باد بالا رفت و گرد و غبار بلند شده است. این گرد و غبار البته خیلی جدی نیست. یعنی برای زابلی که غلظت ٨‌هزار میکروگرم بر مترمکعب غبار را تحمل کرده، این گرد و غبار حادثه مهمی به شمار نمی‌رود.

اما طبق اعلام دانشگاه علوم پزشکی بیشتر از‌ هزارنفر بابت همین گرد و غبار راهی بیمارستان شدند و یعنی باید جدی‌اش گرفت.

این آمار برای ما قابل ‌اعتماد نیست. مسأله این است که تفکیک این‌که بیماران به دلیل غبار به بیمارستان آمده‌اند یا گرمازدگی آسان نیست. منظور این نیست که بگویم مردم در زحمت نیستند، چراکه من گرد و غبار را با مردم درک کرده‌ام و می‌دانم چه مصیبتی است اما انتظارم نیست که یک گرد و غبار با غلظت ٩٠٠میکروگرم بر مترمکعب را تا این حد بزرگ کنیم و از آن طرف گرد و غباری با غلظت ٨‌هزار میکروگرم که پارسال رخ داد را فراموش نکنیم. اینکه ٦٧٠نفر و بیشتر راهی بیمارستان شده‌اند، درست است اما گرما را نباید کنار گذاشت. زابل ٧٠‌سال است که چنین گرمایی به خود ندیده است. چنین گرمایی برای فردی که قلب ضعیف دارد، طاقت‌فرساست و کسی که آسم دارد، با غلظت ‌هزار میکروگرم هم راهی بیمارستان می‌شود.


مشکل سیستان‌وبلوچستان کی حل می‌شود؟ قرار است همیشه با این غبار دست به گریبان باشند؟

صحبت از تالابی است که با داشتن ١٤‌میلیارد ظرفیت، ٤‌میلیارد آب دارد و خشکسالی طولانی آن را شکننده کرده است. تالاب‌ها ظرف دوماه خود را احیا می‌کنند. مثلا در هورالعظیم خوزستان در مناطقی که با فشار به وزارت نفت آب در آن رها کردیم، در طول دوماه نیزار شده و قوت گرفته است. اما‌ هامون آسیب‌دیده، تخم‌ماهی و بذر گیاهان در آن از بین رفته است. درحال ‌حاضر، اگرچه کاشت نی و تخم‌گذاری پرندگان در این تالاب درحال انجام است اما نمی‌توانیم انکار کنیم که اکوسیستم شکننده‌ای دارد.

روند تعامل با افغانستان به چه شکل است؟

تعامل ما با افغانستان تعامل روزمره است. پیش آمده که هیأت افغانستانی به تهران بیاید و حاضر نشده روی حقابه ‌هامون کار کند و در مقابل ما هم حاضر نشدیم با آنها مذاکره کنیم. آنها حرفشان این است که این هم آبِ ارزشمند ماست، بروید دنبال منابع دیگر. جدای از حقابه‌ای که می‌دهند درباره این‌که سر میز مذاکره بنشینند و حقابه‌ای برای این تالاب بین‌المللی ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو بدهند، به نتیجه نرسیده‌ایم.

درباره غرب کشور چطور؟ مشکل غبار از کجاست؟

در غرب کشور کنترل آب توسط عراق و ترکیه مشکل ایجاد کرده است. در عراق ٣٣‌درصد کاهش آب باعث شده همه آبگیرها تبدیل به منشأ گرد و غبار شوند. با عراقی‌ها هم باید مذاکره کنیم. بر سر این‌که ما یک‌سوم هورالعظیم را که در ایران است پر آب کرده‌ایم، اما آنها که از نفت آن‌جا بهره می‌برند، می‌گویند آب نمی‌دهیم. الان هورالعظیم در عراق خشک است.

احساس نیاز هم نمی‌کنند که هور را به زندگی برگردانند؟

نه، چون به جایش نفت استخراج می‌کنند، اما وزیر نفت ما، وقتی می‌گوییم حفاری‌ها با خشک کردن تالاب زندگی مردم اهواز را مختل کرده است، احساس نیاز می‌کند. چون می‌داند که اگرچه ارزش نفت بالاست، اما سلامت مردم قیمت ندارد. درحال‌حاضر هورالعظیم غیر از ٣٠‌هزار هکتاری که وزارت نفت مهلت خواسته باقی‌اش آبگیری شده، تمام چاه‌های نفت در هور جزیره شده است و این تالاب دیگر منشأ گرد و غبار نیست. در حوضچه ٥هور، چاه‌های عراق را می‌توان در زمین خشک دید. با سرریزی که ما در این حوضچه داشتیم، آب دارد به سمت آنها می‌رود. از این به بعد هرچه آب بریزیم به عراق خواهد ریخت؛ آب ذی‌قیمت کرخه. به همین دلیل با آنها درحال مذاکره هستیم.

انتقاد از این‌که هورالعظیم با فاضلاب پرشده، هنوز تمام نشده است. هورالعظیم دقیقا چطور پر شد؟

مگر ما ٤‌میلیارد متر مکعب فاضلاب داشتیم که هور را با فاضلاب پر کنیم؟ به‌طور دقیق در ‌سال ٩٣، ١,٧ میلیارد، ٩٤، یک‌میلیارد و ٨٠ میلیون، ٩٥ یک‌میلیارد و ٦٠٠‌میلیون و ٩٦ تا اردیبهشت تا ٣٠٠‌میلیون متر مکعب آب از کرخه به هورالعظیم رها شده است. در کنارش فاضلاب هم آمد؛ درواقع ٣٢میلیون مکعب سرریزِ فاضلاب صنایع نیشکر. ریختن فاضلاب حدی دارد، فرمولی دارد، بی‌حساب و کتاب نیست. نمی‌گویم خوب است اما استانداردهای محیط ‌زیستی تابعیت دارد. اکنون نیزارهای تالاب درحال رشد است و ماه به ماه احیا می‌شود. هور باید آبگیری می‌شد که شد و به‌زودی ٣٠‌هزار متر مکعب دیگر هم آبگیری خواهد شد.

الان در کل چند استان درگیر موضوع گرد و غبارند؟

بیست‌ودو استان، البته اگر اصفهان و یزد و جنوب سمنان را جدی بگیریم. اگر نه در حدود ١٢ استان دچار مشکل جدی‌اند. بعضی از این استان‌ها مانند ایلام، مرکزی، هرمزگان، بوشهر، فارس و خوزستان خودشان منبع دارند ولی بعضی هم نه، مثلا آذربایجان‌های شرقی و غربی خلاف چیزی که سروصدا راه افتاده است که مثلا دریاچه ارومیه غبار دارد، گرد و غبار در این استان‌ها منبع خارجی دارد. آذربایجان‌ها، لرستان، کرمانشاه و همدان درگیر گرد و غبارهای عراق‌اند.

اخیرا در اصفهان هم صحبت از گرد و غبار شده است. منشأ آن کجاست؟

اصفهان جایی دارد به نام دشت «سگزی» که پر است از کوره‌های گچ و آجر و پدیده‌ای در آن‌جا اتفاق افتاده مبنی بر این‌که وقتی خاک آن را برمی‌داریم، گچ است و این گچ همچون رنگ گل است و برای زیر سفیدکاری خوب است. آن‌جا پوشش گیاهی را از بین می‌برند و همراه با گچ‌هایی که از کف زمین می‌کنند، داخل حدود ١٠٠ تا کوره می‌ریزند، پودر می‌کنند و در قالب پاکت می‌فروشند. همین شده زمانی که باد می‌آید، غبار عظیمی از آن‌جا بلند می‌شود و به اصفهان می‌آید.

گلستان هم چندسالی است که درگیر گرد و غبار شده است. این غبار هم خارجی است؟

مطالعات ما در استان گلستان و خراسان ‌شمالی هنوز تکمیل نشده ولی بررسی‌ها نشان می‌دهد که این گرد و غبارها با غلظت خیلی کم از بخشی از دریاچه آرال می‌آید؛ مثلا در حد ٢٥٠میکروگرم. غبار گلستان هنوز جدی نیست ولی ما آن را جدی گرفته‌ایم که اگر مثلا خشکی آرال ادامه پیدا کند، ما هم اطلاع داشته باشیم و بتوانیم به موقع عکس‌العمل نشان دهیم. ولی به‌طور معمول گاهی اطلاعاتی از گیلان و مازندران می‌آید که محلی است؛ مثلا به کارخانه شن و ماسه و اینها مربوط است.

منبع:سلامت نیوز

متخصصان محیط زیست در مورد آب، بیابانزایی، اقتصاد و تنوع زیستی چه گفتند؟

نگار فیض آبادی: در سومین روز از کارگاه های آموزشکده محیط زیست ایرن مدیا جمعی از متخصصان برجسته و صاحب نظران به بررسی مشکلات آب، بیابانزایی، اقتصاد محیط زیست و ... پرداختند.

گزارش زیست بوم را در خصوص بحث های مطرح شده بخوانید:

آب و محیط زیست

دکتر افشین دانه‌کار، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، ماموریت محیط‌زیست را وابسته به تعهد اجتماعی بین‌نسلی دانست. این مدرس دانشگاه با بیان اینکه هنر ما در استفاده متوازن و متعادل از منابع طبیعی است، خاطرنشان کرد زمانی که منابع، محدود است باید بهره برداری را کمتر و آنها را اندوخته کرد

وی در ادامه به تعریف علمی و تفاوت های میان محیط زیست و اکوسیستم پرداخت. همچنین افزود تصویر کردن مسائل محیط‌زیست به عنوان مسال اکولوژیک، نادرست است.

وی، حضور انسان در  محیط زیست را عامل تمایز اکوسیستم و محیط‌زیست دانست.

همچنین ایشان به عملکردهای پنج‌گانه اکوسیستم ها اشاره کردند و به دنبال آن گفتند طبیعت، منبع تامین نیازها و بقای انسان است.

وی پس از تعریف توسعه، تاکید کرد توسعه و مسائل محیط‌زیست، همگی در حوزه مسائل انسان محور می گنجند. وی در ادامه افزود توسعه بدون در نظر گرفتن استانداردها باعث شده تا سیمای طبیعت، از تغییر به سمت تبدیل سیمای طبیعت، پیش برود.

این کارشناس محیط زیست، ضمن تشریح جایگاه منابع آبی موجود در طبیعت و چرخه آب، به زیست بوم های آبی اشاره و زندگی دریاچه ها و انواع تالاب را از منظر تکامل اکولولوژیک، تعریف کرد. وی در ادامه یادآورد شد با از بین رفتن مصب کارون، آب شیرین کارون از بین رفته است.

 

مؤلف حوزه محیط زیست، تاکید کرد انسان نباید سیکل نامعیوب طبیعت را فعال کند. وی اضافه کرد در انقراض طبیعی، سیستم طبیعی، خودتنظیم است و می تواند خودش را اصلاح کند اما اگر انقراض طبیعت به دست انسان اتفاق بیفتد، مثل خشک شدن دریاچه ارومیه، باید به دست خود او هم احیا شود.

این مدرس دانشگاه، تاکید کرد نباید به صورت سیاه و سفید به موضوعات نگاه کنیم. وی در پاسخ به این سوال که آیا شکار، خوب است یا بد، گفت: ما خوب یا بد نداریم. این عملکرد ماست که می تواند خوب یا بد باشد. به اعتقاد دانه کار، لازم است تا شکارچیان با روشنگری، خودشان اسلحه هایشان را کنار بگذارند و نه از روی اجبار. زیرا در این صورت، شکار تبدیل به کاری مخفیانه و مافیا خواهد شد.

کارشناس محیط زیست، مشکلات امروز بشر را ناشی از تولیداتی دانست که مواد پایه شان، شیمایی است که در طبیعت، غیرقابل تجزیه هستند. وی تاکید کرد در توسعه متعادل، چیدمان مناسب کاربری ها در گستره زمین، مدّ نظر قرار می‌گیرد. ایشان توسعه متوازن را وابسته به جانمایی درست فعالیت ها به همراه استفاده درست از منابع دانستند.

کنشگری برای بیابان‌زدایی و مهار فرسایش خاک بررسی دو معضل ریزگردها و دریاچه ارومیه

دکتر پرویز کردوانی، استاد ممتاز دانشگاه تهران، در ابتدا به نظر مخالف خود درباره دریاچه ارومیه و معضل ریزگردها با سایر متخصصان اشاره کرد و تاکید کرد با گذشت زمان، عامل بیابان زایی در کشور ما کمتر شده است. 

به عقیده ایشان، ایران نسبت به 30 سال گذشته، کمتر به سمت بیابانی شدن، پیش رفته است. 

وی در ادامه، 13 عیب را برای روش مالچ پاشی در نظر گرفت و از این شیوه مهار ریزگردها، به عنوان یک «خیانت» یاد کرد و آن را خطرناک دانست. ایشان در ادامه تاکید کردند مقامات دولتی، بسیاری از چیزها را می دانند اما رعایت نمی کنند. 

 

مؤلف کتاب های زیست‌محیطی، مالچ پاشی و جنگل‌کاری را متعلق به دهه 40 دانست و در ادامه تاکید کرد سطح آب زیرزمینی به قدری پایین است که باعث می شود به ریشه های درخت ها هم آبی نرسد.

