جنگلبانان، بهترین گزینه برنامه‌ریزی برای جنگل‌های کشور/ باید برنامه‌ریزی‌ها با مطالعه همه‌جانبه باشد/ ابراز نگرانی از تعطیلی تعاونی‌های جنگلداری و تلاش برای توسعه زمینهای کشاورزی
دبیر عملی نخستین همایش ملی جنگل‌های شمال ایران، گذشته، حال و آینده با طرح چند پرسش در زمینه طرح تنفس که این روزها در دستور کار سازمان جنگل‌ها قرار دارد، بر اجرای برنامه‌ها با برنامه‌ریزی دقیق‌تر تاکید کرد.
به گزارش وبلاگ منابع طبیعی سقز به نقل از خبرنگار ایانا، تیمور رستمی شاهچراغی که در تالار حکمت دانشگاه گیلان سخن می‌گفت، برنامه‌ریزی برای اکوسیستمی نظیر جنگل را بسیار حساس اعلام کرد.
وی افزود: باید برنامه‌ها به نحوی باشد که در آینده زیان نکنیم، زیرا تصمیمات غلط سبب می‌شود زمان را از دست بدهیم. تصمیم نادرست در جنگل فقط زمان حال را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد، بلکه در آینده نیز تاثیرگذار خواهد بود.
رستمی شاهچراغی گفت: این همایش گامی است در جهت یک بررسی اجمالی از گذشته جنگل‌های ایران و نگاهی به وضعیت موجود خواهد داشت. همچنین به دنبال پیدا کردن راهکارهایی برای آینده جنگل‌های شمال خواهیم بود.
وی افزود: جنگل‌های شمال به دلیل آن که بازمانده دوران سوم زمین شناسی است، بسیار برای ما اهمیت دارد. همچنین این جنگل‌ها از نظر تنوع گیاهی، جانوری و غیره ارزشمند هستند. بنابراین باید بدانیم که چگونه این میراث را تحویل آینده می‌دهیم.
دبیر علمی همایش با تشریح وضعیت جنگل‌های ایران عنوان کرد: در بررسی گذشته جنگل‌ها، اطلاعات زیادی نداریم. در سال ۴۲، بخشی از جنگل‌ها متعلق به مالکان خصوصی بود و برخی سند مالکیت هم داشتند. تفکیکی هم بین جنگل‌های دولتی و خصوصی نبود. مالکان به هر شکلی که دوست داشتند، با جنگل برخورد می‌کردند.
وی اضافه کرد: در آن سال‌ها، مالکان خصوصی قراردادهایی با روسیه و انگلیس برای بهره‌برداری از شمشاد ایرانی منعقد کردند و عایدی خوبی نصیب آن ها شد. پس از این قراردادها دولت به این فکر افتاد که اولین سازمان اجرایی در زمینه جنگل را در سال ۱۲۹۹ خورشیدی در تهران و دو نقطه شمال کشور، ایجاد کند.
به گفته رستمی شاهچراغی در سال ۱۳۲۷ بنگاه جنگل‌ها تشکیل شد، یکی از کارهای این بنگاه تصویب برنامه‌ای بود که هر گونه بهره‌برداری از جنگل را مشروط به تدوین یک برنامه فنی اعلام کرد. در واقع این اقدام یک گام رو به جلو بود.
وی افزود: در اواخر دهه ۳۰ مقرر شد برای بهره‌برداری از چوب، طرح جنگلداری تهیه شود. قبل از این تاریخ، برای برداشت از جنگل هیچ چارچوبی وجود نداشت. بعد از این مصوبه تا سال ۵۰، تجربه اجرای طرح‌های تدوین شده نشان داد این طرح‌ها منجر به حفاظت جنگل نمی‌شود به همین دلیل طرح جامع جنگلداری در کشور تصویب شد. با تصویب طرح جامع، قرار شد برداشت از جنگل به اندازه مقدار خالص رویش نباشد و برای روستاییان نیز سهمیه چوب در نظر گرفته شود.
