غارهای ایران به سرعت در حال نابودی است

 «به داد غارها برسید.» این جمله‌ای است که حالا نه فقط از سوی غارنوردها و غارشناس‌ها شنیده می‌شود که شرایط غارهای کشور به جایی رسیده است که داد استادان دانشگاه‌ها را نیز درآورده است.

امروز مصادف با دوم مهرماه روز جهانی غار پاک است و برای چندمین سال پیاپی غارنوردها و غارشناس‌ها تلاش دارند این نکته را به جامعه و مسئولان کشور همچون سال‌های گذشته یادآوری کنند که غارهای ایران در حال نابودی است و باید فکری برای جلوگیری از مرگ غارها کرد. بیش از 2هزار غار فعال و غیرفعال در کشور شناسایی شده که بخشی از آنها هنوز زنده‌اند وبیشترغارها نیز خشک شده و به مرحله مرگ رسیده‌اند.

مرگ غارهای ایران زیر پای گردشگران

شیرین بهادرنیا تنها دانشجوی دکترای غارشناسی و کارست‌شناسی در دانشگاه نواگوریتسا کشور اسلونی و عضو اتحادیه جهانی غارها ‌با اعلام اینکه تعداد غارهای آبی فعال کشور بسیار کمتر از غارهای خشک است به همشهری گفت: به‌دلیل باز‌بودن دهانه غارهای کشور و فقدان دربرای بسته نگه داشتن غارها، افراد آگاه و ناآگاه به ارزش‌ غارها می‌توانند به راحتی به غارها ورود کنند و باعث تخریب و شکستن تزیینات داخلی و از بین بردن نهشته‌های درون غارها شوند.

بهادرنیا ورود مکرر به درون غارهای ایران را یکی از عوامل مرگ غارهای کشور اعلام کرد و گفت: غار کلهرود اصفهان، غار دوریدان استان مرکزی، غار یکه‌چاه در گلپایگان و غار سنگریز علویه در اصفهان ازجمله غارهایی هستند که به‌دلیل عبور و مرور مکرر آسیب دیده‌ و صدمات فراوان متحمل شده‌اند.

این عضو اتحادیه جهانی غارشناسی با اشاره به ارزش غارها در مطالعات علمی و بررسی تغییرات اقلیمی و زمین‌شناسی با مطالعه نهشته‌ها و رسوبات درون غارها اعلام کرد: غارهای کشور به لحاظ مطالعات باستان‌شناسی اهمیت زیاد دارند و اطلاعات خوبی از انسان گذشته در اختیار می‌گذارند.

بهادرنیا همچنین به ارزش گردشگری غارهای ایران و بهره‌برداری خوب اقتصادی از غارها اشاره کرد و گفت: غارهای توریستی کشور از نظر حفاظتی مدیریت نمی‌شوند و استانداردهای گردشگری در غارهای ایران بسیار پایین‌تر از استانداردهای جهانی است.

او افزود: اتحادیه غارشناسی جهانی استانداردهایی برای گردشگری‌شدن غارها دارد که براساس آن مطالعات کارشناسی و معیارهای اتحادیه باید پیش از گشودن غار به روی گردشگران انجام شود. این مطالعات شامل بررسی وضعیت جریان هوای غار، ایجاد درهای حبس هوا در دهانه ورودی، بررسی اقلیم درون غار، بررسی آسیب مسیرهای ورودی و... است اما متأسفانه در ایران مثلا در غار نخجیر، با بولدوزر نهشته‌های غار را برای ایجاد مسیر گردشگری تخریب کردند و حالا غار نخجیر از بیچاره‌ترین غارهای توریستی جهان است.

به گفته وی، استفاده از لامپ‌های بسیار کم‌مصرف در غار نیز ازجمله استانداردهایی است که اتحادیه جهانی غارشناسی اعلام کرده است و در ایران تنها غار علیصدر از آنها استفاده می‌کند.او با ابراز تأسف از اینکه هنوز در ایران اقدامی جدی برای درجه‌بندی غارها صورت نگرفته است، گفت: باید غارهای مهم که ارزش مطالعاتی دارند وزنده هستند، بسته شوند.

بهادرنیا البته به ارزش غارهای خشک ایران نیز اشاره کرد و گفت: غارهای خشک ایران همچون غار قلایچی امکان تهویه آسان هوا را ندارند و هنوز نمی‌دانیم تهویه هوای داخل غار با چه سرعتی انجام می‌شود. با این حال، تمام تلاش‌ها صورت گرفته تا این غار پیش از مطالعات کارشناسی مقصد گردشگری شود.

او مشکل دیگر غارهای ایران را ورود بی‌ضابطه و ناآگاهانه گروه‌های کوهنوردی و گردشگری دانست و گفت: گردشگران با ناآگاهی به غارها هجوم می‌برند و نمی‌دانند حتی نباید به دیواره‌های غار دست بزنند یا نهشته‌ها را لگدکوب کنند.به همین دلیل است که غار ترنگ کرمان صدمات زیادی دیده و نهشته‌های آن تخریب شده‌اند.

بی‌توجهی به غارها پایان ندارد

دکتر حاجی کریمی، عضو هیأت علمی دانشگاه ایلام و زمین‌شناس متخصص آب‌های زیرزمینی با اعلام اینکه نمی‌دانیم کم‌لطفی به غارهای کشور چه زمان پایان می‌یابد، در گفت‌وگو با همشهری، غارها را آزمایشگاه‌های بزرگ محققان خواند و افزود: در بحث تأمین آب و آب‌یابی، غارها از بهترین نقاط هستند. این آزمایشگاه‌ها بخش زیادی از اتفاقاتی که زیر زمین می‌افتند را برابر چشم قرار می‌دهند. دکتر کریمی با ابراز تأسف از اینکه به‌رغم اعلام آمادگی محققان برای بررسی غارهای ایران دولت توجه ویژه‌ای به این درخواست‌ها نشان نداده گفت: شناسایی غارها، تهیه نقشه و شناسایی پدیده‌های داخل غارها و ظرفیت‌های اقتصادی آنها در اولویت است. وی غارها را محل زندگی موجودات متعدد دانست و با اشاره به غار خفاش در دهلران ایلام گفت: باستان‌شناس‌ها در مطالعه تپه علیکش ایلام که قدیمی‌ترین گندم جهان را در خود جای داده، پی بردند انسان دوره باستان از فضولات خفاش‌های این غار برای کشت گندم استفاده کرده اند. حاجی کریمی غارها را یکی از مکان‌‌های مهم در علم پزشکی اعلام کرد و افزود: غارها از بهترین نقاط برای درمان برخی بیماری‌هاست که در ایران از این ظرفیت غفلت شده است. او همچنین با اشاره به ارزش‌های باستان‌شناسی غارهای ایران افزود: غارهای ایران ارزش باستان‌شناسی دارند و سازمان میراث فرهنگی باید حفاظت از آنها را جدی بگیرد. وی تأکید کرد: غارهای ایران بی‌صاحب مانده‌ و اگر متولی مشخص بود، تخریب‌ گسترده غارهای کشور صورت نمی‌گرفت.

 سلامت نیوز