پدر علم کویرشناسی ایران، به استناد «قانون ظروف مرتبطه»، احیای دریاچه ارومیه را غیرممکن دانست.

وی، تبخیر را علت خشک‌شدن دریاچه ارومیه ندانست. بلکه مهم‌ترین عامل نابودی دریاچه ارومیه را مربوط به چاه های فراوانی دانست که اطراف این دریاچه احداث شده است.

ایشان در ادامه افزود، هر چقدر آب در این دریاچه ریخته شود، از سطح زیرین آن خارج خواهد شد و کسانی که به دریاچه، آب می ریزند خائن هستند.

وی به وضعیت بد روستاییان منطقه اشاره کرد و گفت بسیاری از زمین ها و آب شرب، شور شده است.

 

مدیریت اشتباه سدها، عامل مرگ انسان

کردوانی با بیان اینکه «سد» بهترین و بدترین سازه است، گفت: مدیریت اشتباه سدهاست که باعث مشکلات محیط‌زیستی می شود و آدمکُش خواهد بود.

همچنین ایشان به سه نوع مدیریت سدها از جمله: آبخیزداری، احداث سدهای رسوبگیر و شستشوی هیدرولیک اشاره کرد.

وی در ادامه افرود یکی از عواملی که باعث معضل ریزگردهای جنوب کشور شده، سدهایی ست که در ترکیه ساخته شده است.

پدر کویرشناسی ایران، با تشبیه وضعیت دریاچه ارومیه به «ماشین» گفت: همانطور که اگر بنزین، 100 هزارتومان هم شود کسی که ماشین چند میلیاردی دارد مجبور است بنزین گران قیمت بخرد تا ماشین اش بی کار نماند، ایران هم به دلیل خرج کردن میلیاردها دلار برای دریاچه ارومیه، مجبور است که درون دریاچه، آب بریزد.

 

چرا به این روز افتادیم؟

به گفته این پژوهشگر، وضعیت آب در این بسیار بد است و تاکید کرد ما به دلیل استفاده از سه تکنولوژی که باعث شد بیش از توان منابع طبیعی برداشت کنیم، به این روز افتادیم. کردوانی به سه تکولوژی چاه عمیق و نیمه عمیق، سدسازی، کانال به عنوان عامل توسعه و شیر و شلنگ به عنوان سمبل تمدن، اشاره کرد.

وی در ادامه افزود با آمدن شلنگ، دیگر کسی از جارو استفاده نمی کند و مردم در توجیه استفاده بیش از حد آب می گویند ما از آب چاه استفاده می کنیم.

وی تصریح کرد همانطور که اگر به فرزندی، بیش از اندازه پول داده شود بیچاره خواهد شد، هر استانی را که بخواهیم نابود کنیم باید به آن آب وارد کنیم.

ایشان در ادامه افزود در ایران، هر پنج سال یک بار، مهاجرت را اندازه گیری می‌کنند اما در شهر یزد، ماهی یکبار. زیرا فقط به شهرها آب داده شد و در حال حاضر، 92 درصد روستاهای یزد، تخلیه شده است. 

چهره ماندگار رشته جغرافیا، در پایان، با پیش بینی تمام شدن آب های زیرزمینی تهران، برای کسانی که 50 سال آینده به دنیا می آیند ابزار نگرانی و تاکید کرد محیط‌زیست فقط حیوان و گیاه نیست. بلکه انسان هم جزئی از طبیعت است.

کشاورزی، امنیت غذایی و محیط زیست

دکتر ندا فلسفی، پژوهشگر اقتصاد کشاورزی، در ابتدا به تاریخچه امنیت غذایی در جهان پرداخت و ضمن تعریف این اصطلاح، در ادامه تاکید کرد امنیت غذایی، پشتوانه امنیت ملی کشورهاست.

وی با اشاره به ارتباط تنگاتنگی که میان امنیت غذایی و کشاورزی وجود دارد، چالش های غذایی در جهان را تشریح کرد.

فلسفی به آمارهای تکان‌دهنده وضعیت غذا در جهان و ایران اشاره و خاطرنشان کرد ضایعات مواد غذایی در ایران معادل 35 میلیون تُن است. در حالی که اتحادیه اروپا با 27 کشوری که عضو آن هستند، تنها 90 میلیون تن مواد غذایی را راهی زباله‌دان‌ها می کند.

 

فلسفی، نظام کشاورزی پایدار را بررسی کرد. ایشان در پاسخ به این سوال که آیا کوچ‌نشینی به پایان راه رسیده است گفت: بخشی از امنیت غذایی به دست عشایر کوچ‌نشینان است.

این پژوهشگر اقتصاد کشاورزی، با تاکید بر مدیریت صحیح مراتع با هدف محافظت از مرتع ها، گفت از این طریق می توان جمعیت کوچ‌نشین را هم حفظ کرد و به رسمیت شناخت. 

همکار پروژه حفاظت از تالاب های ایران ، با اشاره به جمعیت یک میلیاردی گرسنگان در جهان که با مرگ روبرو هستند، این سوال که چرا تکنولوژی نتوانسته به تحولی بزرگ در زمینه کشاورزی تولید غذا منجر شود و بشر در دوران مدرن، گرسنه‌تر از همیشه است، را به بحث عمومی گذاشت و در جمع بندی گفت‌و‌گو‌ها تاکید کرد تولید ضایعات غذایی در دنیا باید کمتر شود و با ترویج کشاورزی ارگانیک، می توان غذای بهتری را تولید و ردپای اکولوژیک را کمتر کرد. در انتها مخاطبان به بررسی مختصر دامپروری ستنی و صنعتی و چالش‌های آن پرداختند. 

بنیان ها و مفاهیم توسعه پایدار

دکتر ناصر کرمی، دانشیار دانشگاه تروندهایم نروژ، ضمن تعریف مفهوم توسعه پایدار؛ «بهره برداری از منابع، متناسب با زادآوری و قدرت احیای منابع است»، خاطرنشان کرد این مفهوم با وجود اینکه مکرر بیان شده اما به صورت یک جوک درآمده و در جایگاه اصلی خودش قرار نگرفته است.

به گفته ایشان، بشر در طول تاریخ با دو گانه خیر و شر مواجه بوده است که این موضوع برای طرفداران محیط‌زیست، در قالب توسعه پایدار به عنوان موضوعی خیر، و توسعه ناپایدار تحت عنوان شر، مطرح می شود.

این مدرس دانشگاه، توسعه پایدار را نوعی توسعه کیفی در مقابل توسعه کمّی در نظر گرفت. وی در ادامه، ارکان بنیاد توسعه پایدار را در قالب چهار رکن « اقتصاد، انرژی، اجتماع، محیط زیست» تبیین کرد. 

همچنین ایشان، اهداف 17 گانه سند هزاره توسعه پایدار را برشمرد و تحقق اهداف توسعه پایدار را فراتر از سیاست و اقتصاد دانست.

دانش آموخته اقلیم شناسی، دستیابی به اهداف توسعه پایدار را در زمینه های اخلاق و معنویت، میسر دانست و با بیان اینکه انسان، نیازمند بازسازی معنوی است گفت از افراد حریص، نمی توان انتظار داشت که طرفدار توسعه پایدار باشند.

به گفته نویسنده حوزه محیط زیست، افراد کیفیت گرایی که کمک می کنند تا فضیلت های اخلاقی در جامعه ترویج پیدا کند می توانند از اهداف مغایر با توسعه پایدار، صرف نظر کنند و از طمع و مصرف گرایی، فاصله بگیرند.

ایشان در پایان تاکید کرد علم و تکنولوژی تاکنون نتوانسته خدمت چندانی به محیط زیست ارائه کند. بنابراین لازم است برای جلوگیری از تخریب سرنوشت، «بازسازی ما‌بعد‎‌معنوی» به عنوان نقطه آغازینِ کنشگری در حوزه محیط‌زیست را برای رسیدن به اهداف توسعه پایدار، در نظر بگیریم.

 تنوع زیستی در چشم انداز طبیعی و انسانی

مهندس حمیدرضا ریحانیان، پژوهشگر تنوع‌زیستی، در آغاز به یکی از وظایف کنشگران اشاره کرد که لازم است فعالان این حوزه، اطلاعات زیست محیطی شان را به دیگران انتقال دهند.

وی در ادامه با نمایش تصاویری از حیات وحش ایران، اهمیت برخی از گونه ها در کنترل جمعیت حشره ها، جوندگان و ... را تشریح و تاکید کرد سوسن چلچراغ به عنوان نخستین اثر طبیعی ملی ایران، ذخیره ژنتیکی منحصربه‌فردی دارد.

وی افزود موزه زنده تنوع گیاهی در دنیا را فقط می‌توان در ایران دید که متعلق به خطّه سبز شمالی ایران است که به دوره سوم زمین‌شناسی مربوط می شود.

 

همچنین ریحانیان، پلنگ ایرانی را به عنوان یکی از بزرگترین زیرگونه پلنگ در نظر گرفت که در هیچ کجای جهان، چنین پلنگی دیده نمی شود.

 وی با اشاره به حذف شیر ایرانی در سال 1322 و شکار آخرین قلاده ببر مازندران در سال 1337، تاکید کرد ما دو گونه پرچم مان را از دست دادیم. در حال حاضر، یوزپلنگ، گوزن زرد بین النهری، خرس سیاه بلوچی، زاغ بور، جزو گونه های پرچم ما هستند.

ریحانیان در پاسخ به این سوال که آیا برای یوزپلنگ ایرانی نمی شود کاری انجام داد، گفت: ما می توانیم جمعیت را زیاد کنیم اما همانطور که 40 رأس گوزن زرد ایرانی در کرخه و دز، در اثر شیوع مگس میاز، به دلیل داشتن ژن معیوب مردند، حتا اگر جمعیت یوزپلنگ ها هم افزایش پیدا کند، به دلیل کاهش تنوع ژنتیکی، به سختی می توان از یوزپلنگ، محافظت کرد.

این فعال حوزه رسانه، با بیان نظر مخالف خود در مورد توقف روند حفاظت از یوزپلنگ و اعلام انقراض آنها گفت ژن یوزپلنگ ها معیوب شده است و اگر مراقب‌شان نباشیم، صد در صد نابود خواهند شد.

دانش آموخته رشته محیط زیست، با تشبیه وضعیت یوزپلنگ ها به ازدواج های درون طایفه ای انسان ها در یکی از روستاهای ایران که منجر به شکل غیرعادی سر در بچه ها شده است، گفت: یوزپلنگی که به طور طبیعی حدود 15 سال در طبیعت عمر می کند، با وجود نقص ژنتیکی، چقدر می تواند زنده بماند؟ ریحانیان، تنوع ژنتیکی یک جمعیت را عامل تبادلات ژنتیکی میان آن جمعیت و در نتیجه حفظ یک گونه دانست. 

دانشجوی دکترای محیط زیست، نقشه ای حاوی 10 لکه قرمز به عنوان زیستگاه یوزپلنگ ایرانی را به نمایش داد. وی ضمن بیان اینکه انقراض یا کاهش جمعیت فون و فلور، واقعه ای طبیعی است، گفت انسان این روند را تسریع کرده است. اما وظیفه انسان است که طبیعت و حیات وحش را به عنوان یک امانت، برای نسل آتی نگه دارد.

وی در پایان با اشاره به فرآیند توسعه توسط انسان ها، برآوردهای اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) درباره گونه های در معرض خطر انقراض را برشمرد. گونه هایی که در 200 سال گذشته به فراوانی یافت می شدند.

این پژوهشگر محیط‌زیست در ادامه به تعریف تنوع زیستی و تنوع حیات بر روی کره زمین و اهمیت آن پرداخت و انواع خدمات اکوسیستم ها و تنوع زیستی را تبیین کرد. وی در پایان گفت: 4/10 درصد از خاک ایران به دلیل دارا بودن از شاخص های ویژه اکولوژی، به چهار منطقه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست اختصاص دارد.

وی با اشاره به جاده کشی هایی که در مناطق حفاظت شده اتفاق میفتند، به نقل از دکتر نواییان، مدیر موزه دارآباد گفت: «بهتر است مناطق حفاظت شده را به حال خودشان رها کنند. زیرا مناطق، بهتر می توانند خودشان را درست کنند».

ریحانیان با اشاره به سخن وزیر صنعت، معدن و تجارت، مبنی بر اینکه «برای چهار گورخر، معدن تعطیل می کنند»، گفت: سه چاه پلمپ نفتی مربوط به قبل از انقلاب وجود دارد. وی در نهایت پرسید چرا در آن دوران، به چاه ها دست زده نشده و حالا باید به پارک ملی کویر برویم و به آن چاه ها دست بزنیم و شوره زار را به سطح بیاوریم و طبیعت را از بین ببریم؟

منبع: زیست بوم

امنیت آب اولویت بحران‌ها

مینو خالقی*: طی روزهای گذشته در خبرها آمده بود رییس محترم کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، دکتر علاء الدین بروجردی با انتقاد از بی‌توجهی به کمبود آب در کشور طی سال‌های گذشته و اینکه چرا در ٣٨ سال گذشته تا این حد به مساله بحران آب بی‌توجهی صورت گرفته، بیان کردند: کشور به لحاظ منابع آبی بسیار محدود بوده و جزو کشورهای کم‌آب دنیا هستیم و بحران داریم و بحران آب عملا وارد مقوله امنیتی شده است و ما ناگزیر شدیم در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی «کمیته امنیت آب» را تشکیل دهیم.

