تشدید زمین‌خواری با توسعه باغات روی اراضی شیب‌دار
طرح توسعه باغ‌ها روی اراضی شیب‌دار از جمله طرح‌هایی است که وزارت جهاد کشاورزی در راستای دستیابی اهداف برنامه ششم آن را پیگیری می‌کند. اما موفقیت آمیز بودن این طرح با توجه به عدم وجود الگوی کشت محصولات کشاورزی، نبود برنامه بازاررسانی محصولات کشاورزی و نبود برنامه شفاف و مشخص برای این سیاست، به طور قطع به عاملی برای ایجاد زمین‌خواری و تبدیل مراتع کشور به باغ خواهد بود.
به تازگی بخشنامه‌ای با امضای معاونت باغبانی وزارت جهادکشاورزی، رئیس سازمان امور اراضی و رئیس سازمان جنگل‌ها به استان‌ها برای واگذاری اراضی شیب‌دار خارج از زون جنگل و مناطق حفاظتی محیط زیست به ابلاغ شد. این نامه با واکنش کارشناسان منابع طبیعی مواجه شد.
به اعتقاد کارشناسان منابع طبیعی، این طرح زمینه تغییر کاربری مراتع درجه یک کشور که نقش مهمی در تغذیه سفره‌های زیرزمینی، تامین علوفه مورد نیاز حیات وحش و دام‌های اهلی و حفظ خاک کشور دارند را کلید خواهد زد. بر اساس بندهای مختلف این نامه، امکان تشدید اعمال نظرات شخصی به جای تصمیمات متکی بر دانش و اطلاعات موجود در کشور نیز وجود دارد.
مثلا در بند ۱۴ این نامه آمده است: زمین‌هایی که به تشخیص کارگروه استانی امکان ایجاد باغ دیم وجود دارد، نیازی به استعلام از سازمان هواشناسی ندارند.
بر اساس مطالعات، برای ایجاد باغ‌های دیم به بارندگی بیش از ۳۰۰ میلیمتر نیاز دارد و عدم استعلام از سازمان هواشناسی و تصمیم‌گیری بر اساس تجربه و حس، احتمال شکست در پروژه اجرا شده را تقویت می‌کند. از آنجا که مدیران استانی عطش زیادی برای ارائه کارنامه‌های درخشان در زمینه توسعه استان و اشتغال‌زایی دارند، این احتمال وجود دارد که با تکیه بر بند ۱۴ این ابلاغیه واگذاری اراضی غیر مستعد به افراد برای ایجاد باغ افزایش یابد. در نتیجه کشاورزانی که تمام داشته‌های خود را برای احداث چنین باغی هزینه کرده‌اند تا چند سال بعد با برداشت میوه و فروش آن، عایدی داشته باشند، اگر سرمایه‌های خود را در خطر ببیند، به حفر چاه غیر مجاز برای آبیاری باغ روی آورده و به این ترتیب، منابع آب زیرزمینی بیش از گذشته در معرض خطر برداشت بی‌رویه قرار بگیرد.
در بند ۱۵ این بخشنامه به متصرفان اراضی ملی جایزه هم داده می‌شود. بر اساس این بند، بهره‌برداری از اراضی که تصرف شده و در آنها باغ ایجاد شده است، در قالب عقد قرارداد بلامانع می‌شود. به این ترتیب خطر تغییر کاربری اراضی ملی با این جایزه، بیش از گذشته تقویت شده و بیم آن می‌رود که تخریب سرزمین در ایران شدت گیرد. در بند ۱۶ این بخشنامه نیز واگذاری مراتع درجه یک برای ایجاد باغ‌های دیم مجاز اعلام می‌شود!
به اعتقاد کارشناسان منابع طبیعی بندهای مختلف این نامه با قوانین کشور مغایر است و عمل به آنها تخریب منابع آب و خاک کشور را به همراه خواهد داشت.
خوشبختانه رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری بعد از ارسال این ابلاغیه به مغایرت بندهای مختلف آن با قوانین کشور پی برده و در حال حاضر اجرای این ابلاغیه را برای بررسی بیشتر کارشناسی متوقف کرده است. اما وزارت جهاد کشاورزی قصد دارد در راستای اجرای اهداف برنامه ششم توسعه، ۵۰۰ هزار هکتار بر وسعت باغات دیم کشور اضافه کند. البته این وزارتخانه هنوز الگوی کشت برای محصولات زراعی و باغی کشور تدوین نکرده است. در زمینه بازاررسانی محصولات کشاورزی دچار مشکلات عدیده هستیم و برخی باغداران محصولات خود را امحا می‌کنند، تولید بیشتر محصولات باغی تنها مزیتی که برای کشور دارد، ارائه آمارهای رشد تولید است اما با اجرای چنین طرح‌های نپخته‌ای، معیشت باغداران بیش از گذشته دچار مخاطره خواهد کرد.
تبدیل ۵۰۰ هزار هکتار از اراضی ملی به باغ دیم و تغییر پوشش مرتعی به باغ، بدون شک اثرات مخربی بر منابع آب و خاک کشور خواهد داشت. امیدواریم وزارت جهاد کشاورزی در ارایه راهکارها برای این بخش، به واقعیات حاکم در کشور بیش از گذشته توجه کند.
منبع:ایانا
