خروج از تله زیست‌محیطی راه‌حل‌های گذشته

محمد سالاری پژوهشگر اقتصادی و اجتماعی

شهرها، هنگام رویش و گسترش، طبیعت پیرامونی خود را پس می‌زنند و حباب‌گونه، محیطی مصنوعی به‌وجود می‌آورند. آنها در تمامی ابعاد، امکان نفوذ طبیعت به‌درون خود را سد می‌کنند و حاصل، فرآیندهایی است که به تله هزینه‌های زیست‌محیطی می‌انجامد، هزینه‌های دائمی که شهرها را به نابودی می‌کشاند. شهرها بر بستری ساخته می‌شوند که پیش از آن بخشی از چرخه‌های محیطی را پوشش می‌دادند. یکی از آنها نفوذ آب باران، آب تازه بدون املاح و آلودگی به درون زمین است. بستر نفوذ ناپذیر شهر چنین امکانی را به کمترین میزان می‌رساند. حاصل آن دست‌کم در کوتاه‌مدت، فرو نشست دائمی و بی‌وقفه بستر شهر است که هزینه‌های بسیاری را برای بازسازی دوباره ساختارهای شهری تحمیل می‌کند که در درازمدت به جداماندگی کامل این بستر از طبیعت اصلی آن خواهد انجامید. همچنین، جریان هوایی که خاک برای پالایش خود نیاز دارد، با سطوح نفوذ‌ناپذیر شهر، سد و خاک دچار خفگی می‌شود و نبود ارتباط هوا با خاک، شرایط تجدید حیات و برقراری تعادل طبیعی را از شهر می‌ستاند و به این ترتیب، زیست‌بومی که در آن بستر طبیعی جریان داشت و حاصل میلیون‌ها سال چرخه‌های طبیعی بود، در مدتی کوتاه، به عمر چند نسل بشری، نابود می‌شود. چرخه‌های میکروارگانیسم‌ها، گیاهان و جانوران بومی و اخت گرفته با آن اقلیم، یکسره متوقف می‌شوند.

شهرها، اجازه گذر گیاهان و جانوران را حتی در سطح و روی زمین نمی‌دهند. میکرو اقلیمی که بر اثر حضور شهر ایجاد می‌شود، اجازه عبور هوایی را مطابق آنچه در شرایط طبیعی بود، می‌ستاند. ابرهایی که از روی شهرها می‌گذرند، بر اثر گرمای حاصل از شهر، به ارتفاعات بالاتر صعود می‌کنند و می‌گذرند یا به‌صورت بارش‌هایی متفاوت با وضع طبیعی، همچون رگبارهای سیل‌آسا یا تگرگ بر زمین فرو می‌افتند.

شهرها اقلیم خود را می‌آفرینند. آب را از جاهایی بسیار دور انتقال می‌دهند. فاضلابش را به نقطه‌ای دیگر می‌فرستند. سبزینگی از دست رفته را با فضای سبز مصنوعی و گیاهان غیر بومی و پر آب‌بر و نیازمند کود و سم جبران می‌کنند و بر جای جانورانی که در این اقلیم می‌زیستند، حشرات و حیوانات غیر بومی را جانشین می‌کنند.  حباب جداکننده گرد شهرها، حتی ذهن شهرنشینان را نیز پوشش می‌دهد. برای شهرنشینان، طبیعت بیگانه است و رابطه انسان شهری با عناصر آب، باد، خاک و آتش، رابطه‌ای غیر اندام‌واره است. انسان شهری از کودکی رابطه‌اش را با این عناصر از دست می‌دهد. برای او، خاک منبعی از میکروب‌ها است. آب را تنها از لوله‌ها و بطری‌ها دریافت می‌کند. گُل را در گل‌فروشی‌ها تجربه می‌کند، هیچ‌گاه گاو، گوسفند و مرغ زنده نمی‌بیند. میوه‌ای را از درخت و بوته نمی‌چیند و اگر با حیوانی رابطه برقرار می‌کند، موجودی است بریده از طبیعت خویش. انسان شهرنشین، چنان دچار خیره‌سری متوهمانه شده که خود را قادر به تسلط و مدیریت این آشوب می‌بیند. درحالی‌که، چشم‌انداز پیشِ رو، چیزی به جز بن‌بست نیست.

این فرآیند در شهرهای ایرانی، دست‌کم، آنچه که ما در حال تجربه آن هستیم، بسیار تشدید شونده است. فرو نشست شهرها، برای آنان که در کارهای اجرایی ساختمانی و تاسیساتی هستند، کاملا آشکار است و هزینه‌های آن به‌تدریج کمرشکن می‌شود. سطوح نفوذ ناپذیر شهرها، به همراه تغییر رژیم آب‌وهوایی، شهرهای ایران را در معرض انواع خطرات، همچون سیل و خشکسالی قرار داده‌است. شیوه اداره زیست‌پذیری شهرها، همچون فضاهای سبز و باز، آب‌نماها، تنگناهای مدیریتی و هزینه‌ای خود را به رخ مسوولان می‌کشند. شهرنشینان ایرانی، اکنون در معرض انواع گوناگون بیماری‌های سخت‌درمان ناشی از شرایط نامساعد زیستی هستند که هزینه‌های آن، مانند هزینه‌های پیشگیری، درمان، از بین رفتن زمان مفید کار، کاهش انتظار عمر و اثرات جنبی روانی و اجتماعی آن، بر همگان آشکار است.

تمامی این شرایط، دانش شهرشناسی را متقاعد کرده‌است که راه‌حل‌های گذشته، ما را به سوی تله محیط زیستی می‌کشاند این نکته که ایران سرزمین کم آب با زیست‌بوم شکننده است، نکته‌ای نامکشوف نیست. اما این نکته به حوزه آگاهی و خودآگاهی جامعه ایرانی درنیامده است که نشانه‌های آن را می‌توان به‌طور مثال، در موارد زیر جست‌وجو کرد:

ـ اکنون بسیاری از دشت‌های ایران دچار بیلان منفی آب شده‌اند، که حاصل مجوزهای بی‌شمار چاه‌های عمیق و نیمه عمیق و مصرف این منابع گرانبها و تجدیدناپذیر برای رشد بی‌سرانجام و ناپایدار اقتصاد کشاورزی، صنعتی و شهری است. در همین حال، با وجود دانایی به این شرایط وخیم، اما امکان خاموش کردن موتورهای مکنده را نداریم و محصولی را تولید می‌کنیم که هزینه‌های زیست‌محیطی‌اش به حساب نمی‌آید.

ـ پتانسیل تبخیر در ایران، چند ۱۰ برابر پتانسیل بارندگی است. با وجود دانایی بر این تفاوت، باز هم به سوی هر چه بیشتر آشکارسازی آب‌های جاری به پیش می‌رویم. از جمله نمونه‌های آن، سدسازی‌های گسترده، دریاچه‌های مصنوعی (همچون دریاچه خلیج‌فارس در تهران)، جاری ساختن آب در تمامی بستر رودخانه‌های درون‌شهری (همچون زاینده‌رود) است.

ـ شهرهای ایرانی، همواره به منابع آب نزدیک به خود متکی بوده‌اند. اما انتقال آب بین حوزه‌ای شرایط بسیار ناایمن، نامطمئن و شکننده را ایجاد کرده‌است.

ـ با وجود محدودیت منابع آب در همه شهرهای ایرانی و دانایی همگان بر آن، اما الگوی اداره فضای سبز، با گیاهان غیر مثمر و پر هزینه و پر آب‌بر، حاصل چنین دانایی‌ای نیست.

ـ سرزمین ایران از دیرباز دارای دوره‌های پایداری طولانی هوا بوده‌است و جریان هوا و باد دائمی نیست. این یافته را نیز اندیشمندان و مدیران کشور به خوبی می‌دانند. با وجود آن، وارونگی هوا در آغاز فصل‌های سرد، به حادثه‌ای غیر مترقبه تبدیل می‌شود که برای حل موقت آن ستاد بحران تشکیل می‌شود.

ـ انسان تاریخی ایرانی، در همه اقلیم‌ها، بر این تنگناها، اگرچه در حوزه ناخودآگاه، اما با حکمت محلی و تاریخی خود، وقوف داشته‌است، اما با بروز و ظهور جهان مدرن، به یکباره از آن بستر کنده شده و دچار از خود بیگانگی شده‌است. در این از خود بیگانگی، البته حسرت تاریخی این انسان نسبت به دلاویزی و پرویزی افرنگ، سرسبزی و پر آبی اروپا نیز بی‌تاثیر نیست. تمامی موارد برشمرده در بالا، گویای شکل‌گیری نوعی توهم نسبت به فراوانی مواهب طبیعی و از جمله آب است. انسان مدرن ایرانی، بر خلاف انسان تاریخی که سبزینگی را در دره‌ها می‌جست، اکنون دوست دارد که بر کوه‌هایش سبزه بروید. به شهرهایش می‌نگرد که به‌جز معدودی استثنا، همگی در کنار آبیِ بزرگی همچون دریا، دریاچه و رودخانه نیستند. بنابراین می‌کوشد چنین رنگی را برای شهرهای خود جعل کند.

