برجام می‌تواند گره‌ای از مشکلات ‌محیط زیست ایران بگشاید؟

 

در حالی که برجام ظرفیت مطلوبی را برای شکوفایی اقتصادی ایران فراهم ساخته است، تحریم‌های بین‌المللی در چند دهه اخیر، هزینه‌های نابخشودنی بسیاری را بر محیط زیست ایران تحمیل کرده‌اند. رهایی از مشکلات محیط‌زیستی پایداری که نسل‌های کنونی و آینده به عنوان ماحصل مناقشات سیاسی به ارث می‌برند، می‌تواند سال‌ها طول بکشد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد، همزمان با افزایش فشار اقتصادی ایران در دهه گذشته، توانایی این کشور برای حفظ پایداری محیط زیست، رو به وخامت گذاشت. ایران در حال حاضر میزبان چهار شهر از ١٠ شهر آلوده دنیاست و خشکسالی‌های طولانی، سبب فلج کردن مخازن ملی و طبیعی آب شده است که پیش از این نیز دچار برداشت بی‌رویه بوده‌اند. آسیب‌پذیری محیط‌زیست ایران در حال حاضر تا حدی به دلیل مشکلات اجتماعی- اقتصادی وکشمکش با جامعه بین‌المللی مربوط می‌شود که سبب محدود شدن منابع آن و التزام به سیاست‌های مقاومتی و خودکفایانه با هدف بهره‌مندی از منابع داخلی شده است.

افزایش عطش ایران برای توسعه شتابزده در حین تحریم‌های سنگین درحیطه اختیارات مسوولان ایرانی بوده است؛ اما این تحریم‌ها ملت ایران را در موقعیت جبری و چالش برانگیزی قرار داده که از حوزه اختیارات آنان خارج بوده است. تلاش برای اثبات خودکفایی و به طور همزمان حفظ وجهه توانمندی و توسعه پرسرعت، محیط زیستی را که پیش از این نیز شکننده بود، به مرز فروپاشی کشانده است.

قبل از اعمال تحریم‌ها، ایران به دلیل فقدان زیرساخت‌های ضروری برای پالایش محصولات نفتی خود، به طور اساسی به واردات بنزین از کشورهای اروپایی وابسته بود. در شرایط تحریم ایران کارخانه‌های پتروشیمی خود را به پالایشگاه تبدیل کرد تا شاید این راهکار کوتاه‌مدت پاسخگوی نیازهای فزاینده بخش حمل و نقل داخلی باشد. اما این راهکار موجب افزایش بیش از پیش آلودگی هوا در کلانشهرها شد. تنها در سال ٢٠١٢، حدود ٨٠ هزار مرگ زودرس به سبب آلودگی هوا در این کشور گزارش شده است. پاره‌ای از مشکلات محیط زیستی کنونی ایران ریشه داخلی ندارند. ریزگردهای کشور همسایه (عراق) نیز با عبور از مرزهای غربی وارد کشور شده و سبب می‌شوند تا هوای آلوده، برای تنفس خطرناک‌تر شود. این پدیده قابل تامل حکایت از آن دارد که مسائل و مشکلات محیط‌زیستی، محدود به مرزهای سیاسی و بین‌المللی نخواهند شد.

چالش ملی و کهنه کمبود آب، در سال‌های اخیر وارد مرحله بحرانی جدیدی شده است. پرداخت یارانه‌های سنگین به کشاورزان، منجر به استفاده ناکارآمد آب در بخش کشاورزی شده است؛ بخشی که به تنهایی مسوول مصرف بیش از ٩٠ درصد آب کشور است. اتکای بخش کشاورزی ایران به فناوری‌های کهنه، مانع از آن شده است که این کشور بتواند به طور موثر با مشکلات خود در این بخش مقابله کند.

خشک شدن رودخانه‌ها و پهنه‌های آبی، کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، نشست زمین و بیابان‌زایی، زاییده برداشت‌های بیش از حد از منابع آب سطحی و زیرزمینی توسط شبکه عظیمی از زیرساخت‌های هیدرولیکی و چاه‌های عمیق و وقوع خشکسالی‌های مکرر هستند که شرایط منابع آب ایران را به سطحی بحرانی رسانده‌اند. درحالی که تحریم‌ها به فرصتی مطلوب برای بدنه مهندسی آب کشور تبدیل شد تا مهارت‌های سدسازی را ارتقا دهند، سدهای متعددی که در کشور به عنوان نماد قدرت، توسعه و استقلال ساخته شد امروزه از نظر عوام مهم‌ترین عامل بحران آب کشور است.

می‌توان گفت که رابطه‌ای غیرقابل تردید اما ناشناخته بین تحریم‌ها و تنزل محیط‌زیستی وجود دارد. تحریم‌های اقتصادی، به عنوان ابزاری برای تحمیل اهداف سیاسی از طریق اعمال سیاست‌های محدودکننده و سخت بر کشور تحت تحریم استفاده می‌شوند. اما، پیامدهای ناخواسته این تحریم‌ها با توسعه پایدار در تناقضند و اغلب به کاهش کیفیت زندگی برای بخش عمده‌ای از جمعیت کشور تحت تحریم منجر می‌شود. در دهکده‌ای که درحال جهانی شدن است و در آن مسائل زیست محیطی به عنوان مسائل پر اهمیت مشترک بین‌المللی شناخته می‌شوند، جامعه بین‌المللی تا چه اندازه باید در مورد مصایب محیط‌زیستی کنونی ایران حساسیت نشان دهد؟ بی‌شک مشکلات و مسائل محیط‌زیستی مرزهای سیاسی را به رسمیت نمی‌شناسند. مصایب محیط‌زیستی ایران پهنه‌ای بزرگ‌تر از مرزهای سیاسی آن دارند و رفع آن نیازمند رویکردی متحد با نگاهی جهانی است.

نویسندگان،کاوه مدنی*- شیرین حکیم** مترجم: بهشاد مهاجر***
* استاد مدیریت محیط‌زیست، امپریال کالج لندن.
** دانشجوی دکترا، امپریال کالج لندن.
*** دانشجوی دکترای مدیریت و مهندسی منابع آب، دانشگاه علوم وتحقیقات تهران.

سلامت نیوز

ریزگرد محترم تعارف نکن؛ خوزستان خانه خودت است!

*محمدامین صالحی‌نژاد:یک لحظه چشم‌هایت را ببند و یک نفس عمیق بکش؛ به ریه‌هایت فکر کن و اکسیژنی که فرو می‌دهی و احساس آرامشی که تو را فرا می‌گیرد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا،نفس کشیدن حق هر انسان است و نیازی که نمی‌شود از آن چشم‌ پوشید. حالا تصور کن در آن نفس عمیق که فرو می‌دهی، حجمی از خاک به درون ریه‌ات فرو رود؛ خاکی که این روزها صدایش می‌زنند "ریزگرد"، ولی زیبا هم که صدایش کنی، چیزی عوض نمی‌شود؛ همان خاک خودمان است.

"مهمان ناخوانده‌ای" که حالا بعد از 14 سال، دیگر صاحب‌خانه شده حق آب و گل دارد! حق دارد که بیاید و روزهای ما را تیره و تار کند؛ که بیاید و آنقدر بماند که حالا دیگر بخندیم به خودمان که انگار خاک‌شش داریم که زنده‌ایم! که متبرک بدانیم آن را، که شاید، شاید از کربلا آمده باشد؛ اگر آفریقایی نباشد، یا سوغاتی از عربستان!

این روزها هم که بومی‌اش کرده‌ایم خاک خودمان را هم می‌خوریم! خاک همین بیابان‌های خوزستان، خاک همین تالاب‌های خشک شده، خاک همین حوالی خودمان!

حالا که به لطف سدسازی و انتقال آب و کم‌لطفی آسمان، خودمان در خوزستان 280 هزار هکتار کانون گرد و خاک داریم که طوفان هم نمی‌خواهند، نسیمی آرام هم کفایت می‌کند که خاکی برخیزد و بر سر و صورت‌مان بنشیند، دیگر چه نیازی به وارداتش داریم؟! بومی‌سازی از این بهتر؟!

و دولت‌، یا بهتر بگویم، دولت‌ها، که آمدند و رفتند و وعده دادند که همین روزها خاک را از سر و صورت شما خوزستانی‌ها می‌تکانیم و آسمان‌تان دوباره آبی می‌شود! می‌آییم و 200 هزار هکتار بیابان‌های‌تان را مالچ می‌پاشانیم و اوضاع به‌سامان می‌شود؛ اعتبار می‌دهیم و چه و چه؛ و این می‌شود که تا به امروز و بعد از 14 سال، تنها 13 درصد از آن 200 هزار هکتار، مالچ‌پاشی شده و 480 میلیارد تومانی که نفتی‌ها می‌خواستند بدهند جای آن زمین‌هایی که خشک کرده‌اند، آن هم که آب رفت و شد 37 میلیارد تومان! و خاکی که هست و هنوز هم صدایش می‌زنیم ناخوانده!