با ابراز خرسندی از توجه ویژه به مقوله بحران آب در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی، که خاطرم هست اینجانب نیز سال گذشته چه در نامه به نمایندگان محترم پیرامون مساله آب در کشور و چه در مصاحبه با برخی خبرگزاری‌ها در نمایشگاه مطبوعات، پیشنهاد امری مشابه را داده بودم؛ چند نکته را خاطرنشان می‌کنم:

توجه و انذار نسبت به مساله بحران آب در اقلیم خشک و کم آب ایران از سوی دلسوزان و کارشناسان این حوزه مسبوق به سابقه بوده و مداوما مورد تاکید نهادهای جامعه مدنی قرار گرفته است. می‌توان گفت طی یک دهه گذشته، گزارش نهادهای آینده پژوهی در ایران و اولویت‌بندی بحران‌های آتی، اصولا در صدر و به عنوان یکی از ۵ بحران مهم، به مساله کمبود آب و سوءمدیریت آن در ایران اشاره می‌کند.

همچنین تاکید پژوهش‌های صورت گرفته از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس به خصوص بررسی‌های تفصیلی سال 1391 و 1393 و مطالعات کاربردی و هشدار‌دهنده نهادهای علمی دانشگاهی یا غیردولتی زیست محیطی، مبنی بر توجه ویژه به مساله بحران آب و مدیریت ناصحیح آن در کشور و همچنین اولویت این موضوع در سیاست‌های برنامه ششم توسعه، ضرورت ایجاد این کمیته را چه بسا حتی زودتر از این زمان، ضروری می‌نماید.

نکته مهم در عملکرد این کمیته، رویکرد پیشگیری و شناسایی عوامل و دلایل بنیادین مدیریت ناصحیح آب در کشور، توجه به اثربخش کردن مطالعات ارزیابی‌های زیست محیطی، درخواست گزارش، تحقیق و تفحص و نظارت بر عملکرد دستگاه‌های اجرایی مربوطه در اجرای صحیح و دقیق حقوق حاکم بر آب و «حقابه و سهم‌آبه‌های قانونی»، همچنین بازنگری در پیش نویس قانون جامع مدیریت منابع آب با توجه به شرایط بحرانی تغییر اقلیم در ایران و بهره‌گیری از نظریات کارشناسان دلسوز ملی و محلی، جهت جلوگیری از تبدیل این موارد به معضل امنیتی و اجتماعی است. 

مواردی همچون: عدم توجه به قوانین و مصوبات نهاد‌های قانونی مدیریت آب در ایران و تفسیر به رای کردن آنها یا بی‌توجهی به نتایج مطالعات ارزیابی‌های زیست محیطی صورت گرفته، تخصیص و انتقال‌های مخالف با موازین توسعه پایدار، سد‌سازی‌های بی‌رویه و غیرکارشناسی و در نتیجه شور شدن رودخانه‌ها، کشاورزی‌های غیراصولی بدون توجه به مقتضیات زیست محیطی منطقه و برداشت‌های بالا دست یا زیرزمینی بی‌رویه و از بین بردن آبخوان‌ها و شکست زمین، خشکاندن تالاب‌ها و دریاچه‌ها، فعالیت غیرقانونی معادن در مناطق حفاظت شده و از بین بردن پوشش‌های طبیعی و معیوب کردن چرخه حیات و حیات وحش در مناطق مختلف ایران.

نکته دیگر مساله حقابه ایران از رود‌های بین‌المللی به خصوص در شرق و غرب ایران است. مشکلاتی که در اثر سد‌سازی‌های بی‌رویه در قالب پروژه «گاپ» و سد ایلیسو در ترکیه، کاهش شدید آب ورودی به اروندرود و خشک شدن جلگه آبرفتی خوزستان، برهم خوردن تعادل زیست محیطی منطقه و پدیده پیشروی آب شور دریا به سمت خشکی و ایجاد کانون‌های بحرانی ریزگرد را به همراه داشته است. 

در شرق ایران نیز موضوع ایجاد سد و بند‌های بسیار و برداشت‌های بی‌رویه توسط افغانستان از رود هیرمند مطرح است که این مشکل سابقه‌ای تاریخی دارد و سبب ایجاد کم‌آبی گسترده در استان سیستان و بلوچستان می‌شود و اخیرا نیز نماینده محترم زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هامون (دکتر دهمرده)، به این موضوع اشاره کرده است.

شرایطی که باعث شده نهایتا سه ماه سال رودخانه هیرمند جاری باشد و 75 درصد سال به طور کلی خشک است و آورده‌ای از افغانستان وارد ایران نمی‌شود. مسلما موضوع مطالبه حقابه‌های ایران، امری در چارچوب دیپلماسی بین‌الملل و عمومی و در راستای امنیت پایدار کشور است که وزارت امور خارجه به عنوان متصدی اصلی راهبری روابط و سیاست خارجی بر مبنای سیاست‌های کلی نظام، با همکاری کمیسیون امنیت ملی و کمیته تخصصی امنیت آب، می‌تواند اقدامات مهم و قابل توجهی را در این زمینه آغاز کرده یا به سر انجام رساند.

 *حقوقدان، فعال محیط زیست

منبع: اعتماد

تفسیر آمریکایی از گرمای اهواز / رمز گشایی از گرمای هوا

روزهای ابتدایی تابستان با گرمای شدید همراه شده است، گرمایی که در استان‌های شمالی کشور اندکی بیگانه و در استان‌های جنوبی در آستانه به ثبت رساندن رکوردی جهانی است. بر این اساس روزنامه «واشنگتن پست» با استناد به تخمین‌های سازمان هواشناسی فرانسه اعلام کرد دمای هوا در شهر اهواز پنج شنبه گذشته با رسیدن به ۷/ ۵۳ درجه سانتیگراد (۷/ ۱۲۸ درجه فارنهایت)، رکورد بیشترین درجه دما را در ایران به ثبت رساند (رکورد پیشین بیشترین دما در ایران ۵۳ درجه سانتیگراد بود). گرچه بالاترین دمای به ثبت رسیده کره زمین مربوط به پارک ملی «دث ولی» در کالیفرنیای آمریکا با ۷/ ۵۶ درجه سانتیگراد (۱۳۴ درجه فارنهایت) مربوط به سال ۱۹۱۳ میلادی است، اما کارشناسان هواشناسی این رکورد را چندان معتبر نمی‌دانند.

بر این اساس بالاترین دمای به ثبت رسیده که قابل استناد باشد، در همین پارک ملی کالیفرنیا (در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۳) و همچنین در یکی از ایستگاه‌های هواشناسی کویت (در ۲۱ جولای ۲۰۱۶) با ۵۴ درجه سانتیگراد به ثبت رسید. این درحالی است که سایت معتبر هواشناسی «ودر آندرگرند»، دمای هوای اهواز را در عصر پنج‌شنبه هفته گذشته ۵۴ درجه سانتیگراد (۲/ ۱۲۹ درجه فارنهایت) اندازه‌گیری کرد. همچنین بر اساس شاخص گرمای این مرکز که رطوبت هوا را هم در اندازه‌گیری‌ها دخیل می‌کند، گرمای هوای اهواز در این روز رکورد باورنکردنی ۱/ ۶۱ درجه سانتیگراد (۱۴۲ درجه فارنهایت) را به ثبت رسانده است. به بیان دیگر، رکورد گرم‌ترین نقطه و روز سال، در ایران، پنج‌شنبه گذشته برای اهواز به ثبت رسید که این میزان دما در فصل تابستان در دنیا بی‌سابقه گزارش شده است.

به گفته این نهاد، چنین گرمایی که ناشی از دما و رطوبت باورنکردنی است فراتر از سطوح اندازه‌گیری شاخص‌های گرمای مراکز هواشناسی جهانی است. در چنین شرایطی شاید بهتر باشد مفهوم روند گرم‌شدن زمین را درک کنیم، گزاره‌ای که بارها آن را شنیده‌ایم ولی کمتر به عواقب، چالش‌ها و راهکارهای آن اندیشیده‌ایم. در این رابطه مطالعات بین‌المللی نشان می‌دهند گرمای هوا یکی از اصلی‌ترین تهدید‌های کره‌زمین و نسل بشر در سال‌های آینده است. بر این اساس موج گرمای بی‌سابقه این روزها بهانه‌ای شد تا نگاهی به مطالعات معتبر بین‌المللی بیندازیم تا با چالش‌های ناگوار روند گرم شدن زمین بیشتر آشنا شویم.

 

آینده‌ سوزان در انتظار خاورمیانه

به گزارش روزنامه «واشنگتن پست»، محققان آمریکایی مطالعه‌ای را انجام داده‌اند که نشان می‌دهد تا پایان قرن جاری، کشورهای حوزه خلیج فارس یکی از نگران‌کننده‌ترین روندهای افزایش گرمای زمین را تجربه خواهند کرد. بر اساس این مطالعه، گرمای هوا در این کشورها در فصول تابستان به حدی خواهد رسید که خارج از تحمل انسان‌ها است، گرمایی که باعث به‌خطر افتادن جان بسیاری از انسان‌ها می‌شود. در واقع دما و رطوبت هوا در شهرهای حاشیه خلیج فارس، از دبی گرفته تا اهواز و بندرعباس، به حدی بالا خواهد رفت که حتی سالم‌ترین افراد هم بیش از چند ساعت نمی‌توانند ماندن در فضای آزاد را تحمل کنند. در واقع سکونت در تابستان‌های این مناطق در آینده نه چندان دور با چالش‌‌های جدی گرمایی روبه‌رو است. این مطالعه که در مجله «تغییرات آب‌وهوایی طبیعت» به چاپ رسیده است نشان می‌دهد تعداد حوادث گرمایی که بین سال‌های ۱۹۸۱ تا ۲۰۱۰ در آمریکا به‌طور میانگین ۴ مورد بوده، تا سال ۲۰۳۰ به ۱۰ مورد و تا سال ۲۰۹۰ به ۳۵ مورد افزایش خواهد یافت. نویسندگان این مقاله معتقدند تنها اقدام جدی و یکپارچه برای کاهش سطح انتشار گازهای آلاینده گلخانه‌ای می‌تواند این مناطق را از تهدیدات پیش‌رو مصون دارد.

 

سه‌چهارم جمعیت جهان در معرض «گرمای کشنده» تا سال ۲۱۰۰

به تازگی مطالعه‌ای در دانشگاه هاوایی منتشر شده است که نشان می‌دهد در حال حاضر ۳۰ درصد از جمعیت جهان برای حداقل ۲۰ روز در سال در معرض گرمای کشنده قرار دارند. بدون اقدام جدی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای همچون دی‌اکسید کربن، تا سال ۲۱۰۰ سه نفر از هر چهار نفر با خطر مرگ ناشی از گرمای شدید مواجه هستند. در این راستا حتی اگر در سال‌های آینده شاهد روندی کاهشی در انتشار گازهای گلخانه‌ای باشیم از هر دو نفر، یک نفر حداقل برای ۲۰ روز در سال در معرض گرمای کشنده قرار خواهد داشت. کامیلو مورا، ناشر این مقاله در این رابطه می‌نویسد: «موج‌‌های گرمایی بسیار متداول شده‌اند. من درک نمی‌کنم که جامعه بشری چرا نگران خطرات گرم‌شدن کره‌زمین نیست. موج گرمایی که در سال ۲۰۰۳ در اروپا رخ داد، تقریبا ۷۰ هزار نفر را به کام مرگ کشاند (۲۰ برابر بیشتر از تعداد افرادی که در حادثه ۱۱ سپتامبر کشته شدند).» خطراتی که موج‌ گرما به همراه دارد بسیار جدی‌تر است از آنچه مردم تصور می‌کنند. گرمای شدید سالانه باعث کشته شدن تعداد زیادی از انسان‌ها در بیش از ۶۰ نقطه دنیا می‌شود. در این راستا برخی از مهم‌ترین موج‌های گرمایی که می‌توان به ‌آنها اشاره کرد عبارتند از؛ گرمای سال ۱۹۹۵ شیکاگو با ۷۰۰ کشته، گرمای سال ۲۰۰۳ اروپا با ۷۰ هزار کشته و گرمای سال ۲۰۱۰ مسکو با ۱۰ هزار نفر کشته. در هفته‌های اخیر نیز موج گرمایی که در پاکستان و هندوستان به راه افتاد و باعث شد دمای هوا تا حد ۵۳ درجه سانتیگراد افزایش یابد، تعداد زیادی از افراد را به کام مرگ کشاند. به گفته نویسنده این پژوهش، برای آینده انتخاب‌ها رو به اتمام هستند. برای مقابله با موج‌های گرمایی انتخاب بین بد و بدتر است. بسیاری از انسان‌ها در سراسر کره‌زمین هزینه‌های بالایی به‌خاطر افزایش بی‌سابقه دمای هوا می‌پردازند. اگر انتشار گازهای گلخانه‌ای محدود نشود، شاهد افزایش هرچه بیشتر هزینه‌های هنگفت ناشی از گرمای هوا خواهیم بود. یکی دیگر از نکاتی که باید به آن توجه کرد شرایط فیزیکی بدن انسان است. بدن انسان‌ تنها قادر است در بازه محدودی از دمای مرکزی بدن یعنی ۳۷ درجه سانتیگراد فعالیت بهینه داشته باشد. در این رابطه با افزایش گرمای زمین و وقوع پدیده‌های گرمایی ریسک‌های جدی متوجه زندگی انسان‌ها است. در واقع گرمای شدید به همراه رطوبت بالا به بالارفتن دمای بدن می‌انجامد که در نهایت زندگی افراد را با خطر مرگ روبه‌رو می‌سازد.

