انتخاب سه پایلوت برای اجرای پروژه‌های نجات دریاچه ارومیه/ استفاده از پتانسیل‌های پسابرجام برای احیای دریاچه ارومیه/ وضعیت تخصیص‌ها در وزارت نیرو مشخص نیست
مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: برای اجرای پروژه‌های احیای دریاچه ارومیه سه پایلوت در نظر گرفته شده است. هیاتی از ملبورن استرالیا با هدف بازدید از حوضه آبریز دریاچه ارومیه و عقد قرارداد به‌منظور انتقال تجربیات حوضه ماری دارلینگ، به ایران سفر خواهند کرد و با انتخاب یکی از این پایلوت‌ها، وارد همکاری می‌شویم.
به گزارش وبلاگ منابع طبیعی سقز به نقل از خبرنگار ایانا، مسعود تجریشی مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه در نشستی خبری که در محل این ستاد برگزار شد، زمان حضور هیات استرالیایی در ایران را ۳۱ فروردین ماه اعلام کرد.
به گفته وی عزیمت این هیات استرالیایی به ایران، به دنبال سفر هیاتی متشکل از کارشناسان اتاق بازرگانی، وزارت نیرو، کشاورزی، ستاد احیا و سایر دستگاه‌های درگیر در حوضه آبریز ارومیه به استرالیا، انجام می‌شود. پیش از این هیاتی ایرانی از حوضه ماری دارلینگ با هدف بررسی تجربیات استرالیا در مدیریت این حوضه، بازدید کرده بود.
تجریشی گفت: هیات استرالیایی برای انتقال تجربیات خود از ایران مبالغی را به عنوان حق مشاوره دریافت خواهند کرد اما هنوز رقم آن مشخص نشده است زیرا به مرحله عقد قرارداد نرسیده‌ایم.
وی افزود: اگر این هیات، منطقه اجرای برنامه‌های خود را از پایلوت تحت مدیریت فائو انتخاب کند، هزینه‌های مورد نظر توسط این مجموعه بین‌المللی پرداخت خواهد شد.
مدیر دفتربرنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه اضافه کرد: حوضه ماری دارلینگ جدیدترین حوضه‌ای است که دچار تنش آبی شده است. این حوضه از سال ۱۹۹۲ دچار چالشی مشابه دریاچه ارومیه می‌شود و دولت استرالیا طی ۲۰ سال با صرف ۳۰ میلیارد دلار به موفقیت‌هایی چشمگیری در این حوضه دست می‌یابد. در حال حاضر دولت استرالیا بازار آبی را در حوضه ماری دارلینگ شکل داده است. به این ترتیب در سال‌های کم آبی، افراد می‌توانند به یکدیگر آب بفروشند.
وی یادآور شد: هیات استرالیایی پس ورود به ایران در کنگره ملی عمران که دانشگاه شریف آن را برگزار می‌کند، تجربیات خود را در هشت محور ارایه خواهند کرد. یک کارگاه آموزشی برگزار می‌کنند و سپس با سفر به آذربایجان، از حوضه آبریز دریاچه ارومیه بازدید خواهند کرد. پس از بازگشت نیز با مدیران وزارت نیرو دیدار خواهند داشت.
انتخاب سه پایلوت برای مدیریت مصرف
تجریشی بیان کرد: ششم و هفتم اردیبهشت ماه سال جاری در دانشگاه ارومیه ۱۵۰ نفر گرد هم جمع می‌شوند تا نقشه چهار سال آینده برای احیای دریاچه ارومیه را تدوین کنند. در این گردهمایی، سه منطقه پایلوت برای اجرای پروژه‌های احیای دریاچه ارومیه در نظر گرفته می‌شود. هدف اصلی از اجرای این پروژه‌ها، کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب است.
وی عنوان کرد: تلاش کردیم مناطق پایلوت در زیر یک سد واقع شوند. وسعت این مناطق از ۱۲ هزار هکتار شروع می‌شود و پایلوت پنج هزار هکتاری هم داریم. ویژگی‌های این مناطق نیز متفاوت است. یکی از پایلوت‌ها آب کم دارد، پایلوت دوم دارای آب زیاد است و سومین پایلوت نیز تمام زیرساخت‌های لازم برای مدیریت آب اعم از شبکه، لوله‌کشی و غیره را دارد. هدف از انتخاب این پایلوت‌های متنوع، آن است که نتایج اقدامات در این مناطق را بتوانیم برای سایر نقاط حوضه آبریز ارومیه استفاده کنیم.