می‌دانیم ذراتت کمتر از 10 میکرون، یعنی خیلی کوچک، هستند و وقتی نفس عمیق می‌کشیم، می‌آیی و تا عمق وجودمان می‌روی. باقی داستان را خوب می‌دانیم! می‌گویند شیر بخوریم و ماسک بزنیم، ولی می‌دانیم تو کار خودت را خوب بلدی و این چیزها فایده‌ای ندارد! می‌دانیم که با خرما و پرتقال‌مان هم چه کرده‌ای و مدارس را هم هر روز تعطیل می‌کنی؛ حتی هواپیماهای غول‌پیکر هم مقابل تو چاره‌ای جز تسلیم ندارند و مجبورند راه‌شان را کج کنند. و می‌دانیم که سالی 22 هزار نفر را هم راهی بیمارستان می‌کنی.

ریزگرد محترم! شرایط برای حضورت فراهم است؛ تعارف نکن، ناخوانده یعنی چه؟ تو خود صاحب‌خانه‌ای! تا دلت بخواهد سد ساخته‌ایم، تالاب‌ها را خشکانده‌ایم و جایش چاه نفت زده‌ایم، درخت‌ها را قطع کرده‌ایم، کارون هم که دیگر قابل کشتی‌رانی نیست، آسمان هم که با ما قهر کرده؛ تو راحت باش، خانه خودت است!

* مدیر روابط عمومی جهادددانشگاهی استان خوزستان

منبع:سلامت نیوز

بحران این دریاچه به تهران سرایت می‌کند

 

بحران دریاچه نمک در قم یا همان دریاچه‌ای که قدیمی‌ها به آن «حوض سلطان» می‌گفتند، روز به روز در حال جدی‌تر شدن است.

به گزارش سلامت نیوز، روزنامه شهروند با این مقدمه، افزوده است: چند سالی از زمانی که مسئولان سازمان محیط‌زیست و کارشناسان این حوزه درباره وضع دریاچه نمک قم هشدار دادند و گفتند روزی می‌آید که این دریاچه وضع بدتری از دریاچه ارومیه پیدا می‌کند، می‌گذرد؛ حالا اینطور که پیداست در روزهایی که وضع دریاچه ارومیه تثبیت شده و زندگی دارد کم‌کم به آن برمی‌گردد، این دریاچه نمک قم است که حال و روزش حسابی به هم ریخته و وضعش آن‌قدر بحرانی شده که باعث شده ساکنان ١١ روستای اطراف آن فرار را بر قرار ترجیح دهند، روستاهایشان را خالی کنند و جای جدید و کم دردسرتری برای زندگی پیدا کنند.

این خبر را دیروز «احمد شفیعی»، معاون فنی اداره کل حفاظت محیط‌زیست قم اعلام کرده؛ او از بحرانی شدن وضع دریاچه نمک قم خبر داده و گفته است که تاکنون ۱۱ روستای مجاور این دریاچه خالی از سکنه شده‌اند و اگر شرایط به همین وضع ادامه یابد، روستاهای باقیمانده نیز خالی از سکنه خواهند شد: «بحران دریاچه قم بیشتر از دریاچه ارومیه است. کاهش جریان آب و خشکسالی باعث شده که آب‌های فراشور در سفره‌های زیرزمینی به سمت دشت‌ها حرکت کند و پوشش گیاهی و حاصلخیزی خاک منطقه کاملا نابود شود.»

به گفته معاون فنی اداره کل حفاظت محیط‌زیست قم: «در حال حاضر تا شعاع ۵۰ کیلومتری دریاچه نه‌تنها هیچ روستایی باقی نمانده، بلکه پوشش گیاهی آن هم از بین رفته و تبدیل به عرصه‌ای کاملا بیابانی شده که آماده فرسایش و تبدیل شدن به کانون‌های ریزگرد است.»

بر اساس گزارش ایرنا، شفیعی افزایش ریزگردها را یکی از نتایج بحران زیست‌محیطی دریاچه نمک قم دانسته است: «چهار حوزه ریزگرد به مساحت ۴۰‌هزار هکتار در دریاچه نمک شکل گرفته و درحال رشد است. آخرین رمق‌های دریاچه به خاطر سفره‌های آبی باقی مانده است که اگر پایین رود، در آینده شاهد بروز پدیده ریزگردهای نمکی خواهیم بود.»

از طرف دیگر دیروز «رحمان دانیالی»، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست قم هم گفته است که بحران دریاچه نمک تهدیدی جدی برای هسته مرکزی کشور است: «٧ استان که ٢٦‌درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند در حوزه آبخیز دریاچه نمک قرار گرفته‌اند و استان قم دارای بیشترین تأثیرپذیری در مواجهه با این حوزه آبخیز است. متأسفانه استان قم در پایین‌دست رودخانه‌های دریاچه نمک قرار گرفته و حداقل حقابه‌ها به این رودخانه‌ها اختصاص نیافته و دریاچه نمک با خشکسالی شدید و شوری فزاینده آب مواجه شده است.»

او گفته است بحران این دریاچه بسیار فراتر از دریاچه ارومیه است: «در صورت مدیریت نکردن، مشکلات زیست‌محیطی دریاچه نمک ازجمله شوری آب و ریزگردها به‌زودی گریبانگیر استان‌های همجوار قم نیز خواهد شد. تأمین حقابه‌های زیست‌محیطی تالاب‌ها، رودخانه‌ها و احیای اراضی نابود شده مهم‌ترین اقدامی است که می‌تواند در بلندمدت تا حدی مشکلات موجود دریاچه نمک را مرتفع و از پیشروی این معضلات جلوگیری کند.»

دانیالی خواستار مشارکت مسئولان ملی و تخصیص اعتبارات هم در این زمینه شده است: «ایجاد کمربند سبز پیرامون شهر و گسترش فضای سبز شهری باید در اولویت قرار گیرد.»

این نخستین‌بار نیست که مسئولان درباره وضع بحرانی دریاچه نمک قم هشدار می‌دهند. همین فروردین گذشته بود که معاون فنی و عمران شهردار تهران در جلسه شورای شهر گفت که دریاچه نمک حوض سلطان تا ۳۰‌سال دیگر به بحران زیست‌محیطی تهران تبدیل می‌شود و از متخصصان زیست‌محیطی گله کرد که تاکنون هیچ‌یک به اهمیت این موضوع اشاره‌ای نکرده‌اند.

بعد از آن هم باز این احمد شفیعی، معاون فنی اداره کل محیط‌زیست استان قم بود که تهران بزرگ را استانی دانست که دریاچه نمک و بحران آن بر سلامت پایتخت‌نشینان و بر محیط‌زیست آن تأثیرگذاری خوبی را به همراه ندارد: «بحران دریاچه نمک از ۵۰‌ سال قبل آغاز شده که روند کندی را دنبال می‌کرده است اما از ‌سال ۱۳۸۲ و با آغاز سال‌های خشکسالی این بحران به‌صورت نمایی رشد کرده به‌گونه‌ای که طی ۱۰‌سال اخیر بحران این دریاچه رشدی ۴۰ ساله را داشته است.»

دریاچه نمک قم یا دریاچه نمک مسیله بین استان‌های اصفهان، قم و سمنان و در فاصله کمی از شهرستان آران و بیدگل واقع است و در بین کوه‌های سفیدآب و سیاه‌کوه و پارک ملی کویر در غرب، کویر مسیله در شمال و غرب کویر مرنجاب و بند ریگ در جنوب محصور شده است. این دریاچه وسعتی نزدیک به ۶۴۷ کیلومتر مربع دارد و تغییرات زیست‌محیطی آن، علاوه بر استان‌های مجاور، استان‌های مرکزی ازجمله تهران، مرکزی، یزد و کرمان را هم تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

خشکسالی‌های پی در پی، وجود سد در بالادست این حوزه آبخیز، جمع‌آوری بی‌رویه حقاب دریاچه نمک در بالادست، توسعه شهرنشینی، استفاده بیش از حد از آب‌های زیرزمینی، نبود برنامه‌های مناسب مدیریت آب و مصرف فراوان این مایه حیات موجب شده تا آنچه در حال حاضر این دریاچه با آن مواجه باشد، خشکی باشد که موجب شور شدن خاک و از بین رفتن پوشش گیاهی این منطقه شده و وضع این منطقه را در حالت فراتر از بحران قرار دهد.

منبع:سلامت نیوز

گیاهان سیستم اطفاء حریق دارند!