 خودزنی آب‌وهوایی ترامپ

تغییرات آب‌وهوایی اثرات ناهمگنی بر نواحی مختلف دارد. این تغییرات باعث گرم‌تر شدن مناطق گرمسیری و افزایش دما در مناطق سردسیری همچون قطب‌ها می‌شود. بر این اساس دونالد ترامپ که بارها در طول رقابت‌های انتخاباتی مسائل آب‌وهوایی را ساخته غیرواقعی چینی‌ها می‌خواند و پای کشورش را از توافق‌نامه آب‌وهوایی پاریس بیرون کشید، شهرت ننگینی در طول تاریخ برای خود به‌جا گذاشت. گرچه آمریکا کشوری پهناور و شامل هر دو منطقه سردسیری و گرمسیری است، اما مطالعات جدید نشان می‌دهد برآیند اثرات تغییرات آب‌وهوایی و گرم‌شدن هوا برای این کشور منفی است. بر این اساس برآوردها حاکی از آن است که به ازای هر درجه فارنهایت افزایش در دمای هوا، به میزان ۷/ ۰ درصد تولیدناخالص داخلی برای اقتصاد آمریکا هزینه ایجاد خواهد شد.

منبع:ایانا

کشورهایی که بیشترین اقدامات را برای مبارزه با تغییرات اقلیمی انجام می‌دهند

بر اساس شاخص تغییرات اقلیمی ۲۰۱۶، این کشورها بهترین تدابیر را برای مقابله با تغییرات اقلیمی انجام داده اند.

به گزارش ایانا از ورلداطلس، شاخص عملکرد در مقابله با تغییرات اقلیمی، معیاری بین‌المللی است که سیاست‌های اقلیمی جهانی را شفاف می‌سازد. در این شاخص از معیارهای استاندارد شده‌ای برای تشخیص اقدامات حفاظتی اقلیمی ۵۸ کشورجهان که بیشترین نقش را در تولید ۹۰ درصد از گاز گلخانه‌ای دی اکسید کربن دارند، استفاده شده است. بیشتر این شاخص یعنی در حدود ۸۰ درصد آن، شامل سطوح قابل اندازه‌گیری انتشار گازهای گلخانه‌ای است در حالی که ۲۰ درصد دیگر این شاخص ناظر به سیاست‌های ملی اقلیمی است. در اینجا نگاه دقیق‌تری به چگونگی امتیازات کشورهایی که اقدامات موثرتری را انجام داده‌اند، می‌اندازیم. ذکر این نکته مهم است که هیچ یک از این ۵۸ کشور، نتوانسته‌اند نمره "بسیار خوب" که قاعدتا متعلق به سه کشور اول جهان است را کسب کنند که بر این اساس، رتبه بندی کشورها از شماره چهار شروع شده است.

۱۵- رومانی

رومانی در این رتبه‌بندی به عنوان کشوری شناخته شده که رویکرد میانه‌ای به جلوگیری از تغییرات اقلیمی دارد. بر اساس این شاخص، رومانی امتیاز ۶۰,۳۹ گرفته که بیشتر این میزان مربوط به سطح انتشار گازهای گلخانه‌ای در این کشور است. رتبه این کشور طی سال‌های اخیر از ۱۸ به ۱۵ رسیده که نشانگر پیشرفت است؛ هر چند برخی متخصصان معتقدند که این امر ناشی از نزول دیگر کشورهاست. با این حال، رومانی در نتیجه جنگل‌زدایی، یکی از پایین‌ترین سطوح انتشار گازهای گلخانه‌ای را دارد و از نظر مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر، رتبه ۱۹ را دارد.

۱۴- مجارستان

مجارستان در این شاخص با نمره ۶۰,۷۶ جایگاه هفدهم را دارد. این کشور، مثل رومانی نسبت به تغییرات اقلیمی رویکردی میانه دارد. بهترین شاخص‌های آن مربوط به میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای است. دولت مجارستان معتقد است که اقتصاد این کشور تولید کننده مقادیر زیاد کربن نیست که در مقایسه با دیگر کشورها درست است. اما این تصور، کشور را از دستیابی به عملکرد بالا در جلوگیری از تغییرات اقلیمی باز می‌دارد. یکی از ضعیف‌ترین حوزه‌های عملکرد این کشور در بخش ساختمان‌های مسکونی است. در حال حاضر ۶۰ درصد از برق این کشور، از انرژی هسته‌ای تامین می‌شود که یک تکنولوژی کم کربن است. مجارستان امیدوار است این درصد افزایش یابد.

۱۳- لاتویا

لاتویا در این فهرست با نمره ۶۱,۳۸ شماره ۱۶ است . عملکرد آن در مقابله با تغییرات اقلیمی "خوب" ارزیابی شده که این امر لاتویا را به تنها کشور حوزه بالتیک با ارزیابی مثبت تبدیل کرده است. در واقع، لاتویا کمترین میزان انتشار گاز ناشی از جنگل‌زدایی در جهان را دارد. از نظر مصرف انرژی تجدیدپذیر، این کشور در رتبه هشتم است.

۱۲. مالت

مالت با نمره ۶۱,۸۲، رتبه ۱۵ را در این شاخص دارد. از بین شاخص‌های مختلف ارزیابی شده، بهترین عملکرد این کشور در سطح نسبتا پایین انتشار گازهای گلخانه‌ای آن است. در چند سال اخیر، دولت این کشور تلاش‌های بسیاری برای مقابله با تعییرات اقلیمی کرده است. در واقع، مالت نخستین کشوری بود که این موضوع را در نشست عمومی سازمان ملل متحد مطرح کرد. مالت همچنین نسبت به کشورهای قبلی، میزان بالاتری از مصرف انرژی‌های تجدید پذیر دارد و یکی از هفت کشور عضو اتحادیه اروپاست که نیروگاه‌های با سوخت زغالی را تعطیل کرده است.

۱۱- سوئیس

سوئیس با امتیاز ۶۲,۰۹، جایگاه ۱۴ را در این شاخص به دست آورده است. این رتبه در واقع نشان دهنده این است که این کشور از تلاش‌های خود برای مقابله با تغییرات اقلیمی کاسته است زیرا در سال ۲۰۱۴ این کشور در جایگاه دهم قرار داشت.

۱۰- لوکزامبورگ

شماره ۱۳ در این لیست کشور لوکزامبورگ با نمره ۶۲,۴۷ است. مهمترین عامل امتیازآور، پیشرفت این کشور در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و سیاست‌های ملی اقلیمی بوده است. این کشور دقیق‌ترین اهداف را برای کاهش انتشار دی اکسید کربن، نسبت به دیگر اعضای سازمان ملل برای خود تعریف کرده و خود را موظف به کاهش ۲۰ درصدی انتشار این گاز تا سال ۲۰۲۰ می‌داند. سوئیس برای نیل به این هدف، در انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری کرده و قصد دارد مزرعه‌های بادی خود را دو برابر کند. میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای این کشور در سال ۲۰۱۶ نسبت به سال قبل، ۴ درصد کاهش داشته است.

۹- ایرلند

ایرلند با نمره ۶۲,۶۵، جایگاه دوازدهم را دارد.نقطه قوت این کشور، در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است که احتمالا حاصل تصمیم این کشور به برآوردن اهداف توافق آب و هوایی پاریس است. این کشور مصمم است تا سال ۲۰۳۰، در مقایسه با سال ۱۹۹۰، میزان ۴۰ درصد از گازهای گلخانه‌ای خود را کم کند. طی چند سال اخیر، انتشار گازهای گلخانه ای در ایرلند رو به افزایش بوده و تصور نمی‌شود که هدف کاهش ۲۰ درصدی گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۲۰ که اتحادیه اروپا تعیین کرده را برآورده کند. این کشور علاوه بر استفاده از تکنولوژی‌های تولید کننده کربن کم و فناوری‌هایی که برای ذخیره کربن طراحی شده، همچنین قصد دارد به کشورهای در حال توسعه در سراسر جهان، در امر مقابله با تغییرات اقلیمی کمک کند.

۸- ایتالیا

کشور ایتالیا هشتمین کشور فعال جهان در مقابله با تغییرات اقلیمی است. این کشور نمره ۶۲,۹۸ گرفته که بیشتر این امتیاز، حاصل کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای بوده است. در سال‌های اخیر این کشور، دستخوش چندین فاجعه طبیعی ناشی از تغییرات اقلیمی، از جمله سیل، رانش زمین و بیابان زایی شده است. در مقابل، ایتالیا خود را به ارتقای تدابیر و اقدامات زیست محیطی، متعهد می‌داند. مثلا در پایان سال ۲۰۱۵، وزارت محیط زیست ایتالیا توافقی را با وزرای منطقه کارائیب امضا کرد که قول می‌داد برای دستیابی به روش‌های پیشرفته مقابله با تغییرات اقلیمی، با این کشورها همکاری کند. در اقدامی دیگر برای مقابله با تخریب محیط زیست، این کشور میزبان کنفرانسی با هدف همرسانی بهترین اقدامات فنی در حوزه‌هایی مانند زیرساخت‌ها و مدیریت زیست بوم‌ها بود.

۷- مراکش

مراکش با امتیاز ۶۳,۷۶، جایگاه دهم را در مبارزه با تغییرات اقلیمی به دست آورد. این کشور بهترین رتبه را از نظر سیاست‌های ملی آب و هوایی در جهان دارد. مراکش هنوز نیازهای خود به انرژی را از سوخت‌های فسیلی تامین می‌کند اما دولت اعلام کرده به توسعه زیر ساخت‌های مربوط به انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی آبی، بادی و خورشیدی، پایبند است.

۶- قبرس

قبرس با امتیاز ۶۵,۱۲ جایگاه نهم را در مبارزه با تغییرات اقلیمی دارد. این کشور جایگاه بالایی در جلوگیری از انتشار گازهای گلخانه ای دارد. در پی خشکسالی اخیر که ناشی از تغییرات اقلیمی بوده، دولت این کشور انگیزه بیشتری برای کاهش گازهای گلخانه ای پیدا کرده است. قبرس از سال ۲۰۰۸ به‌طور متوسط سالانه ۳ درصد از گازهای گلخانه‌ای خود کاسته است.

۵- فرانسه

فرانسه با امتیاز ۶۵,۹۷، هشتمین کشور در این فهرست است. این کشور که در سال ۲۰۱۵، میزبان توافقنامه آب و هوایی پاریس بوده ، جایگاه مهمی در مبارزه جهانی علیه تغییرات اقلیمی به دست آورده است. در خلال این نشست بین‌المللی، رییس جمهور فرانسه بر تعهد این کشور برای فراتر رفتن از اهداف این توافقنامه تاکید کرد. دولت این کشور، در حال همکاری با دولت هند است تا نخستین اتحادیه بین‌المللی انرژی خورشیدی را با هدف مهیا ساختن زیرساخت‌های لازم برای استفاده از انرژی خورشیدی در برخی از فقیرترین کشورهای جهان تشکیل دهد.

۴- بلژیک

بلژیک با امتیاز ۶۸,۷۳، جایگاه هفتم جهانی را دارد. این جایگاه به خاطر سیاست‌های حامی محیط زیست این کشور است. دولت بلژیک بر وعده خود نسبت به تحقق هدف کاهش ۲۰ درصدی انتشار کربن تا سال ۲۰۲۰ که اتحادیه اروپا تعیین کرده، متعهد است. بلژیک در راستای تحقق این هدف، آخرین نیروگاه زغالی خود را در سال ۲۰۱۶ تعطیل کرد.

۳- سوئد

سوئد با امتیاز ۵۹,۹۱، جایگاه ششم را در جهان دارد و به خاطر اقدامات و سیاست‌های حامی محیط زیست خود مشهور است. در واقع، سوئد نخستین کشور جهان بود در سال ۱۹۷۶ سازمان حفاظت از محیط زیست را تاسیس کرد. نمونه‌هایی از تعهد این کشور به سلامت محیط زیست و جلوگیری از تغییرات اقلیمی عبارتند از برنامه موفقیت‌آمیز بازیافت و این حقیقت که بیش از نیمی از انرژی این کشور از منابع تجدید شونده تامین می‌شود. دولت این کشور در جهت به صفر رساندن انتشار کربن تا سال ۲۰۵۰ که فراتر از هدف اتحادیه اروپا یعنی کاهش ۸۰ درصدی تا آن سال است، تلاش می‌کند.

