برنامه دولت دوازدهم برای مقابله با فرسایش خاک
«آب کم است» سال‌هاست که این جمله برای همه انسان‌های روی زمین آشناست. امروز کمتر کسی وجود دارد که به این واقعیت پی نبرده باشد که جهان با بحران کم آبی و خشکسالی روبه‌رو است.
به گزارش سلامت نیوز، ابتکار نوشت: بحرانی که می‌تواند حیات را روی زمین به آخر برساند. در این میان اما شاید برایتان خنده دار باشد که بشنوید که بجز کاهش 24 درصدی منابع آب زیر زمینی، خاک نیز در معرض نابودی است. خاکی که تولید یک تا دو و نیم سانت از آن 300 تا هزار سال زمان لازم دارد. بنابراعلام کارشناسان، اگر روند تخریب خاک در ایران به همین منوال پیش رود تا 30 سال آینده دیگر زمین حاصلخیزی در کشور وجود نخواهد داشت. دولت اما سعی دارد تا نگذارد این پیش‌بینی به حقیقت تبدیل شود. اما چطور؟
آمارهای بین‌المللی نشان می‌دهند که ایران اولین کشور جهان از نظر فرسایش خاک است. فرسایش خاک تاثیرات بسیار شدیدی بر امنیت غذایی، تولید ریزگردها، از بین رفتن پوشش گیاهی و ظرفیت زیست‌پذیری کشور دارد. سالیانه وسعتی بالغ بر ۴۰۰ هزار هکتار ارضی حاصلخیز کشور دستخوش فرسایش می‌شوند. میزان فرسایش سالانه خاک از ۱۹.۷ تن در هکتار در سال۱۳۸۱ به ۲۵.۸ تن در هکتار در سال ۱۳۹۰ افزایش یافته است که رشد ۳۱ درصدی را نشان می‌دهد. براساس بررسی‌های انجام شده به طور متوسط سالانه ۴.۳ میلیارد تن خاک کشور بر اثر فرسایش از دست می‌رود و میزان این فرسایش خاک در ایران حدود ۳ برابر متوسط آسیاست. هومان لیاقتی رییس پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی ایران را جزو 10 کشور اول دنیا از نظر فرسایش خاک عنوان کرده است و سعید متصدی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست گفته است که ایران سالانه با بیش از 16 هزار تن فرسایش خاک روبه‌رو است، در حالی که میزان فرسایش خاک در جهان بین 8 تا 10 میلیون تن است.
ریه‌هایمان مامن امن خاک‌های بر باد رفته
شاید این آمارها کافی باشد که به اهمیت مقابله با فرسایش خاک در ایران پی‌ببریم. فرسایشی که می‌تواند جان میلیون‌ها ایرانی را در گوشه گوشه این سرزمین کم آب به خطر بیاندازد. هوای آلوده به گرد و غبار و ریزگردها هدیه این بی‌توجهی است، بی‌توجهی به آب و خاک. حفر ۷۵۴ هزار حلقه چاه در ایران که تنها ده‌ها هزارتای آن در 4 سال دولت دهم حفر شد، توانست 80 تالاب ایران را که در کنوانسیون رامسر به ثبت جهانی رسیده به ورطه نابودی برساند. دریاچه و تالاب ارومیه از نمونه‌های بارز آن است. حفر 44 هزار حلقه چاه غیر مجاز در حوزه آبریز دریاچه ارومیه علاوه بر سایر عوامل سبب خشک شدن این دریاچه شد. خشکیدن تالاب هامون در سیستان و بلوچستان و هورالعظیم در خوزستان سبب شد تا زمین‌های کشاورزی این مناطق خشک شود و ریه‌های اهالی را ماه‌ها پر از گرد و غبار کند. زمین‌های بی‌محصول دیگر نه توان نگهداری از خاک گرانبهای ایران را داشت و نه توان سیر کردن شکم مردمان این مناطق. فرسایش خاک برای ایران تنها مرگ خاموش ۳۳ هزار روستا را به همراه داشت. گرچه کابینه روحانی در تلاش برای کاهش تبعات این فرسایش در 4 سال دولت یازدهم بود اما از آنجایی که شدت فرسایش و تاثیراتی که بر ظرفیت زیست‌پذیری کشور دارد، این مسئله می‌تواند در آینده به تهدیدی برای امنیت غذایی و امنیت همه‌جانبه کشور تبدیل شود. شاید از این روست که دولت دوازدهم باید رسیدگی هر چه بیشتر بر مسئله فرسایش خاک را به اولویتی برای دولت تبدیل کند.