محققان دانشگاه ملی استرالیا طی پژوهش جدیدی یک آنزیم را شناسایی کرده و امیدوارند که این کشف بتواند به توسعه یک ماده شیمیایی و یا روش نوینی برای حفاظت از محصولات زراعی در طول دوره خشکسالی منجر شود.

به گزارش گیزمگ، این آنزیم نه تنها می‌تواند خشکسالی را احساس کند بلکه در زمان خشکسالی مواد شیمیایی را آزاد می‌کند که به حفظ گیاه کمک خواهد کرد.

محققان این آنزیم را در گیاهانی مانند برنج و گندم کشف کردند که در شرایط نامساعد آب و هوا و نور از خود واکنش نشان می‌دهند.


این آنزیم در شرایط مختلف و بر اساس تغییرات در ترکیبات شیمیایی گیاه مانند پراکسید هیدروژن واکنش نشان داده و اقدامات متقابل را با تغییر شکل در خود فعال می‌کند.

همچنین این آنزیم مانند یک زنگ خطر آتش سوزی در گیاهان عمل کرده و به گیاه هشدار می‌دهد تا با ساخت ترکیبات شیمیایی مفید در برابر خشکسالی مقاومت کند.


متاسفانه، این فرایند واکنشی همیشه به موقع اتفاق نمیافتد تا از گیاه تا زمان بارش بعدی محافظت کند. گیاهانی مانند گندم معمولا با وقوع خشکسالی در طول گل دهی و دانه دهی آسیب می‌بینند و این آنزیم ممکن است برای انتشار ماده شیمیایی به اندازه کافی سریع واکنش نشان ندهد.


این واکنش دیر هنگام سبب وارد شدن آسیب به گیاهان شده و بازده محصولاتی  که با مواد غذایی مستقیما در ارتباط هستند را پایین می‌آورد.

با این حال، کشف این آنزیم می تواند به توسعه یک روش جدید و یا یک ماده شیمیایی منجر شود که می‌تواند مکانیسم‌های دفاعی طبیعی گیاه را قبل از  وقوع خشکسالی فعال کند.

ناسا در فوریه 2015 اعلام کرد  که آمریکا باید انتظار تجربه یک خشکسالی عظیم را  در نیمه دوم قرن 21 داشته باشد. این پیش‌بینی بر اساس داده‌های جمع آوری شده از مدل‌های آب و هوایی که طی 1000 سال بدست آمده صورت گرفته است.

این پژوهش در Proceedings of the National Academy of Sciences به چاپ رسیده است.

منبع:فردا

دانشمندان علف را به سوخت هیدروژنی تبدیل کردند

دانشمندان دانشگاه کاردیف و دانشگاه کوینز موفق شدند با استفاده از علف بوریا، سوخت هیدروژن تولید کنند.

با این دستاورد می‌توان امیدوار بود که در آینده چمن‌های سبز بتوانند منبع خوبی برای تامین نیرو در زمین باشند.

هیدروژن از مدت‌ها پیش به عنوان جایگزین نویدبخشی برای سوخت‌های فسیلی شناخته شده چرا که از محتوای انرژی بالایی برخوردار بوده و گاز گلخانه‌ای نیز تولید نمی‌کند. البته منابع تولیدکننده این سوخت بسیار پرهزینه هستند و کربن تولید می‌کنند.

از این رو دانشمندان به دنبال منابع ارزان‌تر و پاک‌تر هستند که این منابع در کف اقیانوس، درون فاضلاب و حتی درون علف‌های سبز وجود دارند. علف بوریا در همه قاره‌ها به جز قطب جنوب وجود دارد و می‌تواند منبع خوبی برای این سوخت پاک باشد.

یکی از روش‌های احتمالی که دانشمندان با آن به دنبال تولید بهینه هیدروژن هستند، تمرکز بر سلولز است که ماده ارگانیک کلیدی ساختار دیواره سلول گیاهان سبز محسوب می‌شود. آنها به بررسی این امر پرداختند که چطور می‌توان سلولز را با کمک نور خورشید و یک کاتالست در فرآیندی موسوم به فتوسنتز به هیدروژن تبدیل کرد.

محققان در آزمایشات خود از سه کاتالیست فلزی پالادیوم، طلا و نیکل استفاده کردند. نیکل از جذابیت بیشتری برای دانشمندان برخوردار است زیرا میزان زیادی از آن در زمین وجود داشته و همچنین ماده ارزانی است. آن‌ها در یک ظرف سه کاتالیست را با سلولز ترکیب کرده و در زیر چراغ رومیزی قرار دادند و گاز آن را هر 30 دقیقه برای مشاهده میزان هیدروژن تولید شده بررسی می‌کردند.

این آزمایش سپس با استفاده از علف بوریا تکرار شد. محققان می‌گویند با این روش می‌توان مقادیر قابل توجهی از هیدروژن را بدست آورد.

این یافته‌ها در مجله Proceedings of the Royal Society A منتشر شده است.

منبع:خبرآنلاین

زخمی که بیابان را می رنجاند

در هر مغازه این دیار زغال درخت تاغ را می بینی تا قلیانی را چاق و جوجه ای را کباب کند، تاغزارهایی که روزگاری تدبیر کویر بوده و جانداران از آن بهره مند می شدند اما امروز دستان پلیدی این گونه های حامی بیابان را برای کسب منافع قطع و قاچاق می کنند،آه!زخمی که بیابان را می رنجاند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایرنا ، درخت تاع ، این گونه ارزشمند بیابان های کشور روزگاری با مقاومت در برابر بادهای سیاه ، منطقه ای را از هجوم گرد و خاک و شن های روان در امان نگه می داشته است اما امروز مظلومانه به تاراج می رود به طوری که نشانی از جنگل های بیابانی نباشد.
این دستان ناپاک در نبود نظارت قاطع نهادهای ذیربط و خلاء در قوانین ، تاغزارهای بیایان های کشور به ویژه استان سمنان را به آسانی قطع و چوب آن را قاچاق می کنند که با این تخریب جانسوز در واقع محیط زیست را به خطر می اندازند.

بنا به اظهار رئیس سازمان جنگلها و مراتع کشور در سمنان سالانه حدود 20 تا 25 هزار کیلوگرم چوب از تاغزارها و عرصه بیابانی کشور قاچاق می شود.
خداکرم جلالی 2 عامل فقر و معیشت را از علت های اصلی این مشکل ذکردکرده است.
تاغ ها گیاهانی با مقاومت زیاد در برابر خشکی و گرما با سیستم ریشه ای هستند که برای جلوگیری از گسترش بیابان در اطراف مناطق کویری کاشته می شود، جنگل های دست کاشتی که چشم طمع سودجویان به آن دوخته شده، افرادی که چوب تاغ را برای تبدیل سرمایه جنگل های کویری به ذغال قاچاق می کنند.

ایران 32 میلیون هکتار اراضی بیابانی دارد که بیش از هفت میلیون هکتار آن کانون های بحرانی بیابانی است .
از کل مناطق بیابانی ایران 20 میلیون هکتار درمعرض فرسایش بادی قرار دارد که اگر به آن توجه نکنیم قابلیت تبدیل شدن به کانون بحران را دارد .
تاغ کاری برای جلوگیری از پیشروی بیابان در کشور از سال 1347 آغاز شده است، با این که هزینه کاشت و نگهداری تاغ سالانه 20 میلیون ریال در هکتار است ، ولی همین تاغ های به ظاهر کوچک، با کنترل فرسایش بادی و حفظ زیر ساخت های ریلی و جاده ای، کانال های آبرسانی و قنوات ، تاسیسات نظامی و صنعتی و پیشگیری از طوفان شن ، از وقوع خسارت های چند میلیون ها دلاری جلوگیری می کنند.

با وجود ارزش زیاد تاغزارها برای حفظ محیط زیست ، سواال این جاست که چرا متخلفان از قوانین نمی ترسند و همچنان این گیاه بیابانی را قاچاق می کنند.
اکنون در بازار هر کیلوگرم فله ای ذغال تاغ 130 هزار ریال به بفروش می رسد.

حمید مطلبی کارشناس منابع طبیعی در این باره می گوید : این گونه گیاهی که در مناطق خشک و نیمه خشک کاشته می شود، با محیط های کم آب سازگار است و سفره های آب زیرزمینی خیلی پایین و رطوبت هوای بسیار اندک را می پذیرد اما از آنجایی که چوب خشک آن منبع فوق العاده ای برای زغال به شمار می رود ، همواره مورد طمع قاچاقچیان چوب قرار دارد .