مدیر دفتربرنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه تاکید کرد: کاهش مصرف آب در حوضه آبریز ارومیه نباید منجر به کاهش درآمد کشاورزان شود. در پایین دست سد بوکان اجرای پروژه‌های ستاد احیا منجر به کاهش ۱۶ درصدی مصرف شده است اما معیشت کشاورزان منطقه به هیچ وجه دچار مشکل نشده است.
تخصیص ۳۰ درصدی بودجه ستاد احیا در سال گذشته
در ادامه این نشست، تجریشی به تشریح وضعیت بودجه احیای دریاچه ارومیه از آغاز تشکیل این ستاد پرداخت.
به گفته وی، پروژه‌های احیای دریاچه ارومیه از سه محل "ردیف اعتبارات دستگاه‌های اجرایی"، "ماده ۱۰ و ۱۲" و "صندوق توسعه ملی"، اعتبار دریافت می‌کنند.
مدیر دفتربرنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه یادآور شد: عمده پروژه‌های ستاد احیا از این محل تامین اعتبار می‌شود.
وی گفت: در سال ۹۵ از محل ماده ۱۰ و ۱۲، یک هزار و ۱۲۰ میلیارد تومان اعتبار برای ستاد احیا در نظر گرفته شده بود که فقط ۳۰۰ میلیارد تومان از این رقم، به ستاد تخصیص داده شد.
تجریشی بودجه در نظر گرفته شده در سال ۹۴ و ۹۳ از محل ماده ۱۰ و ۱۲ را به ترتیب ۹۲۰ و ۷۲۵ میلیارد تومان اعلام کرد که فقط ۲۹۰ و ۱۸۴ میلیارد تومان از ارقام پیش‌بینی شده، به ستاد احیا تخصیص یافته بود.
به گفته وی اعتبارات اختصاص یافته از محل صندوق توسعه ملی، هیچ سقفی نداشته و با افزایش فعالیت دستگاه‌های اجرایی و ارایه صورت وضعیت، میزان توزیع اعتبار هم افزایش پیدا می‌کند اما دستگاه‌های اجرایی در سال‌های مختلف، فعالیت خود را افزایش نداده‌اند و بررسی‌ها نشان می‌دهد با وجود نبود مشکل در تخصیص اعتبار، حجم مشابهی از فعالیت را در حوضه آبریز ارومیه انجام داده‌اند.
مدیر دفتربرنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه عنوان کرد: در سال‌های ۹۵، ۹۴ و ۹۳ به ترتیب ۳۷۵، ۴۰۳ و ۱۶۰ میلیارد تومان از اعتبارات صندوق توسعه ملی صرف اجرای پروژه‌های احیای دریاچه ارومیه شده است.
وی اضافه کرد: بودجه آبیاری تحت فشار نیز از محل صندوق توسعه ملی پرداخت می‌شود اما در ردیف پروژه‌های ستاد احیا به شمار نمی‌رود. در سال‌های ۹۵، ۹۴ و ۹۳ به ترتیب ۴۱۲، ۴۰۳ و ۱۶۰ میلیارد تومان بودجه از صندوق توسعه ملی به این بخش اختصاص یافته است.
تجریشی افزود: بودجه‌های سنواتی وزارت نیرو و جهاد کشاورزی نیز در سال ۹۳ و ۹۴ به ترتیب ۱۱۲ و ۶۴ میلیارد تومان بوده است و تا تاریخ ۲۰ اسفند ماه سال ۹۵، هیچ تخصیصی به بودجه سنواتی این دو دستگاه برای اجرای پروژه‌های احیای دریاچه، داده نشده است.
وی ادامه داد: به دلیل عدم تخصیص بودجه، پروژه‌های گشت و بازرسی و تعادل بخشی متوقف شد که به روند احیای دریاچه ارومیه آسیب وارد کرد.
مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه در جمع‌بندی وضعیت بودجه سال گذشته ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: کل اعتبار در نظر گفته شده برای احیای دریاچه شمال‌غرب کشور از سه ردیف یاد شده، ۱۸۰۰ میلیارد تومان بود که حدود ۶۷۵ میلیارد تومان آن به ستاد احیا تخصیص داده شد. به این ترتیب ۳۰ درصد بودجه پیش‌بینی شده را دریافت کرده‌ایم.