۲- بریتانیا

سال گذشته، بریتانیا با امتیاز ۷۰,۱۳ پنجمین کشور جهان در مبارزه با تغییرات اقلیمی بوده است. مهمترین عوامل کسب این جایگاه، سیاست‌های ملی اقلیمی و کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای است. بریتانیا برای دستیابی به هدف ۲۰ درصد کاهش گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۲۰، از سال ۲۰۱۶ با قطع متناوب استفاده از زغال سنگ در تولید انرژی خود، استفاده از این سوخت فسیلی را کاهش داده است. در آوریل ۲۰۱۷ این کشور توانست برای نخستین بار پس از انقلاب صنعتی به مدت ۲۴ ساعت انرژی مورد نیاز خود را بدون استفاده از زغال سنگ تولید کند. دیگر برنامه‌های فعلی بریتانیا شامل بستن آخرین نیروگاه زغالی تا سال ۲۰۲۵ است. با وجود این پیشرفت‌ها، متخصصان معتقدند که این کشور هنوز باید بر روی کربن زدایی از صنعت حمل و نقل و ساختمان سازی خود کار کند.

۱-دانمارک

در سال ۲۰۱۶، دانمارک رتبه چهارم را در مقابله با تغییرات اقلیمی کسب کرد که بهترین رتبه در سطح جهان است. این کشور امتیاز ۷۱,۱۹ را به دست آورده که گرچه نمره بالایی است اما نسبت به نمره قبلی این کشور، کاهش داشته است. این کاهش امتیاز، ناشی از تصمیمات سیاسی اخیر برای تغییر قوانین حامی محیط زیست در این کشور است. یکی از این موارد، تصمیم دولت این کشور برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت بزرگراهی به جای قطار برقی است.

ترجمه: محسن حدادی

منبع:ایانا

خونِ دلِ دریاچه ارومیه به رخسار نشست

روایتی از واقعیت تا شایعه؛

همه‌ساله با فرا رسیدن تابستان و تغییر رنگ آب دریاچه ارومیه به قرمز بازار اظهارنظرهای مختلف علمی و غیرعلمی و نیز حرف‌وحدیث‌های فراوان حول این موضوع داغ می‌شود.

به گزارش قانون به نقل از مهر، تابستان سال ۸۹ اوج بحرانی شدن وضعیت دریاچه ارومیه در پی افزایش تبخیر و بالا رفتن میزان غلظت نمک بود سالی که برای اولین بار دریاچه تغییر رنگ داد و از همان سال با سرخ شدن این تالاب اظهارنظرهای مختلفی شکل گرفت و به‌سرعت در رسانه‌ها منتشر شد.

هرچند کارشناسان محیط‌زیست بلافاصله با بررسی‌های دقیق اعلام کردند این تغییر رنگ در پی تولید رنگ‌دانه‌های قرمزرنگ جلبک‌ها و باکتری‌های شور پسند است اما اعلام نظرهایی مبنی بر «کشند قرمز» و مواد سمی ناشی از فاضلاب‌های ریخته شده به دریاچه موجی از نگرانی‌ها را ایجاد کرد.

نکته قابل‌تأمل اینکه بر اساس اعلام مسئولان ستاد احیای دریاچه ارومیه در حال حاضر دریاچه دوران تثبیت را طی کرده و مراحل احیای آن آغاز شده است اما این ادعا نوک حملات منتقدان را بیش از پیش به‌سوی این ستاد نشانه گرفته است.

برخی از صاحب‌نظران اعتقاد دارند سرخ شدن دریاچه ارومیه گویای کاهش آب و افزایش شوری است و اگر دوران تثبیت تمام و دوران احیا آغاز شده چرا دریاچه ارومیه قرمزرنگ‌تر از هر سال است؟

سرخ شدن دریاچه ارومیه پدیده‌ای کاملاً طبیعی است

مجری و دبیر کارگروه ملی طرح نجات دریاچه ارومیه در پاسخ به این سؤال منتقدان  می‌گوید: تغییر رنگ دریاچه ارومیه همه‌ساله در تابستان به دلیل افزایش تبخیر و بالا رفتن میزان غلظت نمک روی می‌دهد و پدیده‌ای کاملاً طبیعی است.

عیسی کلانتری با بیان اینکه وضعیت دریاچه ارومیه همچنان بحرانی است می‌افزاید: اینکه اعلام می‌شود دریاچه ارومیه در دوره تثبیت قرار دارد حرف درستی است چرا که امسال در مقایسه با سال‌های گذشته که هر سال ۴۰ سانتیمتر آب آن کاهش می‌یافت وضعیت تثبیت شده است.

وی با اشاره به اینکه تغییر رنگ دریاچه ارومیه به قرمز یک پدیده طبیعی و زیست‌محیطی ناشی از افزایش غلظت نمک است ادامه می‌دهد: هم‌اکنون اقدامات احیای دریاچه ارومیه ادامه دارد و اگر این روند با موفقیت طی شود دیگر در سال‌های آتی با احیای دریاچه ارومیه شاهد تغییر رنگ دریاچه نخواهیم بود.

این تناقض‌گویی و حرف و حدیث‌های هرساله موجب شد موسسه تحقیقات علوم شیلاتی و مرکز تحقیقات آرتمیای کشور سال گذشته نتایج تحقیقات علمی خود را حول تغییر رنگ دریاچه ارومیه منتشر کند اما ماجرا به اینجا ختم نشد و امسال نیز با سرخ شدن دریاچه ارومیه دوباره همان حرف‌وحدیث‌ها قوت گرفت.

باکتری‌های شور پسند عامل اصلی سرخ شدن دریاچه ارومیه هستند

بر اساس اعلام گروه کارشناسی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی، رنگ قرمز مایل به صورتی تا زرشکی آب دریاچه ارومیه به سبب باکتری‌های شور پسند پروکاریوت ایجاد شده است.

نتایج این تحقیقات نشان می‌دهد: رنگ آب در همه دریاچه‌ها و منابع آبی بزرگ و عمیق تحت تأثیر رنگ مواد محلول یا جوامع میکروارگانیسم‌های موجود در آن‌ها متغیر است. تغییر شرایط اقلیمی و اکولوژیکی در دریاچه ارومیه باعث ایجاد تغییر در جمع‌ میکروارگانیسم‌های آن شده است و این امر به‌نوبه خود تغییر رنگ آب این دریاچه را در پی دارد.

به گفته این مرکز، دریاچه ارومیه دریاچه‌ای بسته با شوری بالاتر از اشباع است که در شرایط دمایی بالا در وضعیت فعلی و کمبود اکسیژن، باکتری‌هایی نمک دوست از جنس‌های هالوباکتریوم و هولوکوکوس و آرکوباکترها به‌شدت تکثیر پیدا کرده، به‌طوری‌که تراکم آن‌ها در این شرایط به حدود ۱۰۳ تا ۱۰۵ عدد در میلی‌لیتر آب دریا رسیده است.

بر اساس اعلام گروه کارشناسی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی، رنگ قرمز مایل به صورتی تا زرشکی آب دریاچه ارومیه به سبب باکتری‌های شورپسند پروکاریوت ایجاد شده است

این باکتری‌ها پروکاریوت هستند که رنگیزه های داخل سلول آن‌ها به‌صورت پراکنده در سیتوپلاسم و بدون غشاء محافظ قرارگرفته است، بنابراین به‌راحتی نور خورشید را جذب و آن را منعکس می‌کنند که این امر باعث ایجاد رنگ قرمز مایل به صورتی تا زرشکی آب دریاچه ارومیه می‌شود.

در کنار اعلام نتایج این تحقیقات علمی همان سال یعنی سال ۹۵ سازمان ملی هوانوردی و فضایی آمریکا (ناسا) نیز با انتشار تصویر جدیدی از دریاچه ارومیه نسبت به تغییر رنگ دریاچه ارومیه واکنش نشان داد.

ناسا در توضیح دلیل این تغییر رنگ از سبز به قرمز اعلام کرده است: همانند دریاچه آرال (ازبکستان) دریاچه شور ارومیه در ایران نیز در طی دهه‌های گذشته رو به تحلیل رفته است. هر چه این دریاچه کوچک‌تر شود، شوری آب آن نیز بیشتر خواهد شد و هر چه شورتر شود بر اثر فعالیت موجودات میکروسکوپی داخل آن، رنگ این دریاچه به‌طور متناوب به رنگ‌های قرمز و نارنجی تغییر می‌یابد.

غلظت نمک دریاچه ارومیه به فوق اشباع رسید

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان غربی نیز معتقد است سرخ‌رنگ شدن دریاچه ارومیه حالتی کاملاً طبیعی است و نتیجه فعل و انفعالات تالاب در پی گرم شدن شدید هوا، افزایش تبخیر و غلظت نمک موجود است.

پرویز آراسته با بیان اینکه دریاچه ارومیه وضعیت طبیعی ندارد و در حال سپری کردن روزهای بحرانی است می‌گوید: هرسال با فرارسیدن فصل تابستان در پی بالا رفتن میزان تبخیر و غلطت نمک دریاچه ارومیه اکسیژن آب کاهش‌یافته و جلبک‌های زنده این تالاب بین‌المللی برای ادامه حیات رنگیزه های قرمزرنگ تولید کرده و در نتیجه شاهد سرخ شدن دریاچه ارومیه می‌شویم.

وی می‌افزاید: در سال‌های اخیر بررسی و تحقیقات علمی زیادی در خصوص قرمزرنگ شدن دریاچه ارومیه انجام‌شده و نتایج این تحقیقات نشان می‌دهد جلبک شورپسند به نام «دونالیلا سالینا» که بومی دریاچه است در شرایط نرمال که شوری دریاچه به میزان ۱۵۰ گرم در لیتر بوده و اکسیژن کافی وجود دارد رنگیزه سبز رنگ تولید می‌کند اما با افزایش تبخیر و بالا رفتن میزان نمک، اکسیژن آب کاهش داشته و این جلبک برای ادامه حیات و مقاومت در برابر شوری بیش‌ازحد رنگیزه قرمز رنگ تولید می‌کند.

قرمز رنگ بودن دریاچه ارومیه برای مردم و شناگران مضر نیست

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان غربی با تأکید بر اینکه سرخ رنگ شدن دریاچه ارومیه برای مردم و شناگران هیچ ضرری ندارد اما می‌گوید: در پی بالا رفتن غلظت بیش‌ازحد نمک بهتر است افراد مسن و افرادی که فشارخون بالا و نیز بیماران قلبی از شنا و یا حضور زیاد در آب دریاچه ارومیه خودداری کنند.

آراسته با رد تمامی شایعات در خصوص تغییر رنگ دریاچه ارومیه ادامه می‌دهد: با رخ دادن پدیده قرمز رنگ شدن دریاچه ارومیه بازار شایعاتی چون ورود فاضلاب‌ها، مواد مضر و اینکه «کشند قرمز» موجب این پدیده شده نیز گرم می‌شود که محیط‌زیست استان تمام این شایعات را رد کرده و عنوان می‌کند این تغییرات کاملاً طبیعی و زیست‌محیطی است.

وی با تأکید بر اینکه در حال حاضر هیچ فاضلابی به دریاچه ارومیه سرازیر نمی‌شود می‌افزاید: بر اساس مصوبه ستاد احیای دریاچه ارومیه و با نظارت کامل محیط‌زیست استان هم‌اکنون پساب‌های تصفیه‌شده از تصفیه‌خانه‌های استان در راستای احیای دریاچه وارد این تالاب می‌شود که در این خصوص نیز کارشناسان محیط‌زیست نظارت کامل دارند.

آراسته در پاسخ به اینکه هم‌اکنون دریاچه ارومیه در چه وضعیتی قرار دارد؟ تأکید کرد: بر اساس آخرین بررسی‌های صورت گرفته در ۹ تیرماه سال جاری سطح تراز دریاچه ارومیه ۱۲۷۰.۷۲ بوده و هر سال با گرم شدن هوا تبخیر آب نیز افزایش می‌یابد اما در سال‌های اخیر با اقدامات ستاد احیای شاهد تثبیت وضعیت دریاچه ارومیه هستیم.

تکثیر جلبک و باکتری‌های دریاچه ارومیه عامل سرخ رنگ شدن هستند

رئیس پژوهشکده آرتمیا و آبزی‌پروری دانشگاه ارومیه نگاهی تحقیقی و علمی به پدیده قرمز رنگ شدن دریاچه ارومیه دارد و می‌گوید: در سال‌های اخیر با قرمز رنگ شدن دریاچه ارومیه شاهد اظهارنظرهای متفاوت و گاه بی‌پایه و اساس در خصوص این پدیده کاملاً طبیعی هستیم.

دکتر ناصر آق می‌افزاید: قرمز رنگ شدن دریاچه ارومیه پدیده‌ای کاملاً طبیعی و زیست‌محیطی است و نمونه مشابه آن در سایر دریاچه‌های شور دنیا نیز رخ‌داده و جای هیچ نگرانی وجود ندارد.

وی با بیان اینکه جلبک و باکتری‌های موجود دریاچه ارومیه در کنار آرتمیا تنها موجود زنده دریاچه عوامل اصلی قرمزرنگ شدن این تالاب به شمار می‌روند ادامه می‌دهد: در دریاچه ارومیه جلبک تک‌سلولی دونالیلا سالینا و انواع باکتری‌های هالوفیل شورپسند وجود دارند که با تغییر شرایط دریاچه در فصل تابستان اقدام به تولید رنگیزه های قرمز رنگ می‌کنند.