طبق آمار بیش از سه میلیون هکتار از زمین های بیابانی کشور تاغ کاری شده و این رقم در استان سمنان 600 هزار هکتار است، جنگل هایی که مناطق مسکونی را از هجمه گرد و خاک نگه می دارد خود شب ها مورد هجمه قاچاقچیان چوب قرار می گیرد.

شماری از اهالی ساکن همجوار بیابان های استان سمنان می گویند : قاچاقچی ها صبح و عصر برای شکستن تاغ ها می آیند و شبانه چوب های شکسته در وانتی را بار می زنند و برای مصرف به عنوان ذغال به کارگاه های زغال سازی اطراف تهران می برند و این درحالی است که قطع درختان تاغ ممنوع و حمل آن ها جرم محسوب می شود.

مهرداد سالاری یکی از اهالی ساکن اطراف شهرستان سمنان به ایرنا گفت : قاچاقچیان بدون هیج واهمه ای به قطع درختان تاغ اقدام می کنند و با موتور و خودروهای خود آن را حمل و نقل می کنند.

وی خاطرنشان کرد : اگر برخورد جدی با قاچاقچیان تاغ صورت گیرد نباید در بازار زغال تاغ به فروش برود درحالی که این زغال در همه مغازه ها یافت می شود.
وی یادآور شد : مردم نمی توانند با قاچاقچیان تاغ مقابله کنند ولی نهادهای مربوط می توانند از مردم محلی برای مقابله با این متخلفان کمک بگیرند.
بر اساس آمارها ارزش تقریبی هر وانت چوب تاغ قاچاق حدود 20 میلیون ریال است و این در حالی است که جریمه ای که برای این میزان محموله چوب قاچاق در نظر گرفته شده به150 تا 20 میلیون ریال می رسد.

به گفته معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان ، علاوه بر جریمه سنگین ، حبس از 6 ماه تا یک سال برای قاچاقچیان چوب و مصادره خودروها از موارد تشدید برخورد با سودجویان است.

نقی عزیزی با اظهار تاسف از عرضه آزاد زغال تاغ در مراکز فروشگاهی و سوپر مارکت ها گفت : اجازه برخورد با فروش زغال تاغ در فروشگاه ها به اداره کل منابع طبیعی واگذار نشده ، اما بدون شک دستگاه های متولی باید با موارد مشهود در سطح شهر برخورد کنند.
با وجود این که با تشدید برخوردها با قاچاقچیان ، قاچاق چوب تاغ کاهش چشمگیری داشته است ولی آمار تایید شده ای وجود دارد که می گوید : روزانه هزاران کیلوگرم گونه تاغ از سمنان به استان های همجوار قاچاق می شود و نیاز است دستگاه های مرتبط، برای مهار قاچاق این گونه ارزشمند گیاهی تدابیر مناسبی اتخاذ کنند.

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان سمنان تاکید کرده که اصناف، نیروی انتظامی، دستگاه قضائی و مردم باید با داشتن دغدغه در این باره، برخورد جدی نسبت به خرید و فروش این گونه درختی و ممنوعیت حمل ذغال تاغ داشته باشند تا از نابودی این سرمایه ملی جلوگیری شود.
علیرضا رهایی گفت: در استان سمنان گروه های تخصصی حمل و قاچاق درختچه تاغ وجود دارد و از گذرگاه های گرگان، کالپوش، آزاد شهر و فیروزکوه و با طراحی های خاصی آن را به استان های همجوار قاچاق می کنند.

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان سمنان اضافه کرد: تفاهم نامه هایی با 6 روستای بیابانی در سال 95 برای حفظ و نگهداری از این گونه ارزشمند بیابانی منعقد شده است و اعتقاد داریم با مشارکت مردم در توسعه عرصه های جنگلی، از حجم قاچاق کاسته می شود.

مردم مناطق کویری استان سمنان اهمیت تاغ را می دانند ، خصوصا روستاییانی که شن های روان را تا پشت در خانه هایشان دیده اند .
عباس قربانی از روستاییان شاهرود با بیان این که تاغ ها مانند ریه در مناطق با اقلیم گرد و خاکی عمل می کنند گفت : تاغ ها سد جلوگیری از نفوذ شن های روان به روستاها هستند و برای پیشگیری از تخریب تاغ زارهایی که با زحمات خود روستاییان کاشته شده باید جریمه قطع این درختان را بسیار سنگین تر کرد.
وی افزود : قاچاقچیان با پرداخت جریمه 100تا 200 میلیون ریال آزاد می شوند و دوباره به تخریب تاغ زارها ادامه می دهند و این درحالی است که برای به ثمر رسیدن یک اصله تاغ 40 سال زمان لازم است تا این درخت بتواند مقابل فرسایش بادی غلبه کند.

این روستایی که بارها دامداری اش در بیارجمند در معرض هجوم شن های روان قرار گرفته است ،گفت : قاچاقچیان چوب نمی دانند با اعمالشان علاوه بر اینکه منابع طبیعی را تخریب می کنند ، شرایط زندگی مردم و دام ها را بحرانی می کنند .

به موجب قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع مصوب 25 مردادماه 1346 صدور هیزم و زغال چوب از کشور ممنوع بوده و هرگونه حمل چوب، ذغال و هیزم جنگلی در نقاط مختلف کشور نیز نیازمند اخذ پروانه حمل از دستگاه های ذی ربط است.

یک فعال محیط زیست با بیان این که جریمه قطع و قاچاق درختان تاغ در مقابل آسیب جدی ای که به محیط زیست می زدند ، بسیار اندک است ، گفت : در فاصله سال های 46 تا 70 جریمه نقدی قاچاق هر اصله تاغ به ازای هر اصله فقط 200 ریال بود که این رقم در فاصله سال های 70 تا 80 به 200 هزار ریال به ازای هر اصله رسید و از سال 80 تاکنون جریمه قاچاق هر اصله تاغ 2 میلیون ریال است .
دانا محمدی نقش رسانه ها را در تبیین ممنوعیت قطع و قاچاق تاغ ها مهم ارزیابی کرد و افزود : متأسفانه قوانین و جرایم فعلی بازدارندگی لازم را ندارند و باید در مورد آن بازنگری و تجدید نظر شود .

تاغ زارها ، جنگل های دست کاشتی هستند که با هدف جلوگیری از پیشروی بیابان کشت شده اند و از بین بردن آن ها تأثیر زیادی در پیش روی کویر و بیابان زایی خواهد داشت برای همین برخورد جدی با سودجویانی با قطع این گونه های باارزش به بیت المال دست درازی می کنند ضروری است .
برای انجام این مهم ، علاوه بر قوانین کارآمد با ضمانت اجرایی بالا، همراهی و همدلی مردم به ویژه جوامع مناطق حاشیه جنگلی هم لازم است .
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان گفت : 5.2 میلیون هکتار از مساحت استان سمنان را بیابان تشکیل می دهد که 1.2 میلیون هکتار آن در معرض فرسایش های بادی است که 470 هزار هکتار آن، مناطق بحرانی در معرض فرسایش محسوب می شود .

علینقی حیدریان اظهار داشت : همه برنامه ها برای رویارویی و مقابله با این 470 هزار هکتار است که 20 منطقه کانون بحرانی فرسایش بادی شناخته شده که کانون های گرد و غبار در استان نیز محسوب می شوند را نیز در دل خود جای داده است.
وی تصریح کرد : اثرگذارترین برنامه ما برای مقابله با بیابا نزایی کاشت نهال و به خصوص درخت هایی نظیر تاغ در مناطق در خطر استان است که این کار نیز هم نیاز به صرف هزینه های زیاد و هم نیاز به زمان زیادی است.

حیدریان با بیان این که مقابله با این مهم با اعتبارات دولتی زمان زیادی می برد، اضافه کرد: برای کار جدی تر در این بخش نیازمند مشارکت های مردمی و خصوصا جوامع محلی حاشیه های مناطق کویری و بیابانی هستیم که پروژه هایی در این خصوص نیز در سطح استان آغاز شده است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان با بیان این که سالانه با بسیج همه امکانات و اعتبارات دولتی، بین 2 تا سه هزار هکتار از این مناطق تاغ کاری می شوند، خاطرنشان کرد: این رقم در مقابل 470هزار هکتار مناطق بحرانی ما، رقم بسیار کوچکی است. به عبارتی چنانچه مساحت مناطق بحرانی استان افزایش نداشته باشد، با این روند کنونی، برای مقابله با بیابانزایی در این 470 هزار هکتار به بیش از 200 سال زمان نیاز داریم.
شاید همین آمار آقای حیدریان ما را به خود آورد و اهمیت حفاظت از تاغ ها بیش از پیش مشخص کند .
قدیمی های سمنان به خوبی روستایی به نام کنعان را در جنوب کویر سمنان به یاد دارند ، روستایی که به خاطر نبود تاغ و پیشروی شن های روان ، زیر خروارها خاک مدفون شده و از آن روستا تنها نامی به جا مانده است .