وی تاکید کرد: عدم وجود نظم زمانی در پرداخت اعتبارات، اجرای پروژه‌های ستاد احیا را با مشکل مواجه می‌کند بنابراین تلاش می‌کنیم که با تمهیداتی، جلوی بی‌نظمی در اجرای برنامه‌ها را بگیریم.
تجریشی گفت: به دنبال جذب سرمایه‌گذار خارجی و استفاده از پتانسیل صندوق توسعه ملی برای احیای دریاچه ارومیه هستیم. ضمن آنکه تصمیم داریم از ظرفیت‌های پسابرجام استفاه کرده و با کمک کارشناسی که عباس عراقچی معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه به ما معرفی کرده است، برای اجرای پروژه‌های خود از اتحادیه اروپا کمک دریافت کنیم. زیرا اتحادیه اروپا به پروژه‌های محیط زیستی بودجه اختصاص می‌دهد.
حق‌آبه‌ای که هیچ وقت دریافت نشد
به گفته مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه، وزارت نیرو دو هزار و ۶۵۷ میلیون مترمکعب (۲.۶ میلیارد مترمکعب) حق‌آبه برای دریاچه ارومیه در نظر گرفته است اما هیچ‌گاه این حق‌آبه را به دریاچه اختصاص نداده است.
وی مدعی است: وزارت نیرو تخصیص استانی ندارد و به همین دلیل نمی‌تواند اعلام کند در کجا، چه زمانی و چگونه حق‌آبه دریاچه ارومیه را به این دریاچه اختصاص خواهد داد.
تجریشی بیان کرد: وزارت نیرو متولی تعیین تخصیص آب در کشور است. این وزارتخانه حق‌آبه محیط زیستی دریاچه ارومیه را بر اساس کاهش میزان آب قابل برنامه‌ریزی حوضه آبریز ارومیه تعیین کرده است. در گذشته تصور می‌شد حجم آب قابل برنامه‌ریزی حوضه آبریز ارومیه ۸.۷ میلیارد مترمکعب است اما با بازنگری در آمارها حجم آب قابل برنامه‌ریزی این حوضه به عدد هفت میلیارد مترمکعب رسید. بر این اساس، حق‌آبه محیط زیستی ارومیه تعیین شد اما حق‌آبه بخش کشاورزی همچنان بر اساس عدد ۸.۷ میلیارد مترمکعب محاسبه می‌شود.
وی افزود: این وزارتخانه در سال‌هایی که بارش کم است و نگران تخلیه سدهاست، حق دریاچه ارومیه را ندیده می‌گیرد در حالی که هیچ فشاری به بخش مصرف کننده وارد نمی‌کند.
مدیر دفتربرنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: آخرین رهاسازی حق‌آبه دریاچه ارومیه، ۹ فروردین ماه سال جاری قطع شده است.
وی ادامه داد: در سال گذشته رهاسازی‌هایی از سدهای بوکان، زولا، مهاباد، شهرچای و قلعه چای داشتیم که در مجموع به کمتر از ۳۱۹ میلیون مترمکعب می‌رسد. رهاسازی از سدها و لایروبی رودخانه‌ها در سال ۹۴، ۱.۴ میلیارد مترمکعب آب را به سمت دریاچه سرازیر کرده است.
تجریشی گفت: در دنیا به دنبال تامین تراز آبی دریاچه‌های خشک شده نیستند بلکه بیشتر به دنبال تثبیت کانون ریزگردها هستند. ما هم این سیاست را پیگیری می‌کنیم.
وی افزود: در حال حاضر به دلیل عدم تامین به موقع اعتبارات، ۸۶ سانتی‌متر از ارتفاع آب پیش‌بینی شده در برنامه عقب هستیم.
به گفته وی وسعت دریاچه ارومیه در حال حاضر دو هزار و ۳۰۰ کیلومتر مربع است در حالی که در آغاز فعالیت ستاد احیا، وسعت این دریاچه ۷۰۰ کیلومتر مربع بود.
مدیر دفتربرنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه بیان کرد: با توجه به وضعیت تبخیر و کاهش میزان بارش‌ها در سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل، انتظار داریم در تابستان وسعت دریاچه به کمتر از ۱۵۰۰ کیلومتر مربع برسد. زیرا سالانه ۱.۳ متر تبخیر آب داریم. ۶۰ درصد وسعت دریاچه دارای عمقی کمتر از ۶۰ سانتی‌متر است. بنابراین با گرم شدن هوا این مناطق کم عمق، خشک می‌شوند.
منبع:ایانا