دبیر علمی همایش گفت: در اوایل انقلاب دست‌اندازی به جنگل زیاد شد و اراضی جنگلی تبدیل به زمین کشاورزی شدند. بعد از انقلاب، طرح‌های مختلفی شامل تشکیل تعاونی جنگلداری، خروج دام از جنگل، طرح طوبی و غیره با هدف محافظت از جنگل اجرا شد اما روند تخریب در این اکوسیستم طبیعی ادامه یافت.
وی ادامه داد: عوامل بی‌شماری در این روند موثر هستند، این روزها بحثی تحت عنوان تنفس جنگل مطرح است و تصمیم گرفته شده که برای حفاظت از جنگل مدتی به جنگل استراحت دهیم.
رستمی شاهچراغی عنوان کرد: متاسفانه بزرگ ترین اشکال برنامه‌هایی که در گذشته پیاده شد، این بود که مطالعه جامع و کافی درباره برنامه‌ها نبود. شرایط فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در این برنامه‌ها لحاظ نشده بود اگر هم بررسی انجام شده بود، این بررسی‌ها بسیار سطحی و معمولی بود. نتیجه این بود که طرح‌ها به هدف نهایی نرسیدند.
وی با اشاره به اینکه طرح تنفس مخالف و موافقانی دارد، جنگلبانان را بهترین گزینه برنامه‌ریزی برای جنگل‌های کشور اعلام کرد.
دبیر علمی همایش سخنان خود را با طرح چندین پرسش پیرامون طرح تنفس ادامه داد. به اعتقاد وی در طرح تنفس وضعیت حفاظت از جنگل‌ها نامشخص است.
وی گفت: آیا با اجرای طرح تنفس به دنبال اجرای برنامه‌های حفاظتی مشابه سازمان حفاظت محیط زیست هستیم؟ و پرسش بعدی اینکه با توجه به انواع چوب مورد نیاز صنایع چوب کشور، آیا واردات چوب می‌تواند پاسخگوی نیازها باشد. اگر نارسایی در ارتباط با واردات پیش آمد، آیا قاچاق چوب افزایش نمی‌یابد و چگونه باید با این معضل برخورد شود؟ چه کسی متولی برخورد با این پدیده است.
رستمی شاهچراغی یادآور شد: در طرح تنفس تکلیف مجریان فعلی نیز مشخص نشده و معلوم نیست این افراد با چه سازوکاری در جنگل باقی می‌مانند. اگر از آنها خلع ید شود، تکلیف جنگل چه خواهد بود؟
وی افزود: در گذشته بیش ترین مراجعه به ادارات منابع طبیعی برای گرفتن زمین بود. تنها عاملی که مانع واگذاری اراضی جنگلی می‌شد، وجود طرح‌های جنگلداری بود. آیا اگر این طرح‌ها متوقف شود از این پس به راحتی اراضی جنگلی را برای ساخت هتل و دیگر پروژه‌ها واگذار خواهیم کرد؟ برای این مسئله چه برنامه‌ای در نظر گرفته شده است؟
دبیر علمی همایش ادامه داد: وقتی منابع ملی متعلق به همه مردم است، آیا افراد حقیقی می‌توانند بخشی از آن را مالک شوند؟ خوب بود که بررسی می‌شد از سال ۶۰ به بعد تمام زمین‌هایی که به اشخاص مختلف به بهانه پرورش گل و گیاه، مرغداری و غیره واگذار شده، امروز چه وضعیتی دارند و چقدر از زمین‌ها با کاربری اولیه باقی مانده‌اند؟
وی از جنبه فقهی نیز وضعیت جنگل‌ها را بررسی کرد و گفت: جنگل‌ها جزء انفال هستند و مالکیت بردار نیستند. اراضی جنگلی در اختیار امام وقت قرار دارد تا بر اساس صلاحیت به کاربری‌های مختلف اختصاص داده شود اما آیا این زمین‌ها می‌تواند در اختیار افراد خصوصی قرار گیرد.