این تهدید به قدری جدی است که نه تنها در سمنان بلکه در منطقه شهداد کرمان هم می توان روستاهایی را دید که زیر خروارها شن مدفون شده اند یا این که شن های روان باعث از بین رفتن بخش هایی از روستاها شده و این معضل در استان های بیابانی دیگر مانند قم، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی نیز قابل لمس است.

شاید به همین دلیل است که تاغ زارها را باید با چنگ و دندان هم شده زنده نگه داشت ، تاغ هایی که جلوی بادهای سیاه شن آور را می گیرند نباید به ذغال سیاه تبدیل شوند و بیابان را به مخاطره انداخت.

منبع:سلامت نیوز

ایران، اولین قربانی گردو‌غبار با منشأ خارجی

 

احداث سدهای متعدد عراق، سوریه و ترکیه بر رودخانه فرات، عامل تشدید گرد‌و‌خاک در منطقه شده و ایجاد نگرانی کرده است. باتوجه به اینکه سد آتاتورک در کشور ترکیه باعث کاهش ورودی رودخانه فرات شده است، این رودخانه وارد سوریه، سپس عراق و بعد خلیج‌فارس می‌شود.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه وقایه اتفاقیه، البته سدهای بسیاری در عراق و سوریه روی رودخانه فرات احداث شده ولی سد ترکیه بزرگ‌ترین این سد‌ها است و حجم آب بسیاری به منظور توسعه کشاورزی و تولیدات وسیع محصولات پشت سد ذخیره شده است.

با توسعه سد‌سازی‌ها حجم آب این رودخانه کاهش یافته است و توسعه کشاورزی منطقه به گفته علی عابدینی، معاون سازمان هواشناسی، از طریق سد آتاتورک در برنامه سال‌های آینده دولت ترکیه قرار دارد که موجب قطع یا کاهش آب فرات می‌شود. معاون توسعه و پیش‌بینی سازمان هواشناسی در ادامه با اشاره به اینکه در حال حاضر در کشورهای عراق و سوریه مشکل مدیریت منابع آب وجود دارد، اعلام کرد: در حال حاضر مسائل امنیتی و درگیری‌ها مانع از آن شده که این مسئله در اولویت این دولت‌ها قرار بگیرد

در‌حال‌حاضر نیز کاهش حجم آب فرات با بستن سدهای مختلف ازجمله سد آتاتورک، باعث کاهش رطوبت خاک منطقه شده است. عابدینی با تأکید بر اینکه اگر تاکنون مدیریت منابع آب صورت می‌گرفت، مشکل کم‌آبی، خشکی تالاب‌ها، ایجاد و افزایش کانون‌های گرد‌و‌خاک در کشور عراق ایجاد نمی‌شد، گفت: «این وضعیت در عراق دامن کشورهای همسایه به‌ویژه ایران را گرفته و باعث تشدید گرد‌و‌غبار در کشور ما شده است.»

در حال حاضر ترکیه کانون گرد‌و‌غبار برای ایران ندارد و مشکل در قسمت عراق و سوریه است و جریان باد به شکلی است که عمده گرد‌و‌غبار شکل‌گرفته در این منطقه را به سمت ایران انتقال می‌دهد و اولین منطقه‌ای که از وزش باد و گرد‌و‌غبار متأثر می‌شود، کشور ماست.

به گفته عابدینی، گاهی از کشور عربستان و شمال آفریقا نیز گرد‌و‌خاک به سمت کشور ما هدایت می‌شود که درصد بیشتر گرد‌و‌غبار کشور ما ناشی از عراق است که استان‌های ایلام، کردستان، کرمانشاه، لرستان و گاه آذربایجان‌شرقی و غربی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

از طرفی داده‌های هواشناسی، بیانگر تشکیل توده گردوخاک در کشور عراق و انتقال آن به مناطق غرب و جنوب‌غرب کشور از اواخر وقت جمعه و شنبه هستند که سبب کاهش دیدی افقی و کیفیت هوا در استان‌های کرمانشاه، ایلام و خوزستان و به‌تدریج بوشهر خواهد شد.

منبع:سلامت نیوز

تغییر جنسیت هزاران جنین درگرمای هوا

مدیرکل دفتر موزه های تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان این که تغییر اقلیم عامل مرگ خاموش گونه‌هاست، اثرات متعدد و مرگبار تغییر اقلیم بر جانداران را برشمرد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از مهر، اصغر مبارکی مدیرکل دفتر موزه های تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: تغییر اقلیم به طور مستقیم و غیر مستقیم روی گونه ها تاثیر دارد. هرچند تغییر اقلیم امروز بحثی مطرح شده است اما ارتباط آن با تنوع زیستی کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

وی توضیح داد: تغییر اقلیم تنها تغییر دمای هوا نیست. وقتی در زمانی بیش از ۱۰ تا ۱۵ سال، یعنی به مدت طولانی مواجه با تغییرات آب و هوایی باشیم و علاوه بر زمان طولانی، این اتفاق در عرصه جغرافیایی طولانی رخ بدهد، به آن تغییر اقلیم می گوییم.

مبارکی درباره تاثیرات مستقیم و غیر مستقیم روی گونه های جانوری و گیاهی، گفت: یک تاثیر مستقیم، تاثیر افزایش دما روی زمان تولید مثل گونه های گیاهی و جانوری است. چون دما یک عامل محرک برای ورود به فصل تولید مثل و جوانه زنی محسوب می شود.

یک درجه تغییر دما، جنسیت هزاران جنین را تغییر می‌دهد

مدیرکل دفتر موزه های تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست اضافه کرد: در لاک پشت های سبز، دمای حدود ۲۸.۵ درجه منجر به تولید جنین نر و حدود ۳۰.۵ درجه منجر به تولید جنین ماده می شود. یعنی یک اختلاف یک درجه ای تعیین می کند که جنس جنین نر یا ماده باشد. در جایی که زیستگاه لاک پشت دریایی است و سالی ۱۰۰ لانه با ۱۰۰ تخم داریم، اگر یک ساعت دما یک درجه بالا یا پایین برود، از یک سایت فقط یک جنس نر یا ماده خواهیم داشت. حال اگر این اتفاق ۱۰ سال تکرار شود، بعد می بینید که در یک منطقه هزار ماده هست و ۲ نر و به سرعت جمعیت شما از هم می پاشد و از ۱۰۰ لانه تنها یکی دو لانه باقی می ماند.

گونه های لاک پشت های ایران در معرض تهدید هستند

مبارکی با اعلام اینکه از هر ۷ گونه لاک پشت دریایی دریا که ۵ گونه از آن را در ایران داریم، همگی در معرض تهدید هستند. یا مثلاً در گاندوها، دمای حدود ۳۱.۵ تا ۳۲.۵ درجه فرزند نر و ماده، دمای ۲۸ تا ۳۱ فرزند ماده و دمای بالای ۳۲.۵ فرزند نر را به دنبال خواهد داشت و اینها هم شرایط مشابهی دارند و با همین تهدید مواجه هستند. یعنی وقتی دو درجه دما زیاد می شود، کلاً ترکیب جمعیتی به هم می خورد و تازه اگر دما از عددی بالاتر هم برود، کل جنین ها می میرند. در مورد همه خزنده ها وضعیت به همین شکل است.

وی در توضیح تاثیر غیرمستقیم تغییرات اقلیم روی گونه های جانوری گفت: افزایش دما باعث افزایش تعداد یک گونه می شود که گونه رقیب یک گونه دیگر است و منجر به تهدید آن خواهد شد.

مهاجرت نابهنگام محصول تغییر درجه حرارت دما

مدیرکل دفتر موزه های تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: به طور طبیعی وقتی دما در اسفند و فروردین مثلاً به ۲۵ درجه می رسد، بسیاری از گونه ها شروع به مهاجرت به سمت مناطق تولید مثلی می کنند. حال اگر وسط زمستان و خارج از زمان معمول دما به ۲۵ برسد، این اتفاق چالش هایی را ایجاد خواهد کرد. مثلاً در مهاجرت از شمال به جنوب پرندگان، با یک تغییر دمای غیر معمول، پرندگان زودتر به جنوب مهاجرت می کنند و بعد در طول مسیر به موج سرما خورده یا منابع غذایی نمی یابند و تلف می شوند.