برای برون رفت از این شرایط و نجات یافتن از این دام، دست‌کم در درون شهرها، باید امکان نفوذ دوباره طبیعت به شهرها را، چه در عینیت شهرها و چه در ذهنیت شهروندان فراهم کنیم. در این باره ضروری است که نخست، طبیعت سرزمینی ایران و بستری که شهرها بر آن ساخته شده‌اند را بشناسیم و عمیقا به خودآگاه بکشانیم و شرایط آن را صمیمانه و همدلانه بپذیریم و سپس، انسان ایرانی را بر بستر تاریخ و طبیعتش، بازتعریف کرده و او را دوباره با این طبیعت انس و الفت دهیم، به‌گونه‌ای که زیستن بر این بستر خشک را، نه مایه رشک که مایه افتخار خود بداند.

برای امکان‌پذیری نفوذ طبیعت به درون شهرها، راه‌حل‌های چندی در کوتاه‌مدت و درازمدت می‌توان اندیشید. که از جمله آنها موارد زیر گفتنی هستند:

ـ نفوذپذیر ساختن بستر شهرها، در نخستین گام، با حفر چاه‌های باران و هدایت حوضه‌ای آب‌های سطحی به سوی این چاه‌ها و در گام‌های بعدی با استفاده از مصالح نفوذ‌پذیر.

ـ جدا کردن آب باران از فاضلاب شهری در شبکه درون ساختمان‌ها و هدایت آن به چاه‌های جذبی.

ـ پایش دائمی سفره‌های زیرزمینی آب و تضمین تامین سطح مانداب سفره‌ها.

ـ افزایش سطوح خاکی و رخنمون‌های بدون پوشش گیاهی در زمین‌های شهرهای اقلیم نیمه بیابانی.

ـ تبدیل فضاهای سبز غیر مثمر به مثمر و واگذاری اداره و بهره‌برداری آنها به خانوارهای ساکن در محله‌ها به‌منظور کاهش هزینه‌های اداره فضای سبز شهرها، افزایش درآمد خانوارها و برقراری پیوند انسان و طبیعت.

ـ تبدیل آب‌نماها و دریاچه‌های بزرگ و گسترده و محدوده‌های متروک، خالی مانده و بایر به فضاهای سبز مثمر با شیوه پیش‌گفته.

ـ پرهیز از ایجاد و گسترش سبزینگی در شهرها، برخلاف طبیعت بومی، همچون ایجاد جنگل مصنوعی روی کوه‌ها و تپه‌ها در اقلیم‌های نیمه بیابانی.

ـ ایجاد و گسترش شیوه‌های حمل‌ونقل عمومی، همچون ریل و اتوبوس ارزانِ خصوصی و نیز استفاده از موتورسیکلت و دوچرخه. در این باره لازم است که به‌ویژه در شهرهای بزرگ، خطوط ویژه موتورسیکلت ایجاد شود و با آموزش و مراقبت دائمی، این شیوه را به یکی از رسمی‌ترین، ایمن‌ترین و ناآلوده‌ترین شیوه‌های حمل‌ونقل تبدیل کنیم.

ـ ترویج جداسازی زباله‌ها در مبدأ، اقتصادی کردن بازیافت، حذف تدریجی پلاستیک از زندگی شهری و در اولین گام، توقف تولید ظروف یکبار مصرف پلاستیکی.

ـ ساماندهی آموزش فراگیر عملی و نظری برای برقراری پیوند انسان شهری ایرانی با طبیعت شهرها، در همه سطوح از کودکی تا بزرگسالی.

ـ ترویج الگوهای گذران اوقات فراغت در طبیعت شهری و تشویق شهروندان به مراقبت دائمی از طبیعت شهرها.

منبع: دنیای اقتصاد

استفاده از نظریه داروین در کشاورزی/یک پژوهش تکاملی در مورد محصولات کشاورزی: گیاهان خود محور بازده کمتری دارند

زنده ماندن شایسته ترین، یک مفهوم اساسی در نظریه انتخاب طبیعی داروین است که به تکامل منجر می شود.

با این حال، زمانی که این مسئله را در کشاورزی و پرورش گیاهان بررسی می کنیم ویژگی هایی که یک گیاه منفرد را تبدیل به یک رقیب خوب می کند و سازگاری آن را به عنوان یک گیاه تک افزایش می دهد لزوما ویژگی هایی نیستند که کل بازده گروهی گیاهان را در مزرعه افزایش دهند.

به گزارش ایانا از سایت اینها یافته های مطالعه ای جدید در دانشگاه کپنهاگ هستند که به تازگی در مجله اکولوژی منتشر شده است. جیکوب وینر، استاد بوم شناسی گیاهان، سرپرست این پژوهش جدید در حوزه ی بوم شناسی کشاورزی تکاملی یا آن طور که شناخته می شود کشاورزی داروینی است.

به همراه یک تیم پژوهشی در چین، جیکوب وینر ۳۵ گونه مختلف گندم را در قطعه زمین های آزمایشی هم به شکل تک کشتی (گروه ها شامل یک گونه گندم می شوند) و هم چند کشتی (گروه ها شامل مخلوطی از همه گونه ها هستند) کاشتند.

او توضیح می دهد که چگونه این نتایج نشان دادند که گونه های رقابتی گندم زمانی که در گروه هایی رشد می کنند که شامل یک گونه می شود، بازدهی متوسطی دارند، مانند روشی که در کشاورزی معمول است.

برعکس، گونه های کمتر رقابتی، تحت همان شرایط، بازده بالاتری دارند. اگر کشت مخلوط گیاهان اجرا شود این نتایج ممکن است برای افزایش بازده تولیدات کشاورزی استفاده شوند. دینامیک گروهی عملکرد فردی را از بین می برد، جیکوب وینر توضیح می دهد که این نتایج به اجرای یک دیدگاه جدید در زمینه پرورش گیاه اشاره می کند.

در این دیدگاه مفاهیم انتخاب گروه باید در طول توسعه کشت گونه های جدید، به جای انتخاب بر اساس ویژگی های فردی، چیزی که اغلب در طی کشت و پژوهش در مورد گیاهان انجام می شود به کار رود.

جیکوب وینر می گوید «این محصولات می توانند با یک تیم ورزشی مقایسه شوند. اگر هر بازیکن برای گل زدن پاداش دریافت کند، این تیم در صورتی که تمام بازیکنان همکاری نکنند گل های زیادی به ثمر نخواهد رساند. به همین طریق، ما با انتخاب موفق ترین گیاهان منفرد برای کشت نمی توانیم بازده محصولات را افزایش دهیم».

یکی از فرضیه های علمی پشت این تحقیق این مسئله را توضیح می دهد. این توضیح بر مبنای این حقیقت قرار دارد که گیاهان منفرد خودخواه- بهترین رقابت کنندگان- از منابع بسیاری برای رقابت با یکدیگر استفاده می کنند و در نتیجه منابع کمتری برای تولید بازده بیشتر در مقایسه با گیاهان کمتر رقابتی باقی می گذارند.

انقلاب کشت گیاه

طبق گفته های جیکوب وینر این نتایج باید منجر به یک تغییر ذهنیت کلی در پرورش امروزی گیاهان شود.

اصول جدید باید انتخاب گونه های گیاهان جدید را بر اساس ویژگی های انتخاب گروهی تشویق کند، پدیده ای که به ندرت در طبیعت مشاهده می شود.

بسیاری از پرورش های گیاهی و به ویژه مهندسی ژنتیک با هدف ایجاد گیاهان "بهتر" انجام می شود، گیاهانی با فتوسنتز موثرتر یا آنهایی که سریع تر رشد می کنند. بر اساس تفکر تکاملی، این تلاش ها احتمالا به موفقیت نمی انجامد، به دلیل اینکه انتخاب طبیعی برای میلیون ها سال این ویژگی ها را بهینه سازی کرده است.

وینر می گوید: "ما تنها زمانی می توانیم بهتر از انتخاب طبیعی عمل کنیم که تلاش کنیم کاری انجام دهیم که انتخاب طبیعی انجام نمی دهد، مانند کشت گیاهان غیر خودخواه".

مترجم: بهاران پدرام

منبع:ایانا

انقراض ششم حیات وحش تهدیدی برای محصولات غذایی جهان است/انواع گونه های گیاهی و حیوانی پایه و اساس تامین مواد غذایی حیات بشری هستند

به گفته کارشناسان، انقراض ششم حیات وحش که در حال حاضر در حال وقوع است، می تواند تهدیدی جدی برای عرضه مواد غذایی جهان باشد.

