نجات تلخ
مدت‌ها کارشناسان محیط‌زیست از تغییرات اقلیمی و اتفاقاتی که ممکن است ایران را هم تحت‌تأثیر قرار دهند، حرف زدند و هشدار دادند اما کمتر توجهی به این حرف‌ها شد و حالا می‌بینیم که ماه‌هاست گوشه‌وکنار ایران از دست حوادث طبیعی مانند سیل، طوفان، هجوم گردوغبار و... در آرامش نیستند. همین روزها هم شهرهای شمال‌غربی کشور دچار سیل و آبگرفتگی شدند و حتی سیل، خانواده‌های زیادی را هم داغدار کرد اما نشانه‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد آب‌های روان که به شکل سیل، خودشان را نشان ما می‌دهند، نعمت هستند؛ نعمتی که ما آنها را تبدیل به زحمت می‌کنیم. این نشانه بالاآمدن تراز آبی دریاچه ارومیه است. این خبر را فرهاد سرخوش، مدیر دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان‌غربی داد و گفت: «تراز دریاچه ارومیه از زمان تثبیت، حدود 72 سانتی‌متر افزایش داشته است، هم‌اکنون تراز دریاچه به 1270,80 رسیده که سهم بهار امسال تا امروز چهار سانتی‌متر بوده است. با توجه به اینکه 90 درصد بارندگی‌ها در جنوب استان اتفاق افتاده، پیش‌بینی می‌شود در دو روز آینده حدود هشت تا 9 سانتی‌متر افزایش تراز داشته باشیم.» او ادامه داد: «طبق اعلام شرکت آب منطقه‌ای حدود 610 مترمکعب در هر ثانیه وارد دریاچه می‌شود. همچنین حجم کل آب واردشده از حوضه آبریز شرقی و غربی، 120 میلیون مترمکعب بوده که امید است با افزایش بارندگی‌ها، این میزان تا 150 میلیون مترمکعب افزایش یابد.»
سرخوش، تبخیر هر سال دریاچه را در فصل گرما حدود 50 سانتی‌متر برشمرد و گفت: «تا توجه به پیش‌بینی حجم زیاد بارندگی‌ها تا پایان فصل بهار و دریافت به‌موقع اعتبارات اختصاص‌یافته، در سال 96 احیای دریاچه با روند خوبی پیش خواهد رفت.»
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌غربی هم گفت: «بارش‌های متناوب باران در استان در چند روز گذشته موجب شده تا 80 میلیون مترمکعب آب از طریق رودخانه‌ها و در جریان سیلاب‌های اخیر وارد دریاچه ارومیه شود.» کیومرث دانشجو تصریح کرد: «هم‌اکنون میزان آب ورودی به دریاچه ارومیه، 660مترمکعب در ثانیه بوده که در سه روز گذشته تداوم داشته است.»او با اشاره به اینکه در صورت تداوم بارش‌ها در استان، میزان آب ورودی به دریاچه به صد میلیون مترمکعب می‌رسد، بیان کرد: در سال آبی جاری- از اول مهر 95 تاکنون- 241 میلی‌متر بارش در حوضه آبریز دریاچه ارومیه ثبت شده که 20 درصد نسبت به مدت‌زمان مشابه سال گذشته و 9 درصد نسبت به درازمدت کاهش یافته است.» او در ادامه گفت: میانگین بارندگی‌های آذربایجان‌غربی دراین‌مدت 249 میلی‌متر بود که این میزان نسبت به مدت‌زمان مشابه سال گذشته که 319 میلی‌متر بوده، 22 درصد کاهش یافته است. مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌غربی با اشاره به میزان بارندگی‌های ماه جاری در استان که 63 میلی‌متر به ثبت رسیده، افزود: «میزان بارندگی‌های این ماه در حوضه آبریز دریاچه ارومیه 67 میلی‌متر، در حوضه آبریز زاب 115 میلی‌متر و در حوضه آبریز ارس 42 میلی‌متر بود.»
طغیان ادامه دارد
دانشجو با اشاره به وضعیت بحرانی و طغیانی رودخانه‌های آذربایجان‌غربی در دو روز گذشته، تصریح کرد: «نازلوچای، گدار، باراندوز، زرینه و سیمینه‌رود جزء رودخانه‌های مهم جاری در استان است که در 48 ساعت گذشته، وضعیت سیلابی داشت. هم‌اکنون بسیاری از رودخانه‌ها در حال فروکش هستند و انتظار می‌رود تا دو روز آینده شرایط به حالت عادی بازگردد.»
دانشجو، وجود 12 سد در استان را یادآوری کرد و گفت: «بیشترین حجم آب ورودی از آغاز بارش‌های هفته جاری مربوط به سد بوکان بود که موجب شد حجم مخزن آن به 724 میلیون مترمکعب برسد. هم‌اکنون ارتفاع آب در پشت این سد رو به افزایش بوده و ورودی به این سد با توجه به بارش‌های چند روز گذشته، 680 مترمکعب در ثانیه است. با توجه به حجم بارندگی‌های بهاره، پیش‌بینی می‌شود شرایط ذخایر آبی استان در پشت سدها، روند روبه‌بهبودی را طی کند.» به گفته او، تراز آبی دریاچه ارومیه در 25فروردین امسال، هزار و 270 متر و 78 سانتی‌متر از سطح آب‌های آزاد و حجم آب موجود در آن دو میلیارد و 80 میلیون مترمکعب است و در روزهای اخیر، تشدید بارش‌ها در آذربایجان‌غربی هم موجب طغیان و جاری‌شدن آب رودخانه‌ها به سمت دریاچه ارومیه شده است.