تاثیر تغییر اقلیم تنها گرمایش زمین نیست

مبارکی اثر دیگر تغییر اقلیم را تاثیر بر روی پراکنش گونه های مختلف عنوان کرد و گفت: دمای کمتر از ۴ درجه باعث مرگ کروکودیل ها می شود. وقتی دما در یک ناحیه بزرگ به طور متوسط دو درجه بالاتر می رود، باعث می شود گونه هایی که محدود به یک منطقه مثلاً بلوچستان با دمای مشخص بوده اند، حوزه پراکنش بیشتری پیدا کنند. این به نظر فرصت می رسد. اما تصور کنید مثلاً در زاینده رود کروکودیل دیده شود که مردم آنجا هنوز فرهنگ دیدن و برخورد با کروکودیل را ندارند. از سوی دیگر خزندگان و دوزیستان تحمل دامنه تغییر دما را از حدی بیشتر ندارند و گرمای بالا هم باعث مرگشان می شود. یا مثلاً درختان که قرار بوده است بهار جوانه بزنند، ناگهان اوایل اسفند با گرمای هوا جوانه می زنند که یک سال رخ دادن این امر شاید طبیعی باشد اما وقتی ۱۰ تا ۱۵ سال پیاپی رخ دهد، مشکل ساز است.

وی تصریح کرد: گرمایش جهانی تنها یکی از آثار تغییر اقلیم است. علاوه بر افزایش دما، تغییر در الگوهای بارش یعنی جایی که برف می بارید حالا فقط باران ببارد که این فاجعه به بار می آورد، وقایع اقلیمی شدید یعنی سیل و بارندگی، موج گرمای شدید، طوفان های شدید و دماهای بالا که شما تجربه ای از آن ندارید، دیگر آثار تغییر اقلیم است اما معمولاً از تغییر دما به عنوان یک شاخص برای تغییر اقلیم استفاده می کنند.

تناوب فجایع طبیعی بیشتر می‌شود

مدیرکل دفتر موزه های تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست هشدار داد: پیش بینی می شود که در آینده تناوب اتفاقات غیر منتظره یا حتی فجایع محیط زیستی بیشتر شود و به این ترتیب زمان اندکی برای بازسازی و جبران خسارت ها خواهیم داشت. هرچقدر دما گرم‌تر شود، گونه های حوزه معتدله ناچارند حوزه پراکنش خود را به سمت قطبین جابجا کنند یا ارتفاع خود را افزایش دهند.

مبارکی با اشاره به گونه های آسیب پذیری همچون سمندر لرستانی گفت: این تغییرات باعث می شود که یک گونه به رده بحرانی جابجا شود یا گونه ای مثل سمندر لرستانی که وضعیتش بحرانی است، عملاً منقرض شود.

وی در توضیح یک اثر دیگر افزایش دما، گفت: با افزایش دما، میزان حلالیت اکسیژن در محیط آبی کمتر می شود و هرچه آب سردتر باشد، اکسیژن بیشتری دارد. به همین دلیل است که گونه های سردابی همچون قزل آلا در آبهای سرد زندگی می کنند. وقتی دمای آب بالا برود، میزان اکسیژن آب کم می شود و دامنه تحمل گونه بسیار بسیار حساسی مثل قزل آلا ظرفیت آن را ندارد و قزل آلایی که قبلاً گونه غالب یک اکوسیستم بوده، دیگر آنجا اصلاً دیده نمی شود.

وی ادامه داد: وقایع شدید اقلیمی که مثال بارزش آتش سوزی و سیل است، اثر دیگر تغییر اقلیم است. وقتی که سیل می آید، حجم عظیمی آب می آید و حجم فرسایشی خاکی که به دنبال دارد، بسیار زیاد است و تازه باید دید بارگذاری خاک آن، کجا انجام می شود. مثلاً در جایی مثل گاوخونی باعث می شود عمر آب از مثلاً ۲ متر به یک متر برسد و کف آب که دمایش ۲۰ درجه بود، تنها با همین رسوب گذاری به ۲۵ درجه برسد. تازه این اتفاق که ۲۰ سال یکبار رخ می داد، حالا هر سال اتفاق می افتد و خیلی از گونه های ما به همین ترتیب حذف می شود یا رانش زمین که سالهای پیش یک واقعه استثنایی بود الان به اخبار معمول بدل شده است.

ممکن است همه جزیره‌هایمان زیر آب برود

مدیرکل دفتر موزه تنوع زیستی و تاریخ طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه تغییر اقلیم مرگ خاموش گونه ها است، گفت: یعنی جایی که الان سمندر لرستانی هست، ۱۰ سال بعد بدون اینکه هیچ اتفاق محسوسی افتاده باشد، می بینید دیگر این حیوان نیست.

مبارکی با بیان اینکه گفته می شود شدت اثرات تغییر اقلیم در مناطق ساحلی بیشتر است، گفت: بر اساس آمار IUCN، حتی ممکن است سطح دریا تا یک متر افزایش پیدا کند، این به معنای آن است که ما تقریباً همه جزایرمان را از دست می دهیم و برخی از کشورها کلاً زیر آب می روند. خوب این جزایر محل زادآوری و زیستگاه گونه های مختلف است.

وی ادامه داد: جوامع مرجانی حساس ترین گونه ها نسبت به افزایش دما هستند اما مرجان اگرچه یک گونه است اما خودش زیستگاه مهمی برای بسیاری گونه های جانوری دیگر است. محل تخم گذاری ماهیان، محل تولد و پرورش لاروها و نوزادان و منبع تغذیه بسیاری گونه ها است. اما الان در لاوان، شیرور و هندورابی، کف دریا یا ماسه ای است یا مرجان های مرده دیده می شود.

تغییر اقلیم همراه با فعالیت انسانی ویرانگرتر می‌شود

مدیر کل دفتر موزه تنوع زیستی و تاریخ طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: وقتی این تغییرات کلان تغییر اقلیم با فعالیت های انسانی ترکیب می شود، برای گونه ها واقعاً ویران کننده خواهد شد. بحث دیگر، شیوع بیماری و آفات است. وقتی فراوانی غذا باشد و یا شرایط مساعدی فراهم شود شما با شکوفایی جمعیتی از آفات مواجه می شوید. مثلاً یک ویروس یا باکتری که تا دمای ۲۸ درجه فعال نیست، از یک درجه سانتیگراد بالاتر فعال شده و حتی به شکوفایی می رسد که به صورت بیماری یا آفت بروز می کند.

وی در تبیین مثال دیگری از تاثیرات تغییر اقلیم در جانداران، گفت: قورباغه های درختی در حوضچه های بسیار کوچک آب یا حتی آبی که در برگ ها جمع می شود، تخم ریزی می کنند که افزایش دما باعث تبخیر این حوضچه ها شده و از بین می رود.

به گفته ویIUCN میزانی که تنوع زیستی به طور منفی از تغییرات اقلیم تاثیر می پذیرد را میزان آسیب پذیری نامیده که به سه عامل در معرض بودن، حساسیت گونه و پتانسیل اندک سازگاری وابسته است.

مبارکی تاکید کرد: گونه هایی که کمتر شناخته شده اند و از آنها اطلاعی نداریم یا دارای پراکنش محدود هستند یا پراکنش آنها کاهش یافته است و گونه های اندمیک مثل سمندر لرستانی یا افعی دم عنکبوتی و لاک پشت فراتی در مقایسه با گونه هایی که همه جای ایران داریم، بسیار چالش جدی تری خواهند داشت.

وی اشاره کرد: بر اساس گزارش کمیته بین الدولی تغییرات آب و هوا، تخمینی که IPC زده، افزایش دمای ۲ تا ۷.۵ درجه تا سال ۲۱۰۰ را تخمین زده و IUCN برآورد ۱.۴ تا ۵.۸ درجه افزایش دما را برآورد کرده است که بر این اساس ۳۵ درصد از پرندگان، ۵۵ دصد از دوزیستان و ۷۱ درصد از مرجان ها دارای شرایطی هستند که به شدت از تغییرات اقلیم تاثیرپذیرند.

مدیر کل دفتر موزه تنوع زیستی و تاریخ طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست در پایان گفت: IUCN، افزایش سطح دریا از ۹ تا ۸۸ سانتی متر، افزایش بارندگی و احتمال سیل در مناطق معتدله و جنوب شرق آسیا، بارندگی کمتر در آسیای مرکزی، مدیترانه، آفریقا، نیوزیلند و بخش هایی از آسترالیا و افزایش احتمال خشکسالی در این مناطق، شدت و تناوب بیشتر در وقایع اقلیمی شدید همچون امواج گرمایی طوفان ها و گردبادها، گسترش دامنه بیماری های ناشی از حشرات ناقل مثل مالاریا، گرمایش بیشتر قطبین و از بین رفتن یخ ها را هشدار داده و ارزیابی اکوسیستم هزاره از تغییر در پراکنش، افزایش میزان انقراض، تغییر در زمان تولید مثل و تغییر در فصل رشد خبر داده است.