رستمی شاهچراغی همچنین نگرانی خود را از تعطیلی تعاونی‌های جنگلداری و تلاش نیروهای این تعاونی‌ها برای توسعه زمینهای کشاورزی به‌منظور تأمین معیشت خود اعلام کرد.
وی تأکید کرد: پرسش های بی‌شماری در زمینه طرح تنفس مطرح هست که مجموعه این پرسش‌ها در گروه جنگلداری دانشگاه گیلان بررسی شد و دغدغه‌ای را ایجاد کرد که منجر به برگزاری این همایش شد. باید مشابه این برنامه در سایر دانشگاه‌ها هم برگزار شود تا به نتیجه مطلوب برسیم.
جنگل‌های ایران در شرایط مناسبی نیست
سیدضیاءالدین میرحسینی معاون پژوهشی دانشگاه گیلان نیز در مراسم افتتاحیه این همایش گفت: جنگل‌های شمال ایران تنها یک درصد از خاک ایران را تشکیل می‌دهند اما این یک درصد، ارزش جهانی داشته و به‌عنوان میراث جهانی مطرح است.
وی افزود: این جنگل‌ها جزء جنگل‌های کهن دنیا به حساب می‌آیند. تنوع زیستی این جنگل‌ها غنی است، گونه‌های چوبی آن اعم از درخت و درختچه به بیش از ۱۳۰ گونه می‌رسد. این هدیه الهی در شرایط مناسبی نیست. سال‌هاست زنگ خطر تخریب جنگل‌های شمال به صدا در آمده است.
میرحسینی ادامه داد: دستکاری فزاینده در اکوسیستم‌ها و به هم زدن نظم آنها موجب واکنش‌های غیرقابل جبرانی شده است. خشک شدن دریاچه ارومیه، تالاب شادگان، دریاچه پریشان، رودخانه‌ها، درختان و درختچه‌های جنگلی، سیل و سیلاب ناشی از تخریب جنگل‌ها و مراتع، کم آبی، آلودگی آب و هوا و ریزگردها مثال‌هایی از این واکنش هستند.
وی بیان کرد: تصمیم‌گیری غیرعالمانه و فقدان مدیریت مناسب در سال‌های گذشته ما را با مشکلات فزاینده زیست محیطی مواجه کرده است. این مشکلات به ما آموخته است که همگی در یک کشتی نشسته‌ایم و هرآنچه دیگران می‌کنند، بر سرنوشت ما و بالعکس موثر است. بدون همکاری گسترده در سه سطح ملی، منطقه‌ای و جهانی دستیابی به اهداف توسعه پایدار ناممکن است.
معاون پژوهشی دانشگاه گیلان افزود: مدیریت و کنترل مشکلات در ابعاد بین‌الملی قرار می‌گیرد. مقام معظم رهبری فرمودند مسئله محیط زیست، مسئله این دولت یا آن دولت این جریان یا آن جریان نیست بلکه موضوعی کشوری و ملی است که برای حل مشکلات مرتبط با آن، باید همه دست به دست هم دهیم.
وی با اشاره به تاریخچه ۵۰ ساله بهره‌برداری علمی از جنگل‌های شمال کشور یادآور شد: الگوی بهره‌برداری ازاین جنگل‌ها از کشورهای اروپایی نظیر آلمان، فرانسه، بلژیک و سوئیس اقتباس شده است که متناسب با شرایط جغرافیایی آن کشورها بوده و بسته به شرایط ایران، نیازمند بازنگری است.
میرحسینی گفت: قطعاً مسئله تنفس مخالفان و موافقانی دارد. هدف از این همایش، بررسی شرایط جنگل است. امیدواریم با درک موقعیت تاریخی و بازتاب‌های اجتماعی و اقتصادی، تصمیمات و راهکار مناسبی برای مدیریت جنگل ارائه شود.
وی گفت: دانشگاه گیلان به‌عنوان بزرگ‌ترین دانشکده جامع شمال کشور آمادگی خود را برای هرگونه همکاری به‌منظور برون‌رفت از مشکلات کنونی، بر اساس راهکارهای ارائه شده اعلام می‌کند./
منبع:ایانا