به گزارش  سایت " د هیندو"، ان تاتوایلر( Ann Tutwiler)، مدیر کل Bioversity International، گفت: "انواع بیشماری از گونه های گیاهی و حیوانی پایه و اساس تامین مواد غذایی ما را تشکیل می دهند و چنانچه حیات وحش و گونه های جانوری و گیاهی در معرض خطر باشند ، تهیه مواد غذای ما هم مشکل ساز می شود."

وی در یک مقاله که در گاردین منتشر شد نوشت: "آنچه که می تواند ما را زنده نگه دارد، گونه های مختلفی از مواد غذایی است که می تواند هر یک از هفت میلیارد نفر را در سیاره ما حفظ کند. در عین حال" تنوع زیستی کشاورزی "یک منبع ارزشمند است که می تواند به حل بسیاری از چالش هایی که در حال حاضر در جهان وجود دارد، کمک کند. در حالی که نقش ما در بهبود تغذیه جهانی، کاهش اثرات زیست محیطی و سازگاری با تغییرات آب و هوایی نباید نادیده گرفته شود."

امروز سه چهارم غذای جهان از ۱۲ محصول و پنج گونه حیوانی به دست می آید، در حالی که این منابع نسبت به بیماری ها و آفات آسیب پذیر شده اند؛ به طوری که می توانند روی مناطق وسیع کشاورزی تاثیر بگذارند، مانند قحطی سیب زمینی ایرلندی که اتفاق افتاد و یک میلیون نفر گرسنه برجای گذاشت. درحالی که با رشد جمعیت و افزایش تقاضا، تکیه کردن بر منابع محدود و بروز تغییرات اقلیمی می تواند بازده را کاهش دهد.

باید اشاره کرد، که ده ها هزار گونه و جود دارند که به ندرت کشت می شوند ، در حالی که می توانند طیف متنوعی از غذاهای مغذی، مقاوم در برابر بیماری ها و انعطاف پذیری محیط زیست را فراهم کنند. اما تخریب چنین مناطقی ، آلودگی و شکار بی رویه ، باعث انقراض گروهی از گونه ها شده است.

تمرکز و فشار بر روی حیات وحش، باعث شده تا نیمی از آن ها طی ۴۰ سال گذشته از بین بروند - اما گزارش جدید نشان می دهد که فشارهای مشابه، می تواند تهیه غذای انسان ها را به خطر اندازد، به طوری که حداقل ۱۰۰۰ گونه کشت شده در حال حاضر در معرض خطر انقراض قرار دارند.

تاتوایلر گفت: "صرفه جویی در تنوع زیستی کشاورزی در جهان نیز راهکار شماره یک مقابله با مرگ و میر و سو ءتغذیه در جهان است- رژیم غذایی نامناسب، که شامل غذای بیش از حد و کمبود مواد مغذی است ، می تواند در این زمینه مساله ای حیاتی باشد. "

وی یادآور شد: "ما در مبارزه با چاقی و سوء تغذیه درست عمل نکرده ایم و رژیم های غذایی ضعیف در بیشتر نقاط وجو ددارد، به طوری که رژیم های غذایی ما مبتنی بر مجموعه ای محدود از محصولات و بدون تنوع است."

گزارش جدید نشان می دهد که چگونه دولت ها و شرکت ها می توانند، انواع مختلف محصولات غذایی کمتر شناخته شده را ترویج و بهبود بخشند.

این گزارش نشان می دهد که چگونه با حمایت از کشاورزان در پرو، توانستند انواع مغذی و مقاوم کینوا را کشت کنند به طوری که آن ها را از بیماری ها و یا آب و هوای شدید محافظت می کند.

محصولات اصلی همچنین می توانند از تنوع برخوردار شوند. در اوایل سال ۲۰۱۷ در اتیوپی، محققان دو نوع گندم دوروم را یافتند که با بازده مناسب حتی در مناطق خشک هم می توان تولید کرد. همچنین تنوع ماهیان نیز بسیار ارزشمند است، به طوری که گونه های محلی بنگلادشی اکنون بسیار مغذی هستند.

تاتوایلر گفت: "تنوع زیستی مواد غذایی شامل انواع مواد غذایی است، اما شاید مساله مهم تر این است که این غذاها باید به آسانی در دسترس و با شرایط محلی محلی سازگار باشند."

پیر فرانسسکو ساکو، نماینده دائم ایتالیا در سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد، گفت: "آخرین گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی ( OECD ) نشان می د هد ایتالیا پس از ژاپن و کره جنوبی، پایین ترین میزان سطح اضافه وزن را دارد. این در حالی است که این سه کشور از سنت های دیرینه رژیم های سالم بر اساس تنوع مواد غذایی محلی، زنجیره های تامین مواد غذایی کوتاه و انواع محصولات محلی استفاده می کنند."

او گفت :" یافتن و پرورش دامنه گسترده ای از غذاها نقش کلیدی دارد و بر خلاف حفظ پانداها و کرگدن ها، هر چه بیشتر از تنوع زیستی کشاورزی استفاده کنید و متنوع تر بخورید، بهتر عمل کرده اید."

ترجمه: فرحناز سپهری

منبع:ایانا

افزایش 300 درصدی پسماند ظروف پلاستیکی در ایام محرم

هرساله با فرا رسیدن ایام عزاداری حسینی، تلاش گروه‌ها و فعالان محیط زیستی در کشور به منظور آگاهسازی عمومی برای استفاده نکردن از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی و عدم پراکندگی این ظروف در سطح معابر آغاز می‌شود.

با این حال ظهر عاشورا که به پایان می‌رسد به دلیل ناآگاهی و فقدان مسئولیت‌پذیری برخی از مردم، چهره اغلب شهرهای کشور یکپارچه مملو از ظروف پلاستیکی نذورات می‌شود. هزاران قامت نحیف در لباس پاکبانان شریف و زحمتکش شهرداری از خستگی و رنج ناشی از کار باید خمیده شود تا سطح کوچه و خیابان و جوی‌های آب از ظروف پلاستیکی پاک شود. از این‌رو امسال نیز سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران و چند شهر دیگر کشور ایام تاسوعا و عاشورای حسینی را در آماده باش کامل بسر بردند تا به‌صورت شبانه روزی خیابان‌ها و کوچه‌ها را از زباله‌های مردمی پاک کنند. زباله‌هایی که با کمی مسئولیت‌پذیری از سوی مردم عزادار می‌توان هم میزان تولیدش را کاهش داد و هم بعد از صرف غذای نذری آنها را به جای پرتاب کردن در کنار خیابان، داخل سطل‌های زباله انداخت.

در همین حال شهرداری و شورای شهر خلخال امسال دست به ابتکار جالبی زدند و شعاری را که پیشتر در سال‌های قبل از سوی فعالان محیط زیست در فضای مجازی می‌چرخید تا مردم را از ریختن ظروف غذای نذری در خیابان‌ها منع کنند به‌ صورت بنر در سراسر شهر نصب کردند. روی این بنرها یکی از پاکبانان شهرداری به تصویر کشیده بود که در حال جارو زدن خیابان از لیوان‌های یکبار مصرف بود و زیر آن نوشته بود: «ظروف یکبار مصرف را داخل سطل زباله بیاندازید، رفتگر، جزولشکر یزید نیست!» بنرهای شهرداری خلخال در فضای مجازی نیز دست به دست چرخید، در همین حال برخی گروه‌های محیط زیستی نیز در روزهای تاسوعا و عاشورا نذر خود را با نیت کمک به پاکبانان به نذر محیط زیستی تبدیل کرده و اقدام به جمع‌آوری زباله در اطراف برخی تکایا و هیأت‌های مذهبی کردند.
با این حال سازمان حفاظت محیط زیست کشور روز پنجشنبه گذشته اعلام کرد در ایام عزاداری حسینی در ماه های محرم و صفر، میزان تولید پسماند ناشی از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی در کشور 300 درصد افزایش می‌یابد. این سازمان به شهروندان و عزاداران توصیه کرده «با استفاده از ظروف یکبار مصرف گیاهی و کاغذی نسبت به جمع‌آوری و مدیریت پسماندهای تولیدی توجه ویژه داشته باشند.

متأسفانه رهاسازی پسماند ناشی از نذورات در سطح معابر و نهرها موجبات آلودگی شهری را ایجاد کرده و منجر به بروز معضلات زیست محیطی می‌شود، لذا از همشهریانی که نذر خود را در لیوان‌ها یا بسته‌های یکبار مصرف ادا می‌کنند، درخواست می‌شود سطل زباله یا کیسه‌های زباله بزرگ نیز تهیه کرده و در محل قرار دهند تا از پخش این ظروف در خیابان جلوگیری شود.» سازمان محیط زیست همچنین با گرفتن چندین استفتاء از مراجع تقلید به‌ منظور برحذر داشتن مردم از ریختن زباله از قول آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی اعلام کرد: «شک نیست که از نظر شرع اسلام هر گونه مزاحمت نسبت به عابران در معابر عمومی ممنوع است و ریختن زباله یا مایعات متعفن در معابر مصداق روشن تولید مزاحمت برای مردم است و این کار شرعاً جایز نیست.» آیت‌الله العظمی نوری همدانی نیز اعلام کرده: «ریختن زباله در خیابان‌ها و راهها و مانند آن‌که موجب مزاحمت برای مؤمنان می‌شود و خلاف بهداشت و صحت عمومی است، جایز نیست.» در قم و شهرستان دورود در لرستان و بهبهان در خوزستان نیز فعالان محیط زیستی با نصب پیام‌هایی با این مضمون روی ظروف غذای یکبار مصرف «عزادار حسینی زباله نمی‌ریزد»، «بیایید این محرم متفاوت باشیم» و... عزاداران را به حفظ حرمت محیط زیست و پاکیزگی شهرها فرا خواندند.

