الگوی کاشت درخت و چمن در پایتخت
در پی چاپ گزارشی با عنوان درختکاری را جایگزین چمن کنید (نوشته هرمز دیارکیان‌مهر) سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران ضمن تقدیر از توجه و پیگیری شهروندان به موضوع فضای سبز و محیط‌زیست در تکمیل این بحث مطلبی را به روزنامه ایران ارسال کرده که در زیر می‌خوانید:
1- از اینکه شهروندان عزیز، علاقه‌مندان و صاحبنظران و نیز جراید به موضوعات مختلف شهری از جمله فضای سبز توجه ویژه‌ای معطوف می‌دارند و نظرات و پیشنهادهای خود را ارائه می‌دهند، جای سپاس و تشکر فراوان است. سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران با استقبال از این موارد همیشه قدردان و سپاسگزار این سرمایه اجتماعی است و امید دارد که حتی‌الامکان در راستای توسعه و پیشرفت برنامه‌ها از آنها استفاده کند.
2- در مورد نکات مطروحه توسط جناب آقای هرمز دیارکیان مهر نیز توجه به نکات زیر ضروری است:
الف) درباره اینکه تهران به چه نوع درختانی نیازمند است به طور کلی اولویت با کاشت درختانی است که با توجه به معیارهای اکولوژیک و متناسب با ویژگی‌های ادافیکی(عوامل وابسته به خاک)، وضعیت آب، خاک و شرایط آب و هوایی تهران باشد. بدیهی است اولویت بعدی در انتخاب این درختان برای کاشت در فضاهای سبز و بوستان‌های شهری رعایت معیارهایی نظیر زیبایی شناختی، تنوع رنگ، حساسیت‌زا نبودن، پایداری، تجانس در ترکیب رنگ‌ها و... می‌باشد. بنابراین در انتخاب گونه توجه به کاربری عرصه از اهمیت زیادی برخوردار است. از جمله درختان کاشته شده در کمربندهای سبز با آنچه که در رفیوژها، فضای سبز خطی، بوستان‌های جنگلی، عرصه‌های درختکاری شده در اراضی شیب‌دار، مناطق درختکاری شده در دو طرف اتوبان‌ها و... دارای تفاوت‌های اساسی هستند و در هر کدام براساس طرح و برنامه ویژه‌ای اقدام می‌گردد.
براساس برنامه پنجساله دوم شهرداری تهران (بند ج، ماده 21) توسعه فضای سبز شهری با تأکید بر استفاده از گیاهان بومی، کم نیاز به آب و مواد غذایی، سازگار با شرایط آب و هوای مناطق مختلف شهر تهران و مقاوم در مقابل آلودگی‌های زیست‌محیطی با هدف افزایش کیفیت و کاهش هزینه‌های نگهداری فضاهای سبز شهری انجام گرفته و افزایش احجام سبز شهری با اولویت استفاده از درخت و درختچه در مقایسه با سطوح سبز از قبیل چمنکاری در دستور کار سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران می‌باشد و در این راستا تحقیقات جامعی توسط مراجع پژوهشی و دانشگاهی درباره پایداری درختان نسبت به تغییر شرایط اقلیمی و نیز مقاومت در برابر افزایش آلودگی‌های هوا صورت گرفته و پیرو آن آیین‌نامه‌ای با عنوان «الزامات اجرایی استفاده از گیاهان بومی و سازگار با شهر تهران به انضمام لیست گیاهان مربوطه» تهیه و مراحل تصویب خود را طی می‌‌نماید.
ب) در ترکیب پوشش گیاهی در فضای سبز شهرها طیف وسیعی از درختان، درختچه‌ها و بوته‌ها، گیاهان فصلی و حتی گیاهان پوششی کاشته می‌شوند. طبیعتاً در اقلیمی مانند تهران که دارای چهار فصل کامل است درختان پهن برگ در پاییز و زمستان عموماً فاقد برگ هستند و تنها گیاهان همیشه سبز هستند که در ترکیب با درختان خزان کننده منظره شهر را دلپذیر می‌سازند. از جمله درختان همیشه سبز، سوزنی برگان هستند که کاشت آنها به علت افزایش اسیدیته خاک بستر زیرین خود و ایجاد محدودیت برای رشد و توسعه پوشش گیاهی مجاور خود در سال‌های اخیر محدود شده است. به همین جهت در رویکرد جدید سازمان بوستان‌ها و فضای سبز تأکید بر آن است که حتی‌الامکان از کاشت گسترده درختان سوزنی برگ در فضای سبز درون شهری خودداری گردیده و بدیهی است که اولویت کاشت درختان به دلیل محدودیت‌های منابع آبی و نابسامانی‌های اقلیمی حتی‌الامکان استفاده از گیاهان مقاوم بومی و سازگار با شرایط جدید محیط شهری است.