طغیان رودخانه‌های آذربایجان‌غربی، خسارات مالی و جانی درپی داشت و رودخانه گادر در اشنویه علاوه‌بر مسدودکردن مسیر 49کیلومتری اشنویه- پیرانشهر، یک نوجوان 12 ساله را به کام خود کشید و عملیات جست‌وجو برای یافتن این نوجوان همچنان ادامه دارد. تخریب‌شدن پل هاشم‌آباد درپی طغیان رودخانه باراندوز در محور راژان به منطقه زیوه و مرگور نیز راه ارتباطی 50 روستای ارومیه را مسدود کرده است.
امید تأمین بودجه
اینکه رسیدن آب ناشی از بارش‌های زیاد به دریاچه ارومیه، تراز این دریاچه را بالا برده، می‌تواند دومین خبر خوب درباره این دریاچه محسوب شود. اولین خبر، مربوط به تأمین بودجه احیای این دریاچه است که بلافاصله بعد از اتمام تعطیلات نوروز منتشر شد.
قبلا مدیر دفتر تلفیق و برنامه‌ریزی ستاد احیای دریاچه ارومیه در گفت‌وگو با مهر با اعلام اینکه تعهدات مالی درمورد احیای دریاچه ارومیه اجرا نشده است، گفته بود: «احیاکردن دریاچه ارومیه یا عمده فعالیت‌هایی که با طبیعت سروکار دارد، مانند ساختن یک جاده نیست که بگوییم فعالیتی را به‌عنوان زیرسازی شروع می‌کنیم. در مرحله اول، زیرسازی را کامل می‌کنیم و ساخت مابقی آن را به سال آینده که بودجه برای آسفالت و بتن داشتیم، موکول می‌کنیم؛ اینجا فعالیت‌ها باید مستمر و ادامه‌دار باشند و اگر این‌چنین نباشد، تمام زحماتی که در سال‌های گذشته کشیده شده، هدر خواهد رفت و ممکن است دوباره شاهد خشکی و در معرض نابودی قرارگرفتن دریاچه ارومیه باشیم.»
اما او 16 فروردین گفت: «به‌طور کلی، سه ردیف بودجه‌ای برای دریاچه ارومیه داریم؛ یکی اعتبارات دستگاه‌های اجرایی است، منبع دوم نیز ماده «10» و «12» بوده که عمده منابع مالی پروژه‌هایی که ستاد احیا تعریف می‌کند جزء این مواد قرار دارد. همچنین منبع سوم، صندوق توسعه ملی است.»
مسعود تجریشی با اشاره به سهم دریاچه ارومیه و اعتبارات تخصیص‌یافته از ماده «10» و «12» گفت: «از ماده «10» و «12» برای سال 95، هزار و 120 میلیارد تومان سهم داشتیم که از این میزان، 300 میلیارد تومان دریافت کردیم. در سال 93 نیز 725 میلیارد تومان تقاضا کرده بودیم که از این مبلغ، 184 میلیارد تومان به ستاد اختصاص یافت. در سال 94 نیز از ماده «10» و «12» از 920 میلیارد تومان تقاضاشده، 290 میلیارد به ستاد احیای دریاچه ارومیه اختصاص یافت.»
تجریشی در ادامه با اشاره به اعتبارات پرداختی از محل صندوق توسعه ملی در سه سال گذشته گفت: «از صندوق توسعه ملی در سال 93، 160 میلیارد تومان، در سال 94، 403 میلیارد تومان و در سال 95 نیز 375 میلیارد تومان دریافتی داشتیم و امیدمان برای دریافت اعتبارات لازم در سال 96 هم تقویت شده است.»
همچنین خبرها حکایت از اعلام آمادگی نهادهای بین‌المللی برای احیای دریاچه ارومیه داشتند؛ مثلا نماینده شرکت حقوقی فیدال فرانسه در ایران با بیان اینکه یک شرکت اروپایی که «بحرالمیت» لبنان را احیا کرده، مدعی شده می‌تواند دریاچه ارومیه را در مدت سه سال احیا کند. نماینده این شرکت در ایران با بیان اینکه از طریق یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، پیگیر این طرح هستیم، گفت: «برای احیای این دریاچه، طرح‌ها و پروژه‌هایی از سوی نهادهای منطقه‌ای تعریف شده اما مهم‌ترین مشکل، تأمین بودجه است.» او با بیان اینکه این درخواست رسمی به وزارت امورخارجه هم ارسال شده است، گفت: «درحال‌حاضر، کارگروه‌های مختلفی برای دریاچه ارومیه تشکیل شده اما هنوز اقدام اساسی برای آن صورت نگرفته است.» نماینده شرکت حقوقی فیدال فرانسه در ایران افزود: «شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌شرقی، این پروژه‌ها را برای جذب سرمایه معرفی کرده اما پیشنهاد فیدال به وزارت نیرو این است که باید مطالعه کلی برای احیای این دریاچه صورت گیرد تا تمام جوانب سنجیده شود.»
منبع:وقایع اتفاقیه