فعالان محیط زیست و گروه رفتگران طبیعت نیز در بسیاری از شهرهای گیلان، خوزستان، لرستان، همدان، تهران، قم، خراسان رضوی، اصفهان، آذربایجان شرقی، کرمانشاه و مرکزی در گروه‌های چند نفره با در دست گرفتن پلاستیک‌های زباله و به‌صورت گروهی به محلات مختلف رفتند و با جمع‌آوری ظروف یکبار مصرف از زمین، مردم را به نریختن زباله روی زمین تشویق کردند. در همین حال بازار نذورات محیط زیستی نیز در این روزها داغ بود، برخی عزاداران حسینی و مردم در سراسر کشور به جای تهیه غذای نذری، مبلغ مورد نظر را صرف خرید تانکرهای آبرسانی و احداث آبشخور در زیستگاه‌های مناطق بیابانی برای حیات وحش تشنه کردند.


نمایش حیوان آزاری به جای قربانی کردن

زباله، قطع درختان و حالا هم نمایش حیوان آزاری به بهانه قربانی کردن در ایام سوگواری حسینی! انتشار یک ویدئو از ذبح خشن و غیرمتعارف یک گاو در یکی از هیأت‌های عزاداری در تهران که در روزهای اخیر در فضای مجازی دست به دست می‌چرخد، موجب جریحه دار شدن احساسات بسیاری از مردم و فعالان محیط زیست شده است. در این ویدئو، یک گاو چند صد کیلویی از یک پا آویزان شده و در حالی که دست و دهان حیوان با طناب بسته شده و برای رهایی تقلا می‌کند، جمعیت کثیری از مردم عزادار بی‌توجه به رنجی که این حیوان ساعت ها بین آسمان و زمین به صورت معلق می‌بود و همچنان ذبح نشده، در حال فیلم گرفتن از آن هستند. این در حالی است که آیین اسلام و آموزه‌های دینی حتی برای حیوانی که قرار است قربانی و ذبح شود حقوق و قواعدی در نظر گرفته اما متأسفانه بی‌توجه به توصیه‌های اسلام در معدود هیأت‌ها و تکایا، گاو و گوسفند با تحمل شرایطی سخت، ذبح و قربانی می‌شوند.

قطع درختان جنگلی برای پخت نذری ممنوع!

اما قطع درختان جنگلی و بوته کنی از مراتع برای تأمین سوخت مورد نیاز اجاق‌های غذا در ایام عزاداری حسینی با وجود در دسترس بودن سوخت گاز در تمامی مناطق کشور، اخیراً به یکی از مشکلات جدی منابع طبیعی کشور تبدیل شده به طوری که ادارات کل منابع طبیعی برخی مناطق شمالی، غربی و مرکزی ایران با صدور اخطاریه‌ها و چاپ بنرهایی که در معابر شهری نصب شده بود از مردم خواستند از قطع درختان برای پخت غذای نذری خودداری کنند. در همین حال یگان حفاظت منابع طبیعی شهرستان نطنز نیز روی یکی از بنرهای نصب شده در حاشیه یکی از مناطق جنگلی کویری نوشت: استفاده از چوب جنگل برای پخت غذای نذری ممنوع! درصورت مشاهده برخورد قانونی صورت می‌گیرد.

 سلامت نیوز

دانستن بهترین شیوه زندگی که به حفظ سیاره ما کمک می کند، شما را شگفت زده خواهد کرد!

منصوره محمدی*: محققان در تازه ترین یافته های خود به این نتیجه رسیدند که داشتن خانواده های کوچکتر موثرترین راه برای جلوگیری از انتشار گازهای گلخانه ای است! 

آیا می خواهید بیشترین کمک را به حفظ محیط زیست داشته باشید؟ البته گزینه های زیادی جلوی رویتان است! از رانندگی کمتر گرفته تا شرکت در فرایندهای بازیافتی مواد و نصب پنل های خورشیدی بر بام خانه تان. اما تحقیقات چالشی اخیر نشان داده است که موثرترین راه مبارزه با تغییرات اقلیمی، داشتن فرزندان کمتر است!

محققان کانادایی و سوئدی، 31 نمونه سبک زندگی سبز را در بین مردم کشورهای صنعتی با هم مقایسه کردند تا ببینند بهترین راه برای جلوگیری از انتشار دی اکسید کربن، متان و سایر گازهای گلخانه ای کدام است. محاسبات آنها نشان داد که داشتن فرزندان کمتر، بیشترین کاهش را در تولید گازهای گلخانه ای داشته است، به این ترتیب که فرزندان کمتر منجر به استفاده کمتر از ماشین شخصی، مانع سفرهای هوایی بیشتر خانواده ها و به کارگیری رژیم غذایی گیاهی بیشتر در آنها می شود. 

 

" تا زمانی که ما یک جامعه کاملا کربنیزه شده داریم، اضافه کردن فرد دیگری به این سیاره، باعث افزایش بیشتر گازهای گلخانه ای خواهد شد. ما نمیخواهیم از بازیافت دست بکشیم، اما بعضی از مردم آماده اند تا نقش خود در تخریب محیط زیست را تقویت کنند و شرایط را برای بحران های حاضر محیط زیستی، پیچیده تر کنند". اینها بخش هایی از صحبت های استر وینز، دانشجوی جغرافیایی دانشگاه بریتیش کلمبیا است.

این مطالعه نشان داد، تغییر مصرف از کیسه های پلاستیکی، به کیسه های خرید بومی، هر ساله حدود 11 پوند از میزان دی اکسید کربن مصرفی افراد را کاهش می دهد. وینیس و کیمبرلی نیکولاس از دانشگاه لوند سوئد می گویند، به ازای هر فرزند کمتر، ردپای مصرف کربن سالانه 65 میلیون تن کاهش می یابد. این ارقام براساس گازهای گلخانه ای هستند، که فرزندان شما و فرزندان آنها، در جریان زندگی روزانه خود به جو روانه می کنند.

براساس این تحقیق، هر پدر و مادری مسئول نیمی از انتشار گازهای گلخانه ای در طول عمر کودک خود ، یک چهارم از انتشار گازهای گلخانه ای نوه های خود و بخش کوچکی از انتشار در نسل های دورتر هستند.

 

بدیهی است که با این فرایند کاهش تعداد فرزندان، جامعه در نهایت از بین خواهد رفت. در رد این ماجرا باستین گیرود پژوهشگر موسسه فدرال زوریخ سوئیس گفته است مطمئن نیست که داشتن خانواده های کوچکتر یک راه حل واقع بینانه برای مسئله کاهش گرمایش جهانی باشد.

وی می گوید، مردم می خواهند میزان انتشار آلاینده های محیط زیستی را کاهش دهند، و از مواردی شروع می کنند که کمترین آسیب ها را وارد کند. علاوه بر این، بزرگترین تاثیرها نتیجه فعالیت بسیاری از مردمی است که گام های کوچکی در زمینه حفظ محیط زیست برداشته اند نه تعداد کمی از مردم که تغییرات سختی در شیوه زندگی خود ایجاد می کنند.

 

باستین گیرود ادامه می دهد "ممکن است کودکان و فرزندان ما رویکردهای موثرتری در حفظ این سیاره در آینده ارائه دهند! کودکان نه تنها نمی توانند بخشی از مشکل باشند، بلکه بخشی از راه حل نیز هستند. گفتن اینکه داشتن فرزندان کمتر، بهترین راه برای کاهش اثرات تخریبی بر سیاره است، برای من فرضیه قابل قبولی نیست."

کریس گودال پژوهشگر دیگری در زمینه پایداری و توسعه به روزنامه گاردین گفته است "از جمله مشکلات دیگری که در زمینه کاهش فرزندان به منظور کاهش انتشار گازهای گلخانه وجود دارد این است که این کار قرن ها طول می کشد.

کریس گودال ادامه می دهد که برخی از مطالعات تنها سوء ظن های سیاسی در این زمینه را تقویت می کنند که تهدید اقلیمی تنها یک پوشش برای کاهش آزادی مردم در انتخاب سبک زندگی آزادانه آنهاست!"