ج) در مورد سطح چمنکاری، این امر سالهاست که در دستور کار سازمان قرار داشته و طی سال‌های اخیر با توجه به محدودیت منابع آبی طی ابلاغ دستورالعمل‌های لازم به مناطق بیست و دوگانه از توسعه چمنکاری‌ها به شدت جلوگیری شده و چمن‌های موجود می‌بایست به مرور با گیاهان پوششی با نیاز آبی کم جایگزین گردند. شایان ذکر است که هم‌اکنون سطوح چمن محدود به نقاط کانونی نظیر بخش‌هایی از بوستان‌ها، میادین اصلی، مبادی ورودی و خروجی و... می‌باشد که به‌عنوان پس‌زمینه‌ای برای کاشت درختان و درختچه‌ها و ایجاد منظر چشم‌نواز برای شهروندان استفاده شده‌اند و مساحت آن در مقایسه با سطوح کاشت سایر گونه‌های گیاهی بسیار محدود است و اقدامات تغییر الگوی کاشت چمن با جایگزینی و کاشت گیاهان پوششی همیشه سبز با نیاز آبی کم (از قبیل لیزوماکیا، فرانکی‌نیا، آجوگا، انواعی از سدوم، دایکوندرا و...) در دست اجرا است.
د - آنچه که استاد محترم در مقاله فوق‌الذکر در زمینه بوستان گفت‌و‌گو اظهار داشتند و از جمله اینکه (به جای گلکاری، باغچه‌های آنها رها شده‌اند یا در این بوستان کسی به باغبانی آشنا نیست و یا نابسامانی‌های دیگر و عدم رعایت اصول آبیاری) احتمالاً ناشی از قضاوت مقطعی در یک بازدید کوتاه‌مدت از بوستان مذکور است. در فصول مختلف سال انواع گل‌های فصلی و گیاهان پیازی در باغچه‌های موجود در سطح بوستان کاشته می‌شوند و به علت وسعت بوستان در فاصله تعویض گل‌های فصلی برخی از باغچه‌ها مدت‌زمان کوتاهی بدون پوشش می‌مانند، چنانچه هم‌اکنون نیز در کلیه باغچه‌های موجود گل‌های داوودی رنگارنگ کاشته شده است.
ه - با توجه به تغییرات آب و هوایی شهر تهران و کاهش میزان بارندگی در فصل پاییز، گیاهان فضای سبز در این فصل نیز به آبیاری نیاز دارند.
و - در زمینه زمان مناسب کاشت درختان در سطح شهر و کمربند سبز پیرامون آن به آگاهی می‌رساند که عملیات درختکاری از دی‌ماه هر سال آغاز و روز 15 اسفند ماه (روز درختکاری) مراسم نمادین افتتاح پروژه‌های توسعه کمربند سبز برگزار می‌گردد. چنانچه امسال نیز هزار هکتار جنگلکاری در قالب طرح توسعه کمربند سبز پیرامون شهر تهران در دست اجراست و تا اسفند ماه مساحت این کمربند سبز به 40132 هکتار خواهد رسید.
در پایان تأکید می‌شود که خوشبختانه جلسات شورای راهبردی پژوهشی و نیز جلسات اتاق فکر سازمان بوستان‌ها به صورت هفتگی در این بوستان تشکیل می‌گردد و در همین جا از ایشان دعوت به عمل می‌آید تا با قرار قبلی در یکی از جلسات شرکت کرده و با طرح مسائل مورد علاقه خود، اطلاعات بیشتری در مورد نحوه فعالیت‌های سازمان بوستان‌ها و چگونگی مدیریت بوستان گفت‌و‌گو کسب کنند.
منبع:سلامت نیوز