منبع:سلامت نیوز

عقب‌نشینی محیط‌زیست ایران در رتبه‌های جهانی

متخصصان، کارشناسان و مدیران محیط‌زیستی مهم‌ترین عامل برای جلوگیری از تخریب‌های زیست‌محیطی را فرهنگ‌سازی و آموزش می‌دانند. آموزش و فرهنگ‌سازی وقتی مطرح می‌شود که دربرگیری گسترده‌ای داشته باشد، یعنی از سنین پایین و سطح کودکی، سپس در دوره ابتدایی و دوران متوسطه و بعد در سطح دانشگاه. یکی از اتفاقات خوبی که در سال‌های اخیر افتاده این است که همه مسئولان در فکر حل مسائل محیط‌زیستی هستند که نمونه بارز آن ابلاغ سیاست‌های کلان در حوزه‌ محیط‌زیست از سوی مقام معظم رهبری بود که در مجمع تشخیص مصلحت نظام تبیین شد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه فرهیختگان، براساس این ابلاغیه که 19 بند دارد می‌توان برنامه‌های پنج ساله توسعه و سند چشم‌انداز 1404 را تدوین کرد اما مشکل اینجاست که این برنامه‌ها در اجرا با مشکل روبه‌رو می‌شود که بخشی از این مشکلات به مدیریت میانی کشور برمی‌گردد و مدیرانی که در این سطوح فعال هستند. مجید عباسپور، رئیس دانشکده محیط‌زیست و انرژی دانشگاه آزاد اسلامی به مشکلات و کارهایی که باید در حوزه محیط‌زیست انجام شود اشاره کرد و گفت: «متاسفانه خطرات زیست‌محیطی یکی از مسائل مهمی است که می‌توان گفت در حال حاضر با آن مواجه هستیم؛ مشکلاتی که در تقابل توسعه با بحث محیط‌زیست وجود دارد. مشکلات طبیعتا برای مرتفع شدن نیاز به بسترهایی دارد که مهم‌ترین بستر آن قانون اساسی است که در اصل 50 این قانون مشخص شده است. در کنار این موضوع باید به بحث توسعه نیز توجه کنیم اما توسعه باید به‌گونه‌ای باشد که مشکلاتی را در رابطه با محیط‌زیست کشور ایجاد نکند، که این هم از کلیات اصل پنجاهم است.»

با توجه به اینکه کشور با مشکلات مختلف محیط‌زیستی مانند ریزگردها، خشک شدن تالاب‌ها و ده‌ها مشکل دیگر روبه‌رو است، به نظر شما تا چه اندازه دانشگاه‌ها به‌خصوص دانشگاه محیط‌زیست می‌توانند در این قضیه کمک و همراه سازمان محیط‌زیست باشند؟
همان‌طور که اشاره کردید در حال حاضر ما با مشکلات محیط‌زیستی فراوانی روبه‌رو هستیم؛ مشکل ریزگردها، کمبود منابع آبی و تنش آبی که در حال حاضر در کشور وجود دارد و مساله آلودگی هوای کلانشهرها که بخشی از آن به ریزگردها مربوط می‌شود. بحث‌های مختلفی در حوزه‌ محیط‌زیست صورت گرفته است که تا حد زیادی توفیقی که انتظار داشتیم حاصل نشده است. علت این است که ما باید از اهداف به درستی مطلع باشیم. در رتبه‌بندی‌ای که اخیرا در حوزه محیط‌زیست در سایت جهانی کشور اعلام شد، در حوزه محیط‌زیست از 101 به 105 عقب‌نشینی کرده‌ایم. یعنی ما چهار نمره پایین‌تر آمده‌ایم. این در حالی است که در 10 سال قبل رتبه ما حدود 55 و 56 بوده است.


علت عقبگرد چه بود؟
دلیل این اتفاق این است که اقداماتی در سطح جهان دارد صورت می‌گیرد و آنها با سرعت بیشتری در این حوزه پیش می‌روند، وقتی سرعت ما کم باشد طبیعتا عقب می‌مانیم. هر چند در یکی دو سال گذشته با رویکردی که در دولت جدید وجود دارد در سطح ملی رتبه‌های زیست‌محیطی بهبود پیدا کرده است.

نحوه کمک دانشگاه‌ها را نگفتید؟
نکته قابل توجه در رابطه با تعامل محیط‌زیست و مراکز دانشگاهی این است که در طول سالیان بعد از انقلاب اسلامی می‌توان گفت تقابل صنعت و توسعه و محیط‌زیست همواره وجود داشته است. نقش دانشگاه می‌تواند در زمینه آموزش باشد. شاید قابل تصور نباشد اما اولین دانشگاهی که در زمینه محیط‌زیست و انرژی دانشکده‌ای با این عنوان ایجاد کرد واحد علوم و تحقیقات بود و بعد دانشگاه تهران و دانشگاه شهید بهشتی که دانشکده محیط‌زیست را ایجاد کرد. در دانشکده امیرکبیر هم گروه محیط‌زیست داریم. در دانشکده صنعتی شریف در حوزه محیط‌زیست نیز فعال هستیم.
اما نکته‌ای که در این میان نادیده گرفته می‌شود این است که باید بین توسعه و محیط‌زیست یکی انتخاب شود، در حالی که وقتی سوالی برای این مدیران مطرح می‌شود که آیا ما باید به توسعه اهمیت دهیم یا به حفظ محیط‌زیست، بحث توسعه را سنگین‌تر می‌دانند. این فرهنگ هنوز ایجاد نشده و این بینش در بعضی‌ها وجود نداشته که توسعه را می‌توان انجام داد و توسعه یک بایست است؛ اما برای اینکه این توسعه صورت بگیرد شروطی وجود دارد و برای این شروط باید به المان‌های مخرب محیط‌زیست توجه کنیم. ابزار این کار بحثی است که به آن بی‌آی‌ای می‌گویند که به معنای ارزیابی زیست‌محیطی است.

چه پارامترهایی در این زمینه باید مدنظر قرار بگیرند؟
وقتی می‌خواهید یک شرکت پتروشیمی را توسعه دهید در وهله اول باید شناختی نسبت به وضع موجود پیدا کنید. مثلا در زمینه جمعیت‌شناختی منطقه، اقتصاد مردم، وضعیت منابع طبیعی و زیست‌محیطی و شرایطی که در آن منطقه وجود دارد را باید در نظر گرفت. وقتی می‌خواهیم توسعه‌ای را در منطقه ایجاد کنیم، فرآیندهایی دارد. باید این را هم درنظر گرفت که این فرآیندها چه هستند و اجرای این پروژه چه تبعاتی به دنبال خواهد داشت. مثلا ممکن است کارخانه پتروشیمی‌ای وجود داشته باشد که پسماند آن به صورت گازهایی است که مشتعل می‌شود و آلودگی هوا ایجاد می‌کند یا فرض کنید کارخانه‌ای گوگرد تولید می‌کند و این در جایی انباشت می‌شود.
هر فعالیتی می‌تواند به محیط‌زیست صدمه بزند. در فرآیند ارزیابی بررسی می‌کنند که این فعالیت چه لطماتی به محیط‌زیست می‌زند و ما باید چه اقداماتی انجام دهیم تا این لطمات را به صفر یا به حداقل مقدار ممکن برسانیم.

یکی از موضوعاتی که امروزه نقش اساسی در محافظت محیط‌زیست دارد، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر است، آیا در این حوزه رشته تخصصی دارید یا دوره‌های علمی برگزار می‌کنید؟
انرژی و محیط‌زیست ارتباط تنگاتنگی دارند. به‌ویژه در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر که طبیعتا یکی از مشکلاتی که در حوزه محیط‌زیست وجود دارد به مصرف بی‌رویه انرژی و بحث آلودگی محیط‌زیست مربوط می‌شود.
از این رو دانشکده محیط‌زیست و انرژی، رشته انرژی‌های تجدیدپذیر و مهندسی انرژی را تا سطح دکترا تدوین کرده است. این رشته در رابطه با سیستم‌های محیط‌زیست و بحث موتورخانه‌ها در صنایع مختلف است که می‌توانند محیط‌زیست را آلوده کنند. همچنین بحث اقتصاد انرژی را داریم که رشته‌هایی مانند آلودگی دریا و شیمی دریا را امسال برای اولین‌بار در کشور اجرایی کردیم. زیرشاخه‌های محیط‌زیست رشته‌هایی بین‌رشته‌ای هستند. یعنی وقتی رشته مدیریت محیط‌زیست را مطرح می‌کنیم به مهندسی نزدیک است و خیلی رشته‌های دیگر این گونه است. مثلا رشته محیط‌زیست یک رشته‌ عام است. همچنین رشته‌ گردشگری را در حوزه علوم انسانی در دانشگاه‌ها در دوره‌ کارشناسی داریم و آنها می‌توانند در ارشد هم در این رشته شرکت کنند. توافقی هم با دانشگاه‌های دولتی در حوزه محیط‌زیست و مهندسی انرژی انجام داده‌ایم زیرا برای رشته مهندسی انرژی تا سال 88 مقطع کارشناسی طراحی نشده بود.