دولت یازدهم برای مقابله با فرسایش خاک چه کرد؟
یکی از اصلی‌ترین اقداماتی که در دولت یازدهم برای مقابله با فرسایش خاک انجام شد تدوین لایحه خاک در دو بخش آلودگی و فرسایش خاک و تصویب آن در دولت بود.
سعید متصدی معاون انسانی سازمان محیط زیست در این رابطه گفته است: اگر حفاظت از خاک به قانون تبدیل شود، شاهد یک اقدام ارزنده برای جمهوری اسلامی ایران و دولت یازدهم خواهیم بود چرا که از طریق این لایحه می‌توانیم با نگاهی جامع و قانونمند، مدیریت صحیح منابع خاک و مقابله با آلودگی‌های خاک را پیگیری کنیم.
تصویب استاندارد و شاخص کیفیت منابع آب و خاک در دولت، ابلاغ استاندارد کیفیت منابع خاک و راهنماهای آن و ایجاد کمیته ویژه سم و کود در سازمان محیط زیست و تهیه «گزارش ملی وضعیت تولید، واردات، توزیع و مصارف سموم وکودهای شیمیایی» از دیگر اقدامات دولت یازدهم برای مقابله با فرسایش خاک بود. از دیگر اقدامات نیمه کاره‌ای که دولت یازدهم برای مقابله با فرسایش خاک در ایران دنبال کرده تدوین لایحه خاک است که البته این لایحه همچنان به سرانجام نرسیده است. با این حال اما تصویب کامل لایحه هوای پاک در مجلس مسئولان محیط زیست ایران را امیدوار کرده است که در مجلس دهم شورای اسلامی در ادامه روند فعالیت‌های خود لایحه خاک را به تصویب برساند.
برنامه دولت دوازدهم برای مقابله با فرسایش خاک
براساس آنچه دولت روحانی تحت عنوان برنامه دوازدهم پیش از برگزاری انتخابات و پیروزی قاطعش ارائه کرده است، برنامه‌های خاصی در زمینه حفاظت از خاک در حوزه محیط زیست تدوین کرده است. ادامه فعالیت ها برای تصویب لایحه حفاظت از خاک از جمله مهم ترین برنامه‌های دولت جدید روحانی است. در این برنامه در این رابطه نوشته شده است: «تصویب لوایح مرتبط با حفاظت از محیط‌زیست به دلایل مختلف و از جمله تعارضاتی که رعایت استانداردهای محیط‌زیستی با برخی منافع محلی دارد، بسیار دشوار و زمان‌بر و توام با مخالفت‌های بسیار است. تدوین زیرساخت حقوقی حفاظت از محیط‌زیست نیز برای تثبیت حقوق محیط‌زیست ضروری است. برنامه جدی برای پیگیری تصویب و اجرایی‌شدن لوایح تدوین‌شده در دولت یازدهم، در دستور کار دولت دوازدهم خواهد بود. پیگیری تصویب چهار لایحه زیر در اولویت خواهد بود.» حمایت از بازیافت زباله و تولید کمپوست برای جلوگیری از آلودگی خاک توسط زباله‌ها، و کمک به احیای کیفیت خاک‌های ایران از طریق مصرف کمپوست، تاکید بر اقدامات آبخیزداری برای حفاظت از منابع آب وخاک در حوضه آبریز از جمله اقدامات دیگر دولت دوازدهم برای حفاظت از سرمایه گرانبهایی چون خاک ایران است.
