دولت دوازدهم و مدیریت منابع طبیعی
رحیم ملک‌نیا*: روزهای انتخاب کابینه دولت دوازدهم نزدیک است و گمانه زنی برای انتخاب وزرا و معاونین رئیس‌جمهور ادامه دارد. در این میان انتخاب برخی وزرا و معاونین رئیس‌جمهور و برنامه‌هایشان برای مدیریت منابع طبیعی کشور و دوستداران محیط‌زیست اهمیت بیشتری دارد.
وزارت جهاد کشاورزی به‌عنوان وزارت خانه‌ای که سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در آن قرار دارد، از این نظر بیشترین توجه را به خود معطوف کرده است. طرفداران محیط‌زیست، ساختار اداری و بخشی از جامعه با دغدغه حفظ منابع طبیعی، چشم انتظار انتخاب وزیر هستند تا رویکرد وزیر جدید را در قبال بخش کمتر مورد توجه وزارتخانه ببینند.
تفاوت ماهیتی بخش کشاورزی و منابع طبیعی، تفکیک ساختار تشکیلاتی مدیریت آنها را ناگزیر کرده است. اگرچه در میان گروه طرفداران تفکیک مدیریت کشاورزی و منابع طبیعی در این مورد اختلاف نظرهایی وجود دارد، ولی همگی متفق‌القول خواهان تفکیک مدیریت منابع طبیعی از وزارت کشاورزی و ایجاد وزارتخانه‌ای جدید هستند. اما تا زمان محقق‌شدن این مهم نباید از مدیریت مناسب این بخش غافل شد.
متأسفانه در سال‌های گذشته جنگل‌ها، مراتع و منابع آب کشور با مشکلات متعددی روبه‌رو بوده و دچار خسارت‌های فراوان شده که یکی از عوامل این آسیب‌ها، قرارداشتن مدیریت این بخش در وزارت جهاد کشاورزی است. این وضعیت باعث شده منابع طبیعی که وظیفه تأمین امنیت حیات را برعهده دارند در کنار بخش کشاورزی با هدف تأمین امنیت غذایی قرار گیرند. این امر منابع طبیعی و مدیریت آنها را در اولویت دوم این وزارتخانه قرار داده است.
انتقال آب بین حوضه‌ای، تغییر کاربری اراضی با پشتوانه منابع طبیعی، عدم تخصیص بودجه کافی برای حفاظت از جنگل‌ها و مراتع که در آتش‌سوزی‌های اخیر زاگرس نمود بیشتری یافت، نیروهای غیرتخصصی اداری در بخش منابع طبیعی و مواردی دیگر از این دست معلول چتر مدیریتی یکسان کشاورزی و منابع طبیعی هستند. امروز از دولت دوازدهم که داعیه محیط‌زیستی دارد انتظار می‌رود در انتخاب وزیر جهاد کشاورزی به منابع طبیعی توجه کرده و وزیری انتخاب شود که با وقوف کامل بر مبحث توسعه پایدار، اهمیت منابع طبیعی را درک کند.
توجه به حفاظت و حمایت از این منابع در کنار جلوگیری از طرح‌های توسعه‌ای که با هزینه‌کردن منابع طبیعی صورت می‌گیرند، از نکاتی است که وزیر آینده باید به آن اعتقاد داشته باشد. تعیین‌تکلیف طرح تنفس جنگل، توجه به زاگرس و مشکلات پیچیده و متعدد این ناحیه رویشگاهی، جلوگیری از تغییر کاربری منابع طبیعی برای اهداف کشاورزی، تلاش برای رفع خلأ‌های قانونی و برنامه مدون برای مدیریت یکپارچه و جامع حوضه آبخیز از مهم‌ترین مسائلی است که باید مورد توجه وزارتخانه قرار گیرند.
در کنار وزیر جهاد کشاورزی، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزیر نیرو نیز بر مدیریت این بخش اثرگذار هستند. تعامل مناسب بین این سه بخش از دولت برای مدیریت مناسب منابع آبی، جنگلی و مرتعی امری ضروری و لازم است که این امر در مدیریت منابع آبی نمود بیشتری می‌یابد. انتقال آب بین‌حوضه‌ای، تبدیل دیم‌زارها به اراضی آبی، تخریب جنگل و مرتع در پروژه‌های توسعه و خطر تبدیل این منابع در برنامه‌های کشاورزی، تهدیداتی است که دولت باید با نگاهی جامع و مبتنی بر توسعه پایدار برای مقابله با آنها برنامه‌ریزی کند.
* کارشناس منابع طبیعی