رئیس انجمن آبزی پروی کشور درعین‌حال می‌افزاید: این جلبک و باکتری‌های دریاچه ارومیه که در آب‌های شور تمامی دریاچه‌های دنیا وجود دارند هم‌زمان با گرم شدن هوا، افزایش تبخیر و شوری آب واکنش نشان داده و برای مقاومت با شرایط موجود رنگیزه های قرمز رنگ تولید می‌کنند که همین امر موجب قرمز رنگ شدن آب دریاچه ارومیه می‌شود.

سرخ رنگ شدن دریاچه ارومیه پدیده‌ای طبیعی و زیست‌محیطی است

دکتر آق می‌گوید: از نظر علمی در خصوص این فعل‌وانفعالات و تغییر رنگ دریاچه ارومیه می‌توان گفت زمانی که شاهد ورود آب‌های شیرین به دریاچه ارومیه هستیم با ورود این آب‌ها مواد مغذی رودخانه نیز وارد دریاچه می‌شود که در این راستا جلبک و باکتری‌های با تغذیه این مواد مغذی شروع به تکثیر می‌کنند اما در این شرایط رنگیزه های تولیدی آن سبز رنگ است.

وی افزاید: اما با قطع میزان آب‌های ورودی فرارسیدن تابستان، افزایش دمای هوا و بالا رفتن میزان شوری آب و رسیدن آن به حالت فوق اشباع این باکتری و جلبک‌ها برای مقاومت و ادامه حیات رنگدانه های کاروتنوئیدی قرمز رنگ به نام بتا کاروتن و باکتریورودوپسین و همچنین مایکوسپورین تولید می‌کنند که در نتیجه رنگ دریاچه ارومیه نیز قرمز رنگ می‌شود.

رئیس پژوهشکده آرتمیا و آبزی پروری دانشگاه ارومیه با تاکید بر اینکه این امر کاملاً پدیده طبیعی و زیست محیطی است و جای هیچ نگرانی وجود ندارد می‌گوید: قرمز رنگ شدن دریاچه ارومیه هیچ ضرری برای مردم و شناگران ندارد اما این فعل و انفعالات موجب افزایش میزان تبخیر آب و کاهش سطح تراز دریاچه می‌شود که امیدواریم با احیای مجدد هر سال شاهد این تغییرات نباشیم.

دکتر آق در پاسخ به این سؤال که آرتمیا ارومیانا چه میزان در تغییر رنگ دریاچه ارومیه مؤثر است پاسخ می‌دهد: آرتمیا تنها موجود زنده دریاچه ارومیه نیز قرمز رنگ است در کنار باکتری و جلبک‌های شورپسند.

دریاچه ارومیه و استقبال بی‌نظیر گردشگران تابستانه

در کنار تمام حرف‌وحدیث‌های علمی و غیرعلمی در خصوص پدیده سرخ رنگ شدن دریاچه ارومیه این تغییرات زیست‌محیطی یکی از عوامل استقبال بی‌نظیر گردشگران تابستانه به شمار می‌رود، با فرارسیدن فصل تابستان موج جدیدی از مسافران برای بازدید از دریاچه آغازشده است.

مجتبی رحمانی که به همراه خانواده‌اش از تهران به ارومیه سفر کرده است در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: دریاچه ارومیه یکی از جاذبه‌های بی‌نظیر گردشگری است و دیدن این تالاب که عنوان دومین دریاچه شور دنیا را یدک می‌کشد در کنار تغییر رنگ آن از مهم‌ترین دلایل سفر ما هست.

وی با بیان اینکه قرمز رنگ شدن دریاچه ارومیه برای فرزندانش خیلی جالب و دیدنی بوده است، می‌افزاید: بی‌توجه به اینکه چه عواملی موجب تغییر رنگ این دریاچه شده دیدن آن از نزدیک برای من و فرزندانم بسیار جالب بود و دوست داشتیم از نزدیک این جاذبه را تماشا کنیم.

سالیان متمادی است دریاچه ارومیه همچنان یکی از جاذبه‌های بی نظیر برای گردشگران به خصوص مسافران تابستانه است

رحمانی با ابراز ناراحتی از شرایط بحرانی به وجود آمده برای دریاچه ارومیه ادامه می‌دهد: در خصوص مزایای بی‌شمار گردشگری، خاصیت درمانی و زیست‌محیطی دریاچه ارومیه سخن‌های زیادی شنیده بودیم که در مدت دو روز حضورمان بخشی از آن را به عینه دیدم امیدواریم این دریاچه روزهای بهبود را به‌سرعت طی کند.

صبا خلیلی از البرز و خانواده صادقی از اصفهان از دیگر مسافران تابستانه این روزهای دریاچه ارومیه هستند مسافرانی که حین صحبت از دلایل حضورشان و نیز تماشای نزدیک دریاچه و پدیده قرمز رنگ بودن آن شور و شعف خاصی در چهره‌شان نمایان است.

اما حال‌وروز گردشگری و مسافران تابستانه این روزهای ارومیه همانند نگین فیروزه‌ای‌رنگش خوب نیست و روزهای بحرانی را سپری می‌کند.

دریاچه ارومیه همچنان یکی از جاذبه‌های گردشگری ارومیه به شمار می‌رود

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری آذربایجان غربی در خصوص استقبال مسافران نوروزی از دریاچه ارومیه  می‌گوید: دریاچه ارومیه همچنان یکی از جاذبه‌های بی‌نظیر برای گردشگران به‌خصوص مسافران تابستانه است.

حسین امامی می‌افزاید: در سال‌هایی که هنوز دریاچه ارومیه به شرایط بحرانی درنیامده بود به خاطر خیل عظیم مسافران و مدیریت گردشگران ستاد بحران ویژه‌ای تشکیل می‌شد هرچند امروز تعداد گردشگران و مسافران به‌مانند آن سال‌ها قابل‌توجه نیست اما دریاچه ارومیه همچنان یکی از مقاصد اول گردشگران و مسافران استان و ارومیه به شمار می‌رود.

وی تغییر رنگ دریاچه ارومیه به قرمز را از دیگر عوامل و جاذبه‌های دیدنی مسافران تابستانه ارومیه عنوان می‌کند و می‌گوید: بر اساس نظرسنجی‌های صورت گرفته در سال‌های اخیر تغییر رنگ دریاچه ارومیه یکی از عوامل سفر گردشگران و مسافران تابستانه است که دوست دارند از نزدیک این تغییر و تحولات دریاچه را مشاهده کنند.

حال‌وروز و تغییر رنگ دریاچه ارومیه هر چقدر هم ازنظر زیست‌محیطی و علمی طبیعی باشد نشان‌دهنده شرایط بحرانی و حالت فوق اشباع نمک موجود در آن، افزایش تبخیر و کم شدن مساحت آن است شرایطی که همچنان منبعی برای نگرانی و بازار داغ شایعات شده است.
منبع:قانون

کمین حفره‌های مرگ در مسیر پایتخت‌نشینان

 

 نمایندگان مجلس با هشدار نسبت به خطر فرونشست زمین در تهران تأکید کردند که ترمیم آب های زیرزمینی و فرهنگ سازی در مصرف بهینه آب باید در دستور کار قرار گیرد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از خانه ملت،بحران فرونشست زمین از معضلاتی است که در سال های اخیر گریبانگیر پایتخت شده؛ بحرانی که برخی کارشناسان از آن به عنوان زلزله خاموش یاد می کنند.

بر اساس اظهارات مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت مردمی سازمان حفاظت محیط زیست پدیده فرونشست زمین در تهران 90 برابر حد بحران اتحادیه اروپا بوده و در اتحادیه اروپا برای نشست سالانه چهار میلیمتر خاک کمیته بحران تشکیل می دهند اما در جنوب تهران در دشت معین آباد ورامین سالانه 36 سانتیمتر پدیده فرونشست زمین رخ می دهد اما آب از آب تکان نمی خورد.

علی بیت‌اللهی، مدیر بخش زلزله در مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن وزارت راه و شهرسازی بر این باور است اگر فرونشست‌ها ریشه‌یابی شود، دلیل اصلی آن مصرف بالای آب‌های زیرزمینی است که باید با یک مدیریت جدی، از افزایش این مخاطره در کشور جلوگیری کنیم.

کاوه زرگران، رئیس کمیسیون کشاورزی و آب تهران نیز معتقد است در کل، حدود ١٢٠ کیلومتر خط راه‌آهن و ٢٥ کیلومتر از خطوط مترو، حدود ٢٠٠ کیلومتر اتوبان‌های بین‌شهری، حدود ٢٣٠٠ کیلومتر راه‌ها و معابر شهری و بین‌شهری اصلی و فرعی، ٢ انبار مواد نفتی و سوختی و ٤٤ جایگاه پمپ بنزین و ١٥ جایگاه پمپ گاز، ٧ ایستگاه گاز، ٣٠ کیلومتر طول لوله نفت و نیز بیش از ٧٠ کیلومتر خطوط فشار قوی و بیش از ٢٠٠ کیلومتر خطوط اصلی گاز در محدوده فرونشست تهران قرار دارد.

طبق نظر این مقام مسئول عمر شبکه آب تهران در برخی مناطق به بیش از ٣٠‌سال می‌رسد و حالا لوله‌های منسوخ و از رده خارج شده به خطری بالقوه در زیر زمین تهران تبدیل شده‌اند علاوه بر آن حفاری‌های غیراصولی مترو در شهر، موضوع دیگری است که گزارش مرکز تحقیقات راه و شهرسازی نسبت به آن هشدار داده است.

بهارستان نشینان معتقدند باید مردم را از وضعیت بحرانی سفره های آب زیرزمینی آگاه کرد زیرا فرونشست زمین در پایتخت موضوعی فراگیر است که حفر چاه های عمیق در دشت ها و روستاهای مختلف، برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی و همچنین مصرف بالای آب خانوار در بروز آن نقش زیادی داشته و از سویی مصرف بالای آب در کشاورزی نیز مزید بر علت شده است.

طبق نظر برخی نمایندگان وزارت نیرو باید سیستم آبرسانی شبکه های خود را بازسازی و نوسازی و از هرز روی آب جلوگیری کند و همچنین برای جلوگیری از برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی باید با استفاده آب شیرین کن ها از ظرفیت آب خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر استفاده کرد تا مشکل تامین آب شرب رفع شود.

بهارستان نشینان با بیان اینکه میزان استفاده از آب های زیرزمینی در کشورهای اروپایی بین 7 تا 8 درصد است بر این باورند کاهش برداشت از سفره‌ها، صرفه جویی در مصرف آب به ویژه در بخش کشاورزی و اصلاح کشت و استفاده از روش‌های نوین در این بخش و همچنین کاهش مصارف خانگی آب از جمله راهکارهایی است که می تواند در کنترل پدیده فرونشست زمین موثر باشد.

هر چند برخی نمایندگان بر این باورند به دلیل محاسبات دقیق مهندسی حفر تونل های مترو تاثیری در فرونشست پایتخت ندارد اما برخی دیگر معتقدند این پدیده در فرونشست زمین بی تاثیر نیست و باید تمامی ابعاد آن بررسی و از جنبه های مختلف آسیب شناسی شود.
حسین زاده: برداشت ۱۰ برابری آبهای زیرزمینی در ایران نسبت به کشورهای اروپایی / برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی عامل فرونشست پایتخت

عبدالکریم حسین زاده ، نایب رییس فراکسیون محیط زیست و توسعه پایدار مجلس، با یادآوری فرونشست زمین در تهران با بیان اینکه عوامل متعددی در این پدیده نقش دارد، گفت: موضوعات زیرساختی و توپوگرافی شهری، میزان تناسب بارگذاری به پهنه های شهری، میزان توان پذیری شهری و عملکرد و مقیاس عملکرد کاربری های شهری و میزان تناسب آن با ساختار زمین شناختی محدوده ها از جمله عواملی است که می توانند در فرونشست زمین تاثیرگذار باشد.

نماینده مردم نقده و اشنویه در مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه برای پیشگیری از فرونشست زمین در پایتخت باید شناخت دقیقی از لایه ها و پهنای زیرین شهر داشته باشیم، تصریح کرد: علاوه بر این باید بازخوانی مجدد توپوگرافی گذشته شهر مد نظر قرار گیرد تا بتوان به این موضوع برسیم که چه محدوده هایی به صورت تپه ای بوده و همچنین محدوه هایی که به صورت سینوسی انجام شده میزان زیرساخت های فراهم شده برای آن به چه میزان دقیق بوده است.

ظرفیت شناسی محدوده ها و پهنه های متعدد شهری راهکار پیشگیری از فرونشست زمین

وی با یادآوری اینکه ظرفیت شناسی محدوده ها و پهنه های متعدد شهری از جمله راهکارهای پیشگیرانه فرونشست زمین است، افزود: مطالعه بازتولید مجدد نقشه های موضوعی شهری نیز در پیشگیری از فرونشست بی تاثیر نیست زیرا این نقشه های موضوعی شهری به تناسب میان مقیاس و عملکرد و نوع کاربری ها با ظرفیت های شهری و تراکم های جمعیتی کمک می کند و همچنین باعث می شود پهنه های خطر اصلاح شده و حتی میزان دوری یا نزدیکی این پهناها به خطوط گسل زلزله و تاثیرگذاری این خطوط گسل زلزله به طور احتمالی روی این پهناها و انجام اقدامات لازم برای پیشگیری و مدیریت بحران انجام شود.

برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی به طور قطع می تواند عاملی موثر در فرونشست زمین پایتخت باشد

این نماینده مردم در مجلس دهم، با بیان اینکه برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی به طور قطع می تواند عاملی موثر در فرونشست زمین پایتخت باشد، تصریح کرد: پایین رفتن سطح آب های زیرزمینی در لایه های بالایی به طور قطع توان و ظرفیت استحکام و استقامت زمین را پایین آورده و در بروز این پدیده بی تاثیر نیست.

وزارت نیرو باید به موضوع استفاده از آب های زیرزمینی ورودی جدی داشته باشد

حسین زاده با تاکید بر اینکه وزارت نیرو باید به موضوع استفاده از آب های زیرزمینی ورودی جدی داشته باشد، ادامه داد: برای پیشگیری از فرونشست زمین در تهران سطح بهره وری و استفاده از آب های سطحی باید افزایش و استفاده از آب های زیرسطحی کاهش یابد.

میزان استفاده از آب های زیرزمینی در کشورهای اروپایی 8 درصد و در ایران 80 درصد

نماینده مردم نقده و اشنویه در مجلس دهم، با یادآوری اینکه میزان استفاده از آب های زیرزمینی در کشورهای اروپایی بین 7 الی 8 درصد است، گفت: در حالی که در ایران 70 الی 80 درصد بوده و همچنین درصد پرت آب کشاورزی بالاتر از 90درصد است در حالی که تمامی این عوامل در فرونشست زمین تاثیر دارد.

نبود برنامه ریزی مدیریت جامع آب و عدم اجرای آن در آینده ای نزدیک کشور را دچار بحران هایی حادتر از فرونشست زمین می کند

نایب رییس فراکسیون محیط زیست و توسعه پایدار مجلس شورای اسلامی، با انتقاد نبود برنامه ریزی مدیریت جامع آب و عدم اجرای آن در آینده ای نزدیک کشور را دچار بحران هایی حادتر از فرونشست زمین می کند، تصریح کرد: بیابان زایی، کاهش ارزش زمین های کشاورزی از کلاس یک به کلاس 3 و چهار و فاقد ارزش شدن آنها، کاهش بهره تولیدات کشاورزی و دیگر عوامل از نشانه های عدم مدیریت جامع آب است.

برای مدیریت جامع آب باید از سوی وزارت نیرو و وزارت کشور برنامه ریزی اساسی و جامع صورت گیرد

نماینده مردم نقده و اشنویه در مجلس دهم،، با تاکید بر اینکه برای مدیریت جامع آب باید از سوی وزارت نیرو و وزارت کشور برنامه ریزی اساسی و جامع صورت گیرد، ادامه داد: مدیریت جامع آب یک مدیریت جامع میان بخشی دستگاه های مختلف را می طلبد که باید با هم برنامه ریزی دقیقی را داشته باشند.

نایب رییس فراکسیون محیط زیست و توسعه پایدار مجلس شورای اسلامی، یادآور شد: هنگامی که طرح های جامع در شهرداری ها تهیه و همچنین تراکم های شهری مناطق مختلف و ظرفیت پذیری یک منطقه تعریف و تقسیم می شود باید پیش بینی میزان بهره وری و استفاده این مناطق از آب های زیرزمینی مدنظر قرار گیرد.

حضرتی: فاجعه فرونشست زمین در پایتخت نگران کننده است/ تخلیه کامل آب های زیرزمینی مهمترین علت بروز پدیده

الیاس حضرتی، عضو مجمع نمایندگان استان تهران نیز در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت، با بیان اینکه فرونشست زمین در پایتخت موضوعی فراگیر است که حفر چاه های عمیق در دشت ها و روستاهای مختلف، برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی و همچنین مصرف بالای آب خانوار در بروز آن نقش زیادی داشته است، گفت: از سویی مصرف بالای آب در کشاورزی نیز مزید بر علت شده است.
الیاس حضرتی

نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی، افزود: وزارت نیرو باید سیستم آبرسانی شبکه های خود را بازسازی و نوسازی و از هرز روی آب جلوگیری کند؛ البته برای جلوگیری از برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی باید با استفاده آب شیرین کن ها از ظرفیت آب خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر استفاده کرد تا مشکل تامین آب شرب رفع شود.
این نماینده مردم در مجلس دهم، ادامه داد: از سویی می توان از تکنولوژی باران های مصنوعی و باروری ابرها همانند کشورهای دنیا بهره برد.

حضرتی با انتقاد از اینکه استفاده بی رویه و غیرمجاز از آب های زیرزمینی منجر به تخلیه کامل این منابع آبی و تشدید پدیده فرونشست در پایتخت شده است، تصریح کرد: فاجعه فرونشست زمین در دشت تهران نگران کننده بوده و استفاده غیرمجاز از آب های زیرزمینی باعث شده با بروز لرزش و فشار در زمین و همچنین ساختمان سازی حفره های بزرگ ایجاد و فرورفتگی عمیق را به دنبال داشته باشد.

این نماینده مردم در مجلس دهم، با بیان اینکه حفر تونل های مترو تاثیری در فرونشست زمین پایتخت ندارد، گفت: در این رابطه در فضای محدودی شکاف ایجاد شده و برای کنترل فشار اطراف از پوشش قوی استفاده می شود بنابراین به دلیل محاسبات دقیق مهندسی این موضوع نمی تواند تاثیر زیادی در فرونشست زمین تهران داشته باشد.

وی با بیان اینکه فرونشست زمین در تهران خطرات جانی و اقتصادی زیادی را برای شهروندان به همراه داشته و باید مدیریت شود، تصریح کرد: این مساله چندین سال است با شکل های مختلف در تهران اتفاق افتاده و نگرانی هایی را برای مردم به وجود آورده است.

عضو مجمع نمایندگان استان تهران با تاکید بر اینکه با ترمیم آب های زیرزمینی و فرهنگ سازی می توان گامی جدی در جهت کنترل پدیده فرونشست زمین برداشت، ادامه داد: در نوع کشت باید تجدید نظر و گامی جدی در استفاده از آب دریاها برداشت، طی پروسه 20 ساله با فرهنگ سازی از سوی مطبوعات، رسانه ها و آموزش و پرورش برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی و همچنین مصرف بالای آب در کشور مدیریت می شود زیرا دولت و حکومت به تنهایی قادر به کنترل این موضوع نیستند؛ البته سازمان های مردم نهاد نیز باید در این رابطه مشارکت سازنده و موثری داشته باشند.

ذوالقدر:ابعاد مختلف مساله فرونشست زمین آسیب شناسی شود/حفاری های مترو در فرونشست بی تاثیر نیست

سیده فاطمه ذوالقدر، عضو مجمع نمایندگان استان تهران هم، نسبت به فرونشست زمین در پایتخت هشدار داد و گفت: مجمع نمایندگان در رابطه با این موضوع به شهرداری و وزارت کشور تذکر داده و خواستار رسیدگی شدیم اما تاکنون پاسخ روشنی به ما داده نشده است.
فاطمه ذوالقدر

نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه دستگاه های مسئول باید علل فرونشست زمین در تهران را بررسی و پیگیری کنند، افزود: با توجه به تکرار فرونشست زمین در نقاط مختلف پایتخت کار کارشناسی برای بررسی علل این پدیده و ارایه راهکارهای پیشگیرانه امری بسیار ضروری است.

ذوالقدر برداشت بی رویه از سفره های زیرزمینی، حفر چاه های غیرمجاز را از جمله عوامل اصلی در فرونشست زمین در پایتخت دانست و ادامه داد: میزان برداشت از سفره‌های زیرزمینی باید متناسب با میزان تغذیه آنها باشد و چنانچه برداشت بیش از این باشد موجبات افت سطح آب‌های زیرزمینی و شدت این پدیده را فراهم می کند.

این نماینده مردم در مجلس دهم، با یادآوری آسیب‌ها و خسارات نشات گرفته از فرونشست زمین، گفت: تخریب اراضی کشاورزی، سازه هایی مانند ساختمان‌ ها، پل ها و زیرساخت ها، شکست یا بیرون زدگی لوله جدار چاه‌ها از جمله خساراتی است که فرونشست زمین به دنبال دارد.

وی با بیان اینکه باید مردم را از وضعیت بحرانی سفره‌های آب زیرزمینی آگاه کرد، افزود: کاهش برداشت از سفره‌ها، صرفه جویی در مصرف آب به ویژه در بخش کشاورزی و اصلاح کشت و استفاده از روش‌های نوین در این بخش و همچنین کاهش مصارف خانگی آب از جمله راهکارهایی است که می تواند در کنترل پدیده فرونشست زمین موثر واقع شود.

نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی با یادآوری اینکه حفاری های مترو در فرونشست زمین بی تاثیر نیست، گفت: مساله فرونشست دارای ابعاد مختلفی است و باید تمامی ابعاد آن بررسی و از جنبه های مختلف آسیب شناسی شود از این رو ضروری است امکان فرونشست زمین پس از حفاری های مترو ارزیابی شود.

عضو مجمع نمایندگان استان تهران بر ضرورت ورود جدی وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت کشور و شهرداری به موضوع فرونشست زمین در تهران تاکید کرد و گفت: تمامی دستگاه هایی که به نوعی با این پدیده درگیر هستند باید با همفکری و همگرایی این پدیده را بررسی و آسیب شناسی و راهکارهای پیشگیرانه را اتخاذ کنند زیرا جان و مال شهروندان در معرض خطر قرار دارد.

سلامت نیوز

شرایط فوق بحرانی آب

 

 وزیر کشاورزی عراق، ایران را برای آبگیری سد سردشت تهدید کرد معاون دفتر برنامه‌ریزی آبفای وزارت نیرو در گفت‌وگو با «شهروند»: ایران به شرایط فوق بحرانی آب رسیده است ٧٠‌درصد منابع آبی کشور در غرب کشور وجود دارد و وضع کاهش جریان رودخانه‌های غربی جدی‌تر شده است

به گزارش سلامت نیوز، روزنامه شهروند نوشت: دعوای آب در خاورمیانه به عراق رسید. عبدالستار مجید، وزیر کشاورزی کردستان عراق به سد سردشت ایران اعتراض کرده و مدعی شده است که این سد ٨٠‌درصد سهم آب کردستان عراق را کمتر کرده است. او به این موضوع اکتفا نکرده و دولت عراق را به بستن جریان آب سرازیر شده از کردستان، به مناطق مرکزی و جنوبی عراق تهدید کرده است. این موضوع در شرایطی رخ می‌دهد که تنها ١٢ روز از سفر حمید چیت‌چیان، وزیر نیرو به سردشت و آبگیری سد منطقه می‌گذرد.

موضوع به همین جا ختم نمی‌شود و ترکیه حدود ٤٠‌سال است که حقابه ایران و عراق را نادیده می‌گیرد و با راه‌اندازی مگاپروژه گپ ١٤ سد روی فرات، ٨ سد روی دجله بسته و قرار است ١٩ نیروگاه برق - آبی بسازد. حالا نظرات کارشناسی بر آن است که تجاوز به حقابه‌ها در خاورمیانه عامل بروز خشکسالی در کشورهایی مانند ایران و بروز ریزگردها بوده است. البته ماجرای دعوای آبی منطقه به کشورهایی مانند ارمنستان و افغانستان هم می‌رسد گفته می شود ایران در طول سال‌های گذشته دیپلماسی آبی قوی نداشته است.

هدایت فهمی، کارشناس منابع آب وزارت نیرو هم با تأیید ضعف دیپلماسی آبی ایران به«شهروند» توضیح می‌دهد: ایران از نظر تعاریف علمی در شرایط فوق بحرانی آب قرار دارد. این در شرایطی است که ٧٠‌درصد منابع آبی ایران در غرب کشور و تنها ٣٠‌درصد منابع آب در شرق وجود دارد، بنابراین منابع آبی غرب کشور برای ایران اهمیت ویژه‌ای دارد.

او ادامه می‌دهد: در ١٥‌سال اخیر به‌طور میانگین ١٠‌درصد بارش‌های کشور کاهش داشته و ٢٥‌درصد جریان‌های رودخانه‌ای ایران کمتر شده که این کاهش در مناطق غربی ایران چشمگیرتر بوده است و در کرخه و کارون با تهدید جدی روبه‌رو هستیم.
حالا نمایندگان مجلس خبر می‌دهند که موضوع آب به شورایعالی امنیت ملی رسیده و کمیته امنیت آب در این شورا تشکیل شده است.