وینس نیز تاکید می کند که تعیین تعداد فرزندان یک تصمیم شخصی است.

او می گوید تحقیقش برای هدایت سیاست های ملی یا فشار بر مردم به منظور داشتن خانواده های کوچکتر نیست، اما وقتی افراد تصمیم می گیرند می خواهند چه تعداد فرزند داشته باشند، این اطلاعات می تواند به آنها کمک کند. 

وینس می گوید، به شخصه اقلیم برای من خیلی مهم است.. من می خواهم یک فضای سالم برای نسل های آینده فراهم شود. این چیزی است که من می دانم، اما همه با آن موافق نیستند.

منبع: Environmental Research Letters

*مترجم

منبع: زیست بوم

انتشار جهانی گاز متان ناشی از کشاورزی بیشتر از میزان گزارش شده است

براساس مطالعه منتشر شده در مجله با دسترسی آزاد به نام Carbon Balance and Management ، انتشار جهانی متان و میزان کربن تولید شده توسط دام، بیش از میزان گزارش شده است.

به گزارش  سایت " Phys.org"، طی پروژه ای همراه با حمایت مالی طرح تحقیقاتی سیستم نظارت بر کربن سازمان ملی هوا و فضا امریکا (ناسا)، محققان از موسسه تحقیقاتی تغییر اقلیم جهانی (JGCRI) دریافتند که میزان انتشار جهانی گاز متان (CH۴) در سال ۲۰۱۱ ، ۱۱ درصد، بیشتر از تخمین هایی است که بر اساس دستورالعمل ها توسط هیأت بین المللی تغییرات آب و هوایی (IPCC) ) (۲) در سال ۲۰۰۶ ارایه شد.

به طوری که این میزان شامل افزایش ۸,۴ درصدی متان مربوط به تخمیر روده (روند هضم غذا) در گاوهای شیری و سایر گاو ها و افزایش ۳۶.۷ درصدی در مدیریت کود حیوانی، در مقایسه با برآورد IPCC است. بازنگری در باره انتشار متان ناشی از کود حیوانی در سال ۲۰۱۱ در ایالات متحده ۷۱,۸ درصد بیشتر از تخمین های مبتنی بر IPCC بود.

دکتر جولی ولف، از وزارت کشاورزی ایالات متحده (USDA)، پژوهشگر بخش تحقیقات کشاورزی ، نویسنده ارشد این مطالعه گفت: "در بسیاری از مناطق جهان، تعداد حیوانات در حال تغییر است و پرورش دام به افزایش حیوانات بزرگتر با مصرف غذایی بیشتر منجر شده است. این، مساله همراه با تغییرات در مدیریت دام، می تواند منجر به انتشار بیشتر متان شود."

وی افزود:"متان مهمترین عامل افزایش دمای اتمسفر زمین است. این گاز حدود چهار برابر پتانسیل گرم شدن جو را نسبت به دی اکسید کربن دارد. این درحالی است که اندازه گیری های مستقیم از انتشار گازهای متان برای همه منابع متان در دسترس نیست .. بنابراین، میزان انتشار بر اساس روش ها و مفروضات مختلف گزارش می شود."

این پژوهشگر گفت:"در این مطالعه، فاکتورهای جدیدی برای هر فاکتور مربوط به انتشار حیوانی ایجاد شده است، که مقدار متوسط متان ​​CH۴) ( که توسط حیوانات به جو برگشت داده می شود، اندازه گیری می کند و در عین حال به عنوان برآوردهای جدیدی از انتشار جهانی گاز متان ناشی از دام به شمار می رود. "

همچنین نویسندگان به بررسی مجدد فاکتورهای مورد استفاده برای محاسبه عوامل انتشار گاز CH۴ مربوط به برآورد ۲۰۰۶ هیات بین المللی تغییرات آب و هوایی (IPCC ) پرداخته اند، عواملی که ناشی از تخمیر روده در گاوهای شیری و سایر گاو ها ، مدیریت کود مربوط به گاوهای شیری، انواع گاوها و خوک بودند.

آن ها نشان می دهند که برآورد انتشار گاز متان حیوانی با فاکتورهای تولید شده در این مطالعه، در مقایسه با محاسبات انجام شده ، در سال ۲۰۰۶ توسط IPCC در اکثر مناطق بالاتر است ، البته این میزان انتشار برحسب مناطق مختلف ، متفاوت خواهد بود.

دکتر قاسم عاصر، مدیر JGCRI و یکی از نویسندگان این مطالعه گفت: "در میان مناطق جهان، طی دهه های اخیر تغییرات قابل توجهی در روند تخمین میزان انتشار گازها وجود داشته است. به عنوان مثال، ما دریافتیم که انتشار متان مربوط به دام در مناطق درحال توسعه آسیا، آمریکای لاتین و آفریقا به سرعت درحال افزایش است. در مقابل، میزان انتشاردر ایالات متحده و کانادا کمتر شد و در اروپای غربی کمی کاهش یافته است. همچنین دریافتیم که بیشترین افزایش تولید انتشار سالانه در مناطق گرمسیری شمال، و سپس مناطق گرمسیری جنوبی روی می د هد."

همچنین تخمین های ارائه شده در این مطالعه ۱۵ درصد بیشتر از از برآوردهای جهانی ارائه شده توسط آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا (EPA) است، در عین حال ۴ درصد بیشتر از میزان برآورد پایگاه داده انتشار گازهای گلخانه ای تحقیقات جو زمین (EDGAR) (۳) است، به طوری که ۳ درصد بیشتر از پیش بینی های EDGAR برای ایالات متحده و ۵۴درصد بیشتر از تخمین های EDGAR برای ایالت کالیفرنیا است. این درحالی است که EPA و EDGAR از اطلاعات پیش فرض هیأت بین المللی تغییرات آب و هوایی سال ۲۰۰۶، در ارائه برآوردشان استفاده کرده اند.

ترجمه: فرحناز سپهری

پی نوشت:

۱- Joint Global Change Research Institute (JGCRI)

۲-هیأت بین دولتی تغییر اقلیم Intergovermental Panel on Climate Change: IPCC) )، در سال ۱۹۸۸ توسط دو سازمان وابسته به سازمان ملل شامل؛ سازمان جهانی هواشناسی (World Meteorological Organization: WMO) و برنامه محیط زیست سازمان ملل (United Nation Environment Program: UNEP )تاسیس شد. همچنین اعضای این هیأت از تمامی کشورهای عضو WMO و UNEP هستند.

۳- EDGAR: Emissions Database for Global Atmospheric Research: بانک انتشار گازهای گلخانه ای تحقیقات جو زمین، تولید گازهای گلخانه ای و آلودگی هوا را بر اساس کشور و مختصات فضایی ارایه می دهد. توسعه فعلی EDGAR یک پروژه مشترک توسط بخش تحقیقات کمیسیون اروپا و سازمان ارزیابی محیط زیست هلند انجام شده است.

منبع:ایانا

نابودی خاک، بحرانی جدی‌تر از بحران آب که در کمین امنیت غذایی است

لیلا مرگن

 این روزها بحران آب به‌عنوان یکی از بحران‌های مهم کشور نامیده می‌شود اما کارشناسان خاک بر این باورند که کمبود منابع خاک مرغوب و مناسب برای کشاورزی که امنیت غذایی ایران را تضمین می‌کند، وضعیت به مراتب بحرانی‌تری نسبت به کمبود منابع آب دارد. وقتی بدانیم بازگشت منابع آبی به ١٠ تا ١٥ سال زمان نیاز دارد اما بازگشت ١٠ سانتی‌متر خاک پنج‌ هزار سال زمان می‌برد؛ بحرانی که از آن نام می‌بریم، ملموس‌تر می‌شود. با ترسیم این وضعیت وقتی مدیرکل دفتر محیط زیست و سلامت غذای وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید ١,٣‌ میلیون هکتار از حاصلخیزترین اراضی کشاورزی کشور در معرض خطر ساخت فرودگاه، جاده و پروژه‌های انبوه‌سازی قرار دارد؛ عمق بحرانی که با آن مواجه هستیم و تهدیدی که بر امنیت غذایی کشور سایه افکنده است را بهتر درک خواهیم کرد. در ایران فقط ١.٣‌ میلیون هکتار از اراضی کشاورزی بدون محدودیت برای کشت هستند و با صرف کمترین هزینه، بیشترین محصول از آنها برداشت می‌شود. در سایر اراضی کشاورزی برای کشت محصول باید پول خرج کرد تا خاک را اصلاح کنیم. به این ترتیب هزینه تمام‌شده غذا برای جامعه افزایش می‌یابد. آمارها نشان می‌دهد در سه دهه گذشته دو‌ میلیون هکتار از اراضی کشاورزی را که خاک مناسب برای تولید داشتند، از دست داده‌ایم و این مسئله به مفهوم به‌صدادرآمدن زنگ خطر جدی، برای تأمین امنیت غذایی در ایران است.  سعید سعادت مدیر کل دفتر محیط زیست و سلامت غذای وزارت جهاد کشاورزی و عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات خاک و آب به «شرق» می‌گوید: تخریب ناشی از شورشدن خاک و تغییر کاربری، مهم‌ترین تهدیدها برای خاک‌های حاصلخیز ایران به شمار می‌آیند.  وی اضافه می‌کند: عمدتا جاهایی که مناسب فرودگاه‌سازی، ساختمان‌سازی، جاده‌سازی و اجرای پروژه‌های بزرگ عمرانی هستند، در خاک‌های کلاس یک و اراضی مرغوب واقع شده‌اند. بنابراین، این اراضی در معرض تهدید تغییر کاربری در چند دهه اخیر قرار گرفته‌اند. 

