دریاچه ارومیه و 70 درصد خشکی
دریاچه ارومیه این روزها به نقطه‌ای صورتی تبدیل شده که دور تا دور آن را نمک گرفته است. خبرها حاکی از آن است که تنها 30 درصد دریاچه ارومیه باقی مانده و 70 درصد آن در سال‌های گذشته خشک شده است.
خشکی دریاچه ارومیه دلایل زیادی داشته که از جمله آنها تغییر اقلیم، سدسازی، ندادن حق آب دریاچه و تغییر الگوی کشاورزی از مهم‌ترین دلایل خشک شدن دریاچه ارومیه به شمار می‌روند.
پرویز آراسته، مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «دریاچه ارومیه تحت تاثیر خشکسالی جهانی قرار گرفته است. تغییرات اقلیم جهانی گازهای گلخانه‌ای باعث گرم شدن کره زمین شده و دریاچه ارومیه هم در این بین تحت تاثیر قرار گرفته است.»
وی ادامه داد: «کاهش بارندگی از جمله دلایلی است که باعث خشک شدن دریاچه ارومیه شده است، متوسط بارندگی از سال گذشته تاکنون 25درصد کاهش داشته و همین موضوع باعث شده دریاچه ارومیه خشک شود.»
آراسته افزود: «بیش از 10 سال زمان لازم است تا با اجرای طرح‌های دریاچه ارومیه بتوانیم آن را احیا کنیم و به شرایط ایده‌آل نزدیک شویم. البته این روزها وضعیت کشاورزی هم تاثیر زیادی بر خشک شدن دریاچه ارومیه داشته است که انتظار داریم وزارت جهاد کشاورزی به این موضوع ورود کند تا وضعیت دریاچه ارومیه رو به بهبود برود.»
مدیر کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی تاکید کرد: «وزارت جهاد کشاورزی باید در مورد تغییر الگوی کشت ورود کرده و با این موضوع برخورد کند. ارومیه باید به سمت نوعی کشاورزی برود که آب زیادی نیاز ندارد. اگر قرار باشد هر کشاورزی هر محصولی را که اراده می‌کند کشت کند و هر میزان آب نیاز دارد، برداشت کند، آن زمان نه‌تنها طرح‌های ما تاثیر نخواهد داشت، بلکه دریاچه ارومیه زودتر از آنچه که فکرش را می‌کنید، خشک می‌شود.»
آراسته معتقد است: «حق آب دریاچه ارومیه باید داده شود. اینکه کشاورزان از حق آب ارومیه برای محصولاتشان استفاده می‌کنند، درست نیست و وزارت جهاد کشاورزی باید روی این موضوع هم نظارت داشته باشد. به هر حال دریاچه ارومیه یک میراث ملی است و همه باید از آن حفاظت کنند.»
استفاده ناصحیح از آب در کشاورزی دریاچه ارومیه را خشک کرد
سعید گنجعلی، فعال محیط‌زیست در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «ارومیه حالش خوب نیست و این موضوع را همه می‌دانند. همه سال‌هاست که خشک شدن ارومیه را به تماشا نشسته‌اند، اما هیچ‌کس به این فکر نیفتاد که چرا ارومیه روزبه‌روز خشک‌تر می‌شود.»
وی افزود: «ستاد احیای دریاچه ارومیه مدت‌هاست که طرح‌های زیادی را برای احیای این دریاچه انجام می‌دهد؛ طرح‌هایی که از آن جمله می‌توان به نصب کنتور روی چاه‌های کشاورزی، لایروبی کانال‌ها، انتقال آب از سدها و... اشاره کرد. اما چرا دریاچه ارومیه همچنان به سمت خشک شدن می‌رود؟ اول اینکه اقدامات و برنامه‌هایی که برای دریاچه ارومیه برنامه‌ریزی شده بود، کامل اجرایی نشد، دوم اینکه از سال 94 به بعد هیچ پولی برای این ستاد پرداخت نشده است و این مساله باعث شد که تمامی طرح‌ها متوقف شود.»
گنجعلی ادامه داد: «مشکلی که هیچ‌کس به آن توجه نکرده، کشاورزی است. هیچ مسئولی به وضعیت کشاورزی و برداشت آب کشاورزان نظارت ندارد و همین موضوع باعث شده که دریاچه ارومیه خشک شود. تغییر الگوی محصول کشاورزان ارومیه اولین دلیلی است که می‌توان به آن استناد کرد. کشاورزان این منطقه مدت‌هاست که به سمت کاشت چغندرقند، پیاز و گوجه‌فرنگی رفته‌اند؛ محصولاتی که آب زیادی لازم دارد، در صورتی که باید محصولاتی را که به آب کمتری احتیاج دارند، کشت کنند. متاسفانه شنیده‌ایم که در آذربایجان شرقی بیشتر کشاورزان به سمت کاشت هندوانه رفته‌اند؛ میوه‌ای که آب زیادی لازم دارد.» وی گفت: «وقتی کشاورزان به راحتی نوع محصول خود را تغییر می‌دهند و در کنار آن هر اندازه که نیاز دارند از آب‌های زیرزمینی که منابع تجدید‌ناپذیر هستند، برداشت می‌کنند، این موضوع باعث می‌شود هر میزان آب هم به دریاچه ارومیه رها کنند، باز هم دریاچه ارومیه خشک شود.»
این فعال محیط‌زیست تاکید کرد: «شیوه سنتی آبیاری کشاورزان مشکل بعدی است که باعث خشک شدن دریاچه ارومیه شده است. امروزه تمام کشورهای دنیا به سمت آبیاری قطره‌ای رفته‌اند، اما در کشور ما با وجود وضعیت بحرانی آب هنوز هم از شیوه‌های سنتی که باعث هدررفت آب می‌شود، استفاده می‌کنند.»
گنجعلی تاکید کرد: «اگر می‌خواهیم ارومیه احیا شود، باید به وضعیت کشاورزان به صورت جدی نظارت کنیم. کشاورزان در حال حاضر بیشترین آسیب را به دریاچه ارومیه وارد کرده‌اند. مسئولان به جای اجرای طرح‌های نصفه و نیمه به سمت نظارت بر کشاورزی و برداشت آب آنها روی بیاورند.»