ایران در شرایط فوق بحرانی آب
اما در رابطه با وضع منابع آبی، معاون دفتر برنامه‌ریزی آبفای وزارت نیرو توضیح می‌دهد که شرق کشور به‌طور ذاتی خشک است و درحالی‌که ٧٠‌درصد منابع آب در غرب کشور است، ٣٠‌درصد منابع آب در شرق کشورقرار دارد.
به گفته هدایت فهمی، ٨٥‌درصد کشور در مناطق خشک و نیمه‌خشک واقع شده است و فقط ١٥‌درصد در مناطق مرطوب قرار دارد.
فهمی با اشاره به این‌که در ١٥‌سال اخیر در متوسط بارش‌ها بیش از ١٠‌درصد کاهش رخ داده، اظهار می‌دارد: اثرات این موضوع موجب شده که تا ٢٥‌درصد جریان رودخانه‌ای کاهش یابد که این کاهش به‌ویژه در مناطق غربی کشور چشمگیر است، به‌طوری که در کارون و کرخه با کاهش جدی در منابع آب مواجه هستیم که این یک تهدید برای منابع آبی کشور است.
به گفته فهمی، در ایران آب تجدیدشونده که قبلا میزان آن ١٣٠‌میلیارد متر مکعب عنوان می‌شده، به‌طور متوسط به ١١٦‌میلیارد متر مکعب رسیده و در سال‌هایی حتی تا ١١٤‌میلیارد متر مکعب هم کاهش یافته است.
او درعین ‌حال عنوان می‌کند که مصرف آب در کشور بسیار بالاست و ٧‌میلیارد متر مکعب مصرف آب در کل کشور است که عمده‌ترین مصرف‌کننده هم بخش کشاورزی است. به گفته فهمی، اگر کشوری تا ٤٠‌درصد آب تجدیدپذیر خود را مصرف کند، شرایط قابل قبولی دارد. اگر ٤٠ تا ٦٠‌درصد آب تجدیدپذیر را مصرف کند، در شرایط تنش آبی قرار دارد. اگر از ٦٠ تا ٨٠‌درصد آب تجدیدپذیر را مصرف کند، در شرایط بحران آبی است و مصرف ٨٠‌درصد به بالا نشان‌دهنده شرایط فوق بحرانی است و حالا ایران که ٨٨‌درصد منابع آب تجدیدپذیر را مصرف می‌کند، در شرایط فوق بحرانی قرار دارد.

عمق چاه‌ها در ایران به ٥٧٠ متر رسید
پرویز کردوانی، پدر کویرشناسی ایران هم گفته است که سطح آب در جهرم ٥٧٠ متر، در رفسنجان ٤٥٠ متر و در شهریار ٣٠٠ متر پایین رفته است. حالا با توجه به این صحبت‌ها شاید بهتر بتوان ضرورت تشکیل کمیته امنیت آب را درک کرد.

تهدید آبی عراق علیه ایران
حالا دعوای منطقه‌ای سرِ آب جدی‌تر از گذشته شده است. در شرایطی که سد برق - آبی سردشت اول تیرماه با حضور وزیر نیرو آبگیری شد، اما چند روز پس از آبگیری بهانه‌گیری‌های کردستان عراق آغاز شد. آن‌طور که وزارت نیرو عنوان کرده، این سد با حجم ۳۸۷‌میلیون مترمکعب و با هدف تأمین آب شرب شهرهای سردشت و بخش ربط و آبیاری ۷۸۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی، تولید سالانه ۴۲۱ گیگاوات برق و صادرات به کشور عراق و کنترل و تنظیم منابع آبی حوضه احداث شده است.
اما حدود ١٠ روز بعد از افتتاح و آبگیری سد سردشت، کردستان عراق به تهدید ایران دست زد و وزیر کشاورزی اقلیم کردستان عراق تهدید کرد در صورتی که ایران به بند آوردن جریان آب ورودی به اقلیم کردستان از طریق احداث سد ادامه دهد، اربیل جریان آبی را که به استان‌های مرکزی و جنوبی عراق می‌رود، قطع خواهد کرد.
عبدالستار مجید گفت: «ما به مقامات عالی‌رتبه ایرانی هشدار داده‌ایم در صورتی که ایران به هر دلیل هر دو مترمکعب آبی را که به اقلیم کردستان سرازیر می‌شود، بند بیاورد، ما هم در مقابل یک متر مکعب از آب سرازیر شده به منطقه جنوبی عراق را بند خواهیم آورد تا آب لازم برای تأمین نیاز اقلیم را تأمین کنیم.»
اما درحالی‌ که ایران یکی از اهداف اصلی احداث سد روی رودخانه زی بچوک در شهر سردشت را تأمین برق مورد نیاز ساکنان این منطقه عنوان کرده، برخی مقامات کردستان عراق ادعا می‌کنند با احداث این سد، ٨٠‌درصد از آبی که به آن سوی مرز سرازیر می‌شود، کاهش یافته است. این درحالی است که در ‌سال ‌جاری کاهش بارندگی کمبود آب در منطقه اقلیم کردستان را رقم زده است.
هرچند که گفته می‌شود، تهدید آبکی کردستان عراق شیطنت مسعود بارزانی است که می‌خواهد قبل از برگزاری رفراندوم استقلال، باجگیری کند اما قوانین بین‌المللی به‌طور صریح در مورد مسأله آب و نزاع‌های احتمالی بین کشورها مشخص است و قطعا کردستان عراق نمی‌تواند به صرف یک ادعا، سدسازی ایران را زیر سوال ببرد.

دیپلماسی آب ایران ضعیف بوده است
اما درحالی‌که برخی کارشناسان انتقاداتی را به دیپلماسی آب ایران وارد می‌کنند، تأکید می‌کنند که در سال‌های اخیر مسأله آب و محیط‌ زیست برای کشورمان اولویت کمتری داشته و به همین نسبت دیپلماسی قوی هم در این زمینه نداشته‌ایم. این دسته از کارشناسان معتقدند که عملکرد ایران در مورد دیپلماسی آب نشان می‌دهد که توجه بسیار کمی به دیپلماسی آب نشان داده‌ایم.
اما در همین رابطه هدایت فهمی، معاون دفتر برنامه‌ریزی آبفای وزارت نیرو در گفت‌وگو با «شهروند» می‌گوید: ما کشوری هستیم که هم آب به آن وارد و هم خارج می‌شود، بنابراین در دیپلماسی آب نمی‌توانیم یک بام و دو هوا باشیم و باید به اصول اولیه معتقد و پایبند باشیم. ازجمله این‌که باید حقابه‌های زیست‌محیطی و حقابه‌هایی که مردم پایین‌دست دارند را رعایت کنیم. این موضوع در دنیا هم پذیرفته شده که کشورهایی که بالادست هستند، نمی‌توانند آب را بر پایین‌دستی‌ها ببندند.
فهمی با اشاره به این‌که دیپلماسی آب را باید از طریق پروتکل‌های بین‌المللی پیش برد، اظهار می‌دارد: پیش بردن دیپلماسی آب معمولا از طریق دستگاه دیپلماسی انجام می‌شود و این برمی‌گردد به مسائل منطقه‌ای و شرایط کشورمان و مسائلی که در دنیا مطرح است.
به گفته این مقام مسئول، سدهایی که توسط ترکیه ساخته شده، بخش عمده‌ای از آب بین‌النهرین را کنترل می‌کند و آبی که در پایین‌دست به تالاب هورالعظیم یا اروندرود می‌رسد، بشدت کاهش می‌یابد و بنابراین ایران باید در این زمینه دیپلماسی فعال‌تری داشته باشد.
به گفته فهمی، برای حل‌وفصل مسائل آبی منطقه پیشنهاد کشورمان این است که کمیسیون مدیریت حوزه بین‌النهرین با شرکت ایران، ترکیه، عراق و سوریه تشکیل شود و با اتخاذ مکانیزم‌هایی در جهت پیشبرد اهداف تمامی این کشورها اقدام کرد.

سلامت نیوز

دو سوء تفاهم درباره گرد و غبار

 

*اریک سولهایم: طوفان شن و گرد و غبار در چند قرن گذشته بارها ثبت و مستندسازی شده و موارد بی‌شماری از بادهای ویرانگری که شهرها و مسافران را تا سرحد خفگی برده، رخ داده است. سربازان حاضر در صحرای شمال آفریقا در جنگ جهانی دوم از طوفان‌هایی سخن گفته‌اند که رنگ تانک‌ها را از بین می‌برده و در مواردی هم، این دیوارهای گرد و غبار ابرقدرت‌ها را به زانو درآورده است.

به گزارش سلامت نیوز، روزنامه ایران نوشت: در نتیجه، این پدیده به عنوان یکی از پدیده‌های طبیعی چرخه طبیعت کره زمین و یکی از مخاطرات طبیعی منطقه‌های بیابانی مورد پذیرش قرار گرفته است و بر این اساس، برخی خواهند گفت ما تنها باید قامتمان را استوار نگه داشته و ادامه بدهیم؛ استدلالی مشابه آنچه شکاکان تغییر اقلیم عنوان می‌کنند که انسان مسئول بروز این پدیده نیست و بنابراین بهتر است تلاش بیهوده‌ای برای بهبود آن نکنیم. اما واقعیت این است که طوفان‌های گرد و غبار همانند تغییر اقلیم اقدامات و مداخله‌هایی را که ما باید درخصوص هر دوی این بحران‌های محیط زیستی اعمال کنیم اخطار می‌کنند.

علم به ما می‌گوید که این شرایط بدتر خواهد شد و ما تنها کافی است بازدیدی از جنوب ایران و عراق داشته باشیم و با جوامع بومی در این مورد گفت‌و‌گو کنیم تا درباره این یافته‌های علمی به قطعیت برسیم. حتی از این بدتر، این پدیده‌ها در حال گسترش بیشتر به سمت شمال تا تهران از یک سو و تا بالای هلال حاصلخیز در عراق از سوی دیگر هستند، و نیز با تعداد دفعات فزاینده‌ای در حال وقوع در سایر قسمت‌های خاورمیانه، آسیای میانه، بخش‌های وسیع‌تری از آفریقا و بخش‌هایی از ایالات متحده است. این طوفان‌ها همچنین، مواد و ذرات سمی را از چین و شبه جزیره کره با خود حمل می‌کنند.

این یک مسأله بارز سلامتی است که به صورت عامل بیماری‌های تنفسی به آلودگی‌های شهری اضافه می‌شود و بیماری‌های مرگباری مانند مننژیت را سبب می‌شود. اقتصادهای بومی نیز آسیب خواهند دید و نه تنها به خاطر وخامت و شدت هزینه‌های سلامت، جاده‌ها بسته شده و شهرها به تعطیلی کشیده می‌شوند، بلکه تأمین غذا به مخاطره افتاده و تولید و بهره‌وری نیز متوقف می‌شود.

شمار رو به تزاید طوفان‌ها، به همراه تغییر اقلیم می‌تواند برخی قسمت‌های کره زمین را به مناطق غیر قابل سکونت تبدیل کند و به عامل دیگری برای بحران جهانی پناهجویان تبدیل شود که هم اکنون هم در مقیاس جهانی بی‌سابقه است. این مشخصاً پیامی است که من در بخش‌هایی از عراق و نیز در خلال بازدیدم که به دعوت شهروندان اهوازی در اوایل امسال صورت گرفت دریافتم، زمانی که شخصاً تنفس کردن در ریزگرد را تجربه کردم. این طوفان‌ها همچنین با وارد آوردن خسارات به منابع ضروری برای حیات جوامع آنها را به درگیری و جنگ سوق می‌دهند. خوشبختانه راه‌حل‌هایی در دستان ما وجود دارد.

در اطراف دریاچه ارومیه، به لطف تلاش‌های دولت پیشرفت‌هایی صورت گرفته که روند بیابانزایی را متوقف می‌سازد. در جنوب عراق، ما با مقامات ملی و محلی برای احیای تالاب‌های زیبای بین‌النهرین و اکوسیستم شکننده آن کار کرده‌ایم که منبعی حیاتی برای زندگی جوامع محلی و شهرهای نزدیک آن است.

هفته گذشته من از کویر «کوبوکی» در منطقه مغولی داخل چین بازدید کردم و چیزهایی دیدم که کم از معجزه نداشتند. با مقایسه عکس‌های قبل و بعد طی بازه زمانی 30 ساله، تپه شن‌های سوزانی را می‌شد دید که با گسترش کشاورزی به تدریج به سبزی گراییده و عرصه‌های وسیعی که به مزارع استحصال انرژی خورشیدی تبدیل شده بودند. در آنجا، تهدید به فرصت تبدیل شده و کل منطقه برای رویارویی با آن آماده و مهیا شده بود. از این‌رواست که کنفرانس بین‌المللی این هفته در تهران و به رهبری ایران در این خصوص تا این اندازه اهمیت دارد.

ما باید دانش - مجموعه عظیم دانش جهانی و تجارب مشترک از مثال‌هایی از اقدامات موفق را - در مرکز و در رأس فعالیت‌هایمان قرار دهیم. کاملاً همانند مذاکرات مربوط به تغییر اقلیم، این به معنی انگشت اتهام و سرزنش به سمت همسایگانمان نیست، بلکه درک این واقعیت است که همه از یک هوا تنفس می‌کنیم و نخواهیم توانست در صورت بروز طوفان ریزگرد به حاشیه امنی بنشینیم. با همکاری با یکدیگر، ما می‌توانیم راه‌حل‌هایی بیابیم که از سلامت و اقتصادمان حفاظت کند، محیط زیست‌مان را احیا کند و بقا و حیات خودمان را تداوم بخشد.

*معاون دبیرکل و رئیس برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد

 سلامت نیوز