به گفته وی، ٤٤,٥‌ میلیون هکتار از کل خاک‌های ایران شور است. از هشت‌ میلیون هکتار اراضی آبی، شش‌ونیم‌ میلیون هکتار مبتلا به درجات مختلف شوری شده‌اند که وضعیت نگران‌کننده‌ای را برای خاک‌های ایران رقم زده است. این در حالی است که تنها  ١.٣‌ میلیون هکتار خاک مرغوب در کشور داریم. 

بحران خاک جدی‌تر از بحران آب

بحران آب بر پایه مطالعات انجام‌شده از سوی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری، یکی از ١٠ چالش اصلی پیش‌روی ایران در سال‌های آینده خواهد بود. اما چندی است که انجمن علوم خاک ایران در نشست‌های سالانه خود سعی دارد توجه مردم را به بحران جدی‌تری به نام «بحران خاک» جلب کند. خاک بستر حیات کره زمین است. اگرچه دانشمندانی هستند که سودای تولید محصول در محیطی خارج از خاک را در سر می‌پرورانند اما هنوز علم نتوانسته برای خاک، جایگزین مناسبی به بشر معرفی کند. از نگاه حسین اسدی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و انجمن علوم خاک ایران، سرعت پایین تجدیدپذیری خاک، عاملی است که وضعیت آن را بحرانی‌تر از آب می‌کند.  وی در گفت‌وگو با «شرق» می‌گوید: آب منبع تجدیدپذیری است که در ١٠ تا ١٥ سال می‌توان با مدیریت صحیح، بحران آن را در ایران مدیریت کرد اما برای ساخته‌شدن یک سانتی‌متر خاک در شرایط اقلیمی کشور، باید بین ٥٠٠ تا ٦٠٠ سال زمان صرف شود. بنابراین برای تشکیل ١٠ سانتی‌متر خاک، به پنج‌ هزار سال زمان نیاز داریم.  به گفته این عضو انجمن خاک، براساس مطالعاتی که مقیاس آن ریز نیست -پس احتمالا از دقت زیادی برخوردار نیست- تاکنون در ایران ١٨‌ میلیون هکتار زمین قابل کشت برای کشاورزی شناسایی شده است. به‌این‌ترتیب، با درنظرگرفتن وسعت ١٦٤‌ میلیون هکتاری برای ایران، کمتر از ١١ درصد وسعت کشور مناسب برای کشت محصولات کشاورزی است. بنابراین سرانه زمین زراعی برای هر ایرانی (با درنظرگرفتن ٨٠‌ میلیون نفر جمعیت) حدود ٠,٢٢ هکتار است. درباره سرانه زمین زراعی برای مردم سایر کشورهای جهان در منابع مختلف اعداد متفاوتی اعلام شده اما آنچه مسلم است، سرانه زمین کشاورزی برای مردم ایران حداقل ٥٠ درصد کمتر از سایر نقاط جهان است. 

فاجعه‌ای بزرگ

اگرچه اسدی سطح اراضی کشاورزی ایران را ١٨‌ میلیون هکتار اعلام می‌کند اما مجتبی بنی‌بیات مشاور عالی خاک و آب، سطح اراضی کشاورزی ایران را کمتر از این رقم می‌داند. او در گفت‌وگو با «شرق» تأکید می‌کند: رقم ١٨‌ میلیون هکتار مربوط به دهه ٦٠ و زمانی بود که مراتع و کوهستان‌ها نیز کشت می‌شد. درحال‌حاضر سطح زیر کشت به حدود ١٦‌ میلیون هکتار (براساس آمارهای سال ٩٣ مرکز آمار ایران) رسیده است. یعنی در سه دهه، حداقل دو‌ میلیون هکتار از اراضی کشاورزی کشور از بین رفته است.  این مشاور عالی خاک و آب یادآور می‌شود: در ایران سالانه حدود دو‌ میلیارد تن خاک بر اثر فرسایش از بین می‌رود که به مفهوم فاجعه‌ای بزرگ است. سرانه فرسایش ایران نسبت به جهان پنج تا هفت برابر بیشتر است. همچنین سالانه ٣٠‌ هزار هکتار زمین در ایران به کویر و موات تبدیل می‌شود. 

تغییر کاربری و شورشدن اراضی مهم‌ترین تهدید اراضی کشاورزی

سرانه فرسایش خاک در ایران با فاصله معنی‌داری نسبت به جهان قرار دارد و سرانه اراضی کشاورزی در کشور نیز نسبت به سایر نقاط جهان وضعیت مطلوبی ندارد. به گفته اسدی صرفا ١,٣ میلیون هکتار از اراضی کشاورزی کشور بدون هیچ محدودیتی برای کشت هستند و با صرف کمترین هزینه، بیشترین محصول از آنها برداشت می‎‌شود. با وجود این دست‌ودلبازی‌ها و بدون داشتن قانون مدون برای حفاظت از خاک، فعالان بخش کشاورزی و حتی تصمیم‌سازان به تخریب همین اندک منابع باقی‌مانده مشغول هستند.  شورشدن خاک، دلایل مختلفی دارد. از نگاه مجتبی بنی‌بیات، مشاور عالی خاک و آب، توجه‌نکردن به اقلیم ایران و انجام چند کشت متراکم در زمین‌های کشاورزی، خاک‌های حاصلخیز را مستعد شورشدن می‌کند. 

به گفته او وقتی بدون توجه به اقلیم، الگوی کشت انتخاب می‌شود (یعنی بدون درنظرگرفتن استراحت زمین دو یا سه بار کشت در زمین انجام و گیاه نامناسب برای کشت انتخاب می‌شود)، خاک متراکم شده و به علت تردد بیش‌ازحد ماشین‌آلات کشاورزی و نفوذ‌ناپذیرشدن لایه‌های پایین‌تر، آب به داخل آن نفوذ نمی‌کند و دارای زهکشی ضعیف می‌شود. برای رفع این معضل می‌توانیم از کشت گیاهان ریشه‌بلند مانند لگومینوز در تناوب‌های کشت اقلیم‌های مختلف، استفاده کنیم و برای خاک زهکش طبیعی ایجاد کنیم یا با استفاده از ماشین‌‌آلات زیرشکن با صرف هزینه گزاف، مشکل خاک را رفع کنیم.  به اعتقاد بنی‌بیات خاک خوب از حدود ٤٥ درصد مواد معدنی، حدود ٢٥ درصد آب، ٢٥ درصد هوا و پنج درصد مواد آلی پوسیده و موجودات زنده تشکیل شده است که اگر این نسبت‌ها بین پنج تا هفت درصد تغییر کنند، تولید در خاک دچار مشکل می‌شود. 

وی می‌گوید: اگر به خاک، به میزان کافی ماده آلی از طریق تناوب مناسب کشت یا راه‌های دیگر رسانده نشود، میکروب‌های خاک از مواد آلی موجود در آن استفاده کرده و با تبدیل ماده آلی به دی‌اکسیدکربن، زمینه کاهش این مواد را فراهم می‌کنند. عدم تأمین مناسب ماده آلی در خاک‌های کشاورزی ایران، سبب شده است میزان آن در اراضی کشاورزی کشور به زیر نیم‌درصد برسد، درحالی‌که میزان مناسب ماده آلی خاک کشاورزی باید بیش از یک‌و‌نیم تا دو درصد باشد. 