چه تعداد دانشجو دارید؟
این دانشکده 42 هزار دانشجو در مقطع کارشناسی‌ارشد و دکترا دارد. این در حالی است که دانشگاه صنعتی شریف 10 هزار و دانشگاه اقتصاد و مدیریت هشت هزار دانشجو دارد.

در دانشکده محیط‌زیست و انرژی 20 رشته مختلف در حوزه محیط‌زیست در مقطع کارشناسی‌ارشد و دکترا وجود دارد؛ در حوزه مهندسی محیط‌زیست مهندسی منابع آب، مهندسی آب و فاضلاب و مهندسی آلودگی هوا، در حوزه علوم انسانی مدیریت محیط‌زیست، اقتصاد محیط‌زیست، برنامه‌ریزی و آموزش محیط‌زیست، در علوم پایه آلودگی محیط‌زیست و آمایش سرزمین و رشته‌ تنوع زیستی حیات وحش، در حوزه علوم انسانی حقوق محیط‌زیست، در حوزه «جی آر اس» مدیریت سلامت ایمنی و محیط سه گرایش در مقطع دکترا وجود دارد که بیشتر در وزارتخانه‌های مختلف خیلی کاربرد دارند و واحد علوم و تحقیقات نخستین دوره را برگزار کرده است.

منبع:سلامت نیوز

برج‌ها و خودروها عامل تشدید گرما

 

تابستان فصل گرماست و همه از این فصل انتظاری جز این ندارند، اما قدیمی‌ترها یادشان هست که روزهای تابستانی هرچقدر هم گرم و طاقت‌فرسا بود، شب‌های خنک تابستانی هم بخشی از ماجرا بودند، شب‌های خوابیدن در پشه‌بند و روی پشت‌بام یا توی حیاط. حیاط و پشت‌بام را که آپارتمان‌ها و برج‌ها سال‌هاست از همه گرفته‌‌اند، اما هوا هم دیگر آن هوای سابق نیست. این را، هم حس‌وحال آدم‌ها تأیید می‌کند، هم درجه دماسنج‌ها، اما چه شد که این‌طور شد؟ آیا هوا گرم‌تر شده است یا پای مشکلی دیگر هم در میان است؟

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شرق، «نظریه آشوب» یا «قانون اثر پروانه‌ای» می‌گوید: «بال‌زدن یک پروانه در یک نقطه از دنیا می‌تواند سبب ایجاد یک گردباد در نقطه‌ای دیگر شود». این پدیده به این اشاره می‌کند که تغییری کوچک در یک سیستم آشوب‌ناک چون جو سیاره زمین (مثلا بال‌زدن پروانه) می‌تواند باعث تغییرات شدید (وقوع توفان در کشوری دیگر) در آینده شود. در این روزهای تابستانی که همه از گرمای شدید هوا می‌نالند، لازم نیست، جایی دور برویم یا منتظر آینده باشیم؛ شکلی دیگر و ملموس‌تر از همین ماجرا را همین‌جا در تهران و دیگر کلان‌شهرهای کشور می‌توان به‌وضوح دید.

آن‌گونه که کارشناسان هواشناسی می‌گویند، برج و آپارتمان‌های بلندمرتبه ساخته‌شده در چهارگوشه تهران و به‌ویژه در مناطق شمالی و شمال‌غربی این شهر به‌وضوح باعث گرم‌ترشدن هوای شهر شده‌اند. این برج‌ها و ساخت‌وسازهای پرشمار که هرروز بر تعدادشان هم افزود می‌شود، جلو وزش باد خنک تابستانی را گرفته‌‌اند؛ بادی که شب‌ها از سمت ارتفاعات راهی دامنه‌ها می‌شد و هوا را تلطیف می‌کرد.

پرویز رضازاده، کارشناس سازمان هواشناسی، در همین رابطه می‌گوید: «میانگین هوا در دوره زمانی بلندمدت در شهرهای کشور نشان می‌دهد بیشینه دما به نسبت خیلی اندکی افزایش پیدا کرده- مثلا در تهران در حد کمتر از پنج‌دهم درجه - اما تغییرات کمینه دما بسیار محسوس‌تر افزایش پیدا کرده است- در تهران تا دو درجه افزایش را هم نشان می‌دهد- یکی از دلایل مشخص ماجرا این است که فضاهای شهری خواه‌ناخواه به دلیل مصرف سوخت‌های فسیلی، تردد و حضور خود انسان‌ها و غذاخوردنشان و از آن مهم‌تر ساخت‌و‌سازها و بلندمرتبه‌سازی‌ها که باعث تولید گرما و جلوگیری از تغییر در چرخش هوا می‌شود، باعث گرم‌ترشدن هوا شده‌اند. در شهر تهران در فصل تابستان بارها دمای ٤٢ درجه ثبت شده است یا در سال ٥٢ خود من خاطرم هست که ٤٣ درجه هم ثبت شد.

من در آن دوران کنکوری بودم و آن روز را یادم هست، به همین دلیل است که می‌گویم بیشینه خیلی تغییر نکرده است اما کمینه تغییر کرده است».
طبق گفته این کارشناس هواشناسی: «ساخت‌وسازهای فراوان در مناطق شمالی شهر، جلو باد کوه را که قبلا به‌راحتی به بیشتر نقاط شهر می‌رسید گرفته است و به این دلیل دمای خنک کوه نمی‌تواند پایین بیاید، این ساخت‌وسازها مثل یک مانع جلو باد را گرفته‌اند، همین الان و در گرم‌ترین روزهای سال هم اگر کسی در تهران به دره کن و سولقان برود، بعد از غروب آفتاب بلافاصله متوجه وزش باد خنک از سمت کوه می‌شود اما این باد با مانع ساختمان‌ها مواجه می‌شود و از یک جایی به‌بعد بیشتر نمی‌تواند برود، همین مسائل باعث شده است کمینه دمای هوا در شهر تهران تغییر کند و افزایش داشته باشد».

رضازاده همچنین می‌افزاید: «مورد دیگر، تردد پرشمار خودروها در شب‌ها و روزهای تهران است، این شهر،چه ساعت ١٢ ظهر و چهار عصر و چه ١٢ شب و چهار صبح، هیچ‌وقت از خودروهای در حال آمدوشد خالی نمی‌شود؛ به‌هرحال اینها مصرف سوخت فسیلی دارند و گرما تولید می‌کنند. به این موارد صنایع و کارخانه‌ها و افزایش کلی دمای هوا را هم اضافه کنید. این ماجرا فقط مختص شهری مثل تهران نیست، در همه شهرهای بزرگ کشور مشابه این را می‌توان دید».

این کارشناس هواشناسی در پاسخ به این سؤال که آیا وضعیت هرسال به همین شکل، روند افزایشی و گرم‌ترشدن را خواهد داشت یا خیر، به «شرق» گفت: «با این وضعیت، برای بخشی از ماجرا چون به رفت‌وآمد و افزایش جمعیت و ساخت‌وسازها مربوط است، نمی‌شود خیلی کاری کرد؛ اما بُعد دیگر ماجرا به گرمایش کلی زمین مربوط است؛ تا موضوع انتشار گازهای گلخانه‌ای کنترل نشود، روند افزایش تشدید خواهد شد، ولی اگر گازهای گلخانه‌ای کنترل شوند، این روند افزایشی کنترل می‌شود. ولی در هر صورت نرخ افزایش دما ثابت می‌ماند مثلا یک‌دهم در پنج‌سال افزایش را در هر صورت خواهیم داشت، اگر همه کشورها به تعهدات خودشان که در اجلاس کوپ ٢١ پاریس به آن تعهد دادند عمل کنند، این روند افزایشی کنترل می‌شود».

درهمین حال روز گذشته خبرگزاری ایسنا به نقل از نیچر ورلدنیوز مطلبی منتشر کرد که در آن آمده بود؛ کارشناسان ناسا اعلام کردند: ٢٠١٦ می‌تواند گرم‌ترین سال ثبت‌شده در جهان باشد. طبق بررسی‌های ناسا در شش‌ماه نخست سال جاری میلادی، رکورد دمایی جدیدی به ثبت رسیده‌ است و هرکدام از شش‌ماه نخست سال ٢٠١٦ در سطح جهان نسبت به رکوردهای پیشین گرم‌ترین بوده است.

منبع:سلامت نیوز