آلودگی خاک به‌دلیل رعایت‌نشدن اصول فنی

این مشاور عالی خاک و آب، دلایل مختلفی را برای آلوده‌شدن خاک‌های کشاورزی برمی‌شمرد. یکی از دلایلی که او به آن اشاره می‌کند، مصرف بیش‌ازحد انواع کودهاست. به گفته بنی‌بیات مصرف زیاد کودهای فسفاته به‌عنوان کودهای ریشه‌ای، میزان سموم کادمیوم در خاک را به‌شدت افزایش می‌دهد. همچنین استفاده زیاد از کود اوره به‌عنوان کودی که بی‌نهایت زود جذب است، میزان آمونیاک، دی‌آمونیوم و نیترات را در خاک افزایش می‌دهد. آمونیوم از طریق میکروب‌های خاک به نیترات تبدیل می‌شود و به مصرف گیاه می‌رسد یا جذب رس‌‎های منفی خاک می‌شود و در آنجا باقی می‌ماند، اما نیترات با رس‌های ریز خاک دافعه دارد و پس از حل‌شدن در آب به منابع زیرزمینی راه می‌یابد. به‌این‌ترتیب میزان نیترات در آب زیرزمینی افزایش می‌یابد و از طریق نوشیدن آب، بدون تغییر به شیر مادر راه یافته و به بدن نوزادان منتقل می‌شود. نیترات بیش‌ازحد در آب، بیماری «سندروم کودک آبی» ایجاد می‌کند.  وی در تشریح بیماری سندروم کودک آبی بیان می‌کند: نیترات در بدن نوزادان روی هموگلوبین خون تأثیر می‌گذارد و مانع جذب اکسیژن از سوی سلول‌ها می‌شود. به این ترتیب، اگرچه بچه نفس می‌کشد، اما به‌دلیل اختلال در کار هموگلوبین، کودک دچار خفگی درونی شده و فوت می‌کند.  بنی‌بیات دوده‌های حاصل از سوخت خودروها و سوخت فسیلی کارخانه‌ها و منتقل‌شدن آن را از طریق باد یا آب به روی خاک، عامل دیگری برای آلودگی آن معرفی می‌کند. مصرف سموم ازرده‌خارج، استفاده از فاضلاب‌های تصفیه‌شده در سپتیک تانک‌ها که حاوی عناصر سنگین است و به‌درستی تصفیه نشده‌اند، همچنین عدم مدیریت مناسب پسماند و بازیافت آن، مهم‌ترین عوامل آلاینده خاک از نگاه این مشاور خاک و آب معرفی می‌شود. 

نقش ضعیف  دولت در مدیریت خاک

از نگاه بنی‌بیات مدیریت خاک با استفاده از دانشمندان خاک به‌راحتی امکان‌پذیر است، اما درحال‌حاضر ادارات جهاد کشاورزی به تجویزکننده کود اوره کارخانه‌ها تبدیل شده‌اند که این رفتار غلط است. حسین اسدی، عضو انجمن خاک ایران نیز اطلاعات علمی در زمینه مدیریت خاک را کافی می‌داند، اما نقش حاکمیت در حفاظت از خاک را ضعیف توصیف می‌کند.  وی به «شرق» می‌گوید: متأسفانه همان‌طور که وزارت نیرو بودجه خود را صرف کارهای سازه‌ای می‌کند، وزارت جهاد کشاورزی نیز اعتبارات را به‌جای استفاده‌کردن در کارهای نرم‌افزاری و مدیریتی، به سمت کارهای سازه‌ای سوق داده است.  اسدی ادامه می‌دهد: معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی بیشتر روی کارهای سازه‌ای و مدیریت آب متمرکز شده و در این معاونت کمتر به خاک توجه می‌شود. کشاورزی ایران سنتی و عقب‌افتاده است و وزارت جهاد کشاورزی نیز درگیر کارهای روزمره مانند توزیع کود، سم و... شده است. 

منبع : شرق

برای پاک‌شدن خزر از نهادهای بانکی جهان کمک می‌گیریم

«باریکه خزر در اشغالِ آشغال است.» همین موضوع و افزایش سرطان در شمال کشور، تکاپوها برای حل مشکل زباله‌های شمال کشور که جان مردم، جنگل‌های هیرکانی و دریای خزر را تهدید می‌کند، بیشتر کرده است.

 عباس رضاییان، فعال اقتصادی یکی از کسانی است که پیگیر حل مسأله زباله در شمال کشور شده است. دوماه پیش با دعوت او بود که خبرنگاران حوزه محیط‌زیست به شهر آمل سر زدند و از نزدیک سایت‌های دپوی زباله شاه‌زید و بابلسر را دیدند؛ سایت دپوی شاه‌زید محلی در ٢٥کیلومتری جاده آمل و درست رو‌به‌روی سد درحال احداث هراز بود و دیگری محل دپویی بود در نزدیکی دریا و ساختمان‌های مسکونی. پس از این سفر در اوایل مرداد، «شهروند» هم گزارشی درباره این مراکز دپو، مشکلات مردم و کارگران مهاجر این مراکز نوشت و اواخر مرداد، دادستانی آمل دستور داد که دپوی زباله شاه‌زید ممنوع شود. رضاییان این میان هنوز پیگیر برگزاری کنگره‌ای به نام «پاکسازی باریکه خزر از آسیب‌های زیست‌محیطی» در اسفندماه است. درحالی ‌که سازمان حفاظت محیط‌زیست کاملا مخالف دپوی زباله است و در نظر دارد روشی جایگزین برای دفع زباله‌های تولیدی مردم شمال کشور و گردشگران پیدا کند و شهرداری هم به‌عنوان متولی اصلی این مسأله تاکنون به راه‌حل درستی نرسیده است. در این گفت‌وگوی کوتاه او توضیح بیشتری به «شهروند» می‌دهد.

آیا فعالیت شما فقط به گرفتن اعتبار برای راه‌اندازی سایت‌های زباله شمال ختم خواهد شد؟

نه هرگز، ما می‌خواهیم در این کنگره دو روزه با اجماعی ملی و همه‌جانبه و دعوت از همه گروه‌های جامعه و هیأت امنای موقتی انتخاب کنیم تا مقدمات ثبت شرکت سهامی عام فراهم شود. شرکت سهامی عامی که قصد راه‌اندازیش را داریم، همزمان اعتباری از بانک‌های جهان برای راه‌اندازی ٢هزار واحد نیروگاه گازی ٢٥ مگا واتی در حاشیه شهرهای کشور را خواهد گرفت. ما سه‌برابر استاندارد جهانی گاز مصرف می‌کنیم و سازوکار گازرسانی هم از اساس با استاندارد امروز جهانی فاصله زیادی دارد. درباره برق هم همینطور.

چطور قرار است این کار نتیجه بدهد؟

در شرکتی که قصد تاسیسش را داریم، هر ایرانی می‌تواند فقط یک سهم ١٠‌هزار تومانی خریداری کند. در واقع این یک شرکت سهامی عامِ معمولی برای خرید برگه سهام به هر میزان برای افراد حقیقی یا حقوقی نیست. سهام ما فقط به افراد حقیقی است و به هر فرد فقط یک سهم واگذار می‌شود. این یک شراکت ملی و اقتصادی هست. به‌طور دقیق‌تر ما ٥٠٠نفر را از سراسر ایران دعوت می‌کنیم و به عبارتی کنستانتره کشور را در این کنگره حاضر می‌کنیم. این ٥٠٠نفر چند نفر را به‌عنوان هیأت امنا موقت انتخاب و هیأت امنا مقدمات ثبت شرکت سهامی عام را تهیه می‌کند. مرحله بعدی پذیره‌نویسی است. ما فراخوان ملی می‌دهیم تا مردم در سامانه ما ثبت‌نام کنند و عضو شرکتی شوند که از آن فقط یک سهم ١٠‌هزار تومانی به هر ایرانی می‌رسد. این شرکت یک شراکت ملی را رقم خواهد زد.

و هدف چیست؟

کار دشواری نیست، ما درحال بررسی اساسنامه شرکت‌ها و موسسات کلان و ملی هستیم. بهانه تأسیس این شرکت برگزاری «کنگره نجات باریکه خزر از آسیب‌های زیست‌محیطی» و ما قصد داریم یک شرکت با هویت ملی در قدوقواره شرکت‌های بین‌المللی فعال در عرصه انرژی پاک و حفظ محیط‌زیست راه‌اندازی کنیم.

اصلا چرا به فکر شراکت ملی افتادید؟

چون بخش خصوصی ما در قدوقواره انجام چنین عملیاتی نیست. از طرف دیگر نهادها و سازمان‌های دولتی هم اگر متولی این امر شوند، قادر نیستند وارد بانک‌های تراز اول دنیا بشوند. ضمن آن‌که دولت عاجز از ساماندهی این امور است، باید کار به دست خود مردم به اجرا دربیاید. ما یک شرکت سهامی عام مطابق قوانین کشور با هویت حقوقی مشخص را به ثبت می‌رسانیم. هر ایرانی سهمی دارد و هیچ انحصاری هم نیست.

قرار است متولی شرکت چه کسی باشد؟

در اساسنامه مدنظر هیأت امنا از قدرت زیادی برخوردار است و نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. در بدو امر هیأت امنایی موقت از میان ٥٠٠ میهمان حاضر انتخاب کرده تا پس از تهیه مقدمات ثبت شرکت و رسیدن به مرحله پذیره‌نویسی و عضوگیری، وقتی مدت عضوگیری به پایان رسید و فرضا ٢٠٠‌هزار نفر عضو این شرکت شده‌اند، از اعضا و صاحبان سهام می‌خواهیم به کسانی که کاندیدا عضویت در هیأت امنا هستند، از طریق شبکه مجازی نظر به شماره عضویت خود رأی بدهند و هیأت امنا منتخب اعضا و سهامداران اقدام به انتخاب مدیرعامل به وسیله اعضا خواهد کرد. این روشی کاملا علمی، منطقی و اصولی هست، کار دشواری نیست.

فکر می‌کنید بانک‌های جهانی این ایده را جدی می‌گیرند؟

اگر موفق به جذب ٥‌میلیون نفر شویم، شخصیتی جهانی پیدا می‌کنیم. زمین کشتی بزرگی است که همه در آن زندگی می‌کنیم و سوراخ‌شدنش برای همه ما خطرناک است. دنیا به شعور خودش نمی‌تواند توهین کند و ما و خواسته ما را نادیده بگیرد. از طرف دیگر در داخل کشور هم ما متهم به انحصارگری و رانت و از این داستان‌ها نخواهیم شد. ما قصد داریم از بحران فرصت خلق کنیم.

سلامت نیوز

ارومیه 266 کیلومتر دیگر عقب نشست

 

از هامون و بختگان تا ارومیه و از جازموریان تا شادگان و هورالعظیم و خلیج گرگان! تقریباً بیش از 90 درصد تالاب‌های ثبت شده ایران در فهرست کنوانسیون رامسر، حالا بعد از گذشت نزدیک به 45 سال از جهانی شدن، یک به یک در حال پاک شدن از روی نقشه جغرافیایی هستند.

اما بحران بی‌آبی در اکثر تالاب‌های ایران حالا در شرایطی شدت می‌گیرد که پیش از این سازمان محیط زیست، دریافت حقابه و احیای بسیاری از این تالاب‌ها و نیز تدوین و تصویب قانون حفاظت از تالاب‌ها را بزرگترین دستاورد چهارساله گذشته‌اش معرفی می‌کرد، با این حال اظهارات مسئولان ستاد احیای دریاچه ارومیه نشان می‌دهد حتی اوضاع در این دریاچه که احیای آن به عنوان یک طرح ملی از چهارسال پیش آغاز شده چنان بحرانی است که سطح تراز این دریاچه را در آستانه ثبت رکوردی دیگر قرار داده است. بر اساس گزارش‌های منتشره، تراز فعلی دریاچه ارومیه با کمترین تراز ثبت شده برای آن در 50 سال گذشته، تنها 24سانتیمتر فاصله دارد و در صورت ادامه روند کنونی شاهد ثبت رکوردی جدید برای نگین سرخ آذربایجان خواهیم بود. اوضاع به قدری بحرانی است که حتی تراز ثبت شده برای دریاچه، در حال حاضر از همین بازه زمانی در سال گذشته حدود 25سانتیمتر و از 1392، بیش از 10 سانتیمتر پایین‌تر است.

در همین حال فرهاد سرخوش، رئیس دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان‌غربی، تراز دریاچه را 28/1270 متر اعلام کرده که این تراز نسبت به هفته گذشته باز هم پنج سانتیمتر دیگر کاهش یافته است. فرهاد سرخوش علت اصلی کاهش تراز آب دریاچه را در سه ماه گذشته، تبخیر بالای آب و کاهش 36 درصدی بارندگی‌ها دانست و گفت: حوضه آبریز دریاچه ارومیه در سال آبی جاری با بارش 205 میلیمتر، یکی از کم بارش‌ترین حوضه‌های آبریز کشور به ثبت رسیده و این امر در احیای دریاچه تأثیر نامطلوب گذاشته است.

برآوردهای کارشناسی نشان می‌دهد مساحت فعلی دریاچه ارومیه 1734 کیلومتر مربع است که حتی نسبت به سال گذشته در همین زمان حدود 266 کیلومتر کاهش نشان می‌دهد. پارک ملی دریاچه ارومیه که توسط 16 رودخانه دائمی و بیش از 25 رودخانه فصلی از گذشته‌های دور آبگیری می‌شد حالا چند سالیست که به واسطه ساخت بیش از 44 سد بزرگ و کوچک و حفر نزدیک به 90 هزار حلقه چاه مجاز و غیر مجاز حالا هر هفته بیشتر از گذشته آب می‌رود. از سوی دیگر تلاش‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه که از سال 1393 برای احیای دریاچه آغاز شده بود به دلیل عدم هماهنگی بین دستگاه‌ها و در اولویت نبودن مسأله احیای دریاچه به عنوان یک راهبرد ملی و نیز عدم تأمین منابع مالی مصوب از سوی دولت حالا هر هفته بیش از قبل آب می‌رود. گزارش‌ها همچنین حاکیست از اردیبهشت ماه سال جاری عملاً هیچ آبی وارد دریاچه نشده و اگر تا آذرماه آبی وارد دریاچه نشود عملاً همه پیکره آبی دریاچه خواهد خشکید.

اگرچه خشکسالی و کمبود بارش‌ها در سال آبی جاری مزید بر علت شده تا اوضاع برای ارومیه وخیم‌تر شود اما معاون تالاب‌ها در دفتر امور مناطق سازمان حفاظت‌ محیط ‌زیست به «ایران» می‌گوید: افزایش دمای هوا و خشکسالی قطعاً عامل جدی برای بروز شرایط امروز بوده اما عوامل دیگری هم بوده که نباید نقش آنها را از نظر دور داشت. مثلاً اینکه بسیاری از طرح‌های ستاد احیا به دلیل اینکه فقط 30 درصد اعتبارات مصوب پرداخت شد، اجرایی نشدند، دستگاه‌هایی مثل وزارت نیرو و وزارت جهاد آنطور که انتظار می‌رفت قوی عمل نکردند و عملاً در طرح احیای دریاچه از جلب مشارکت مردم و بهره‌برداران غافل شدیم، شاید به همین دلیل است که امروز بسیاری از برنامه‌های از پیش طراحی شده برای دریاچه را به هوا رفته می‌بینیم.

مسعود باقرزاده کریمی میزان آب موجود در دریاچه را در حال حاضر کمتر از یک میلیارد مترمکعب اعلام می‌کند و می‌گوید: «این میزان آب یعنی کمتر از ده درصد تراز اکولوژیک، دریاچه اکنون آب دارد» این در حالی است که دریاچه ارومیه برای رسیدن به سطح تراز اکولوژیک نیاز به 12 میلیارد متر مکعب آب دارد و دولت برنامه‌ریزی کرده بود اما حالا شرایط به جایی رسیده که دریاچه حتی 10 سانتیمتر هم کمتر از سال 92 آب دارد و این یعنی شکست طرح احیای دریاچه ارومیه! اما فرهاد سرخوش به ایرنا می‌گوید: «دریاچه ارومیه یک حوضه آبی بسته است که آب آن از محل بارش مستقیم و روان‌آب ورودی از آبراهه‌ها و رودخانه‌ها به عنوان منابع آب ورودی به دریاچه تأمین می‌شود و با توجه به خشکسالی رخ داده در منطقه، اگر طرح‌های احیای دریاچه ارومیه به موقع اجرا نمی‌شد، اکنون پهنه آبی به نام دریاچه ارومیه وجود نداشت.»اما واقعیت این است که اکنون دریاچه ارومیه در بدترین شرایط ممکن قرار دارد این در حالی است که در فاصله‌ای کمتر از 140 کیلومتری این دریاچه در آن سوی مرزها، دریاچه وان ترکیه میزبان دسته‌های چند هزارتایی فلامینگوهاست و ارومیه در عطش آب می‌سوزد.

سلامت نیوز

ایران زیباست؛ کوه‌های رنگی

 «آلاداغ لار» یا کوه‌های رنگی، یکی از شگفتی‌های آفرینش است که در ۲۵ کیلومتری شمال‌شرقی تبریز و در مسیر شهرستان خواجه و اتوبان میانه – زنجان قرار دارد. «آلاداغ لار»، نام محلی کوه‌ها و تپه‌های رنگارنگی است که در بخش‌هایی از آذربایجان قرار گرفته‌اند. اگر مسیرتان به شهرستان‌های نامبرده خورده باشد حتما کوه‌های رنگی یا «آلاداغ لار» را مشاهده کرده‌اید. در نگاه اول، کوه‌های رنگی را شاید یک دفتر نقاشی فرض کنید اما وقتی با دقت به مناظر، کوه‌ها و تپه‌ها می‌نگرید، جز زیبایی که خداوند خلق کرده نخواهید دید. کوه‌های رنگی یا «آلاداغ لار» یکی از مناظر زیبای روی زمین به شمار می‌آید. این مناظر آن‌قدر نادر و عجیب‌‌ هستند که گاهی ما تصور می‌کنیم در حال دیدن مناظر از یک سیاره دیگر هستیم؛ وجود رنگ‌هایی همچون قرمز، زرد، سفید و نارنجی چشم‌های انسان را خیره می‌کند.

منبع:وقایع اتفاقیه