بحران آب مناطق بیشتری از ایران را غیرقابل سکونت می‌کند
شنبه, ۱۶ بهمن ۱۳۹۵، ۰۷:۴۷ ق.ظ
گزارش مفصل بنیاد «هاینریش بل» و «اسمال مدیا»، آن‌طور که نویسندگان آن اعلام کرده‌اند از طریق نظرسنجی‌ها و مصاحبه‌های متعدد با مسوولان ایرانی، فعالان و کارشناسان حوزه محیط زیست، تهیه و تدوین شده است. این گزارش نشان می‌دهد که بحران زیست محیطی فعلی ایران، ساخته دست انسان‌ها است.
روند خشکسالی و وضعیت آب در کشورمان ، به پدیده ای قابل توجه در افکار عمومی ایران و جهان تبدیل شده است.برگزاری انواع نشست های کارشناسان و نخبگان و هشدارهای مستمر دست اندرکاران، این موضوع را به یک دغدغه ملی و حتی جهانی تبدیل کرده است .
در این باره ، تازه‌ترین گزارش را دو بنیاد اروپاپی هاینریس بل در آلمان و اسمال مدیا در انگلستان منتشر کرده‌اند. خلاصه‌ای از این گزارش چندی پیش در آلمان برای کارشناسان اروپایی و ایرانی قرائت شد. خلاصه‌ای از این تحلیل را به نقل از رادیو فرانسه می‌خوانید:
دو بنیاد «هاینریش بل» و «اسمال مدیا» در آلمان و انگلستان با انتشار یک گزارش مشترک ١۶٠ صفحه‌ای هشدار دادند که بحران آب همواره مناطق بیشتری از ایران را غیرقابل سکونت می‌کند. در این گزارش، ریشه‌های بحران زیست محیطی ایران، نتایج آن در آینده و استراتژی لازم برای مقابله با آن بررسی شده است.
گزارش ٢ بنیاد روز چهارشنبه ٢۵ ژانویه در نشستی که به ابتکار بنیاد «هاینریش بل» در برلین برگزار شد، مورد بررسی قرار گرفت. در این نشست ٣٠ نفر از دانشگاهیان و کارشناسان محیط زیست آلمان و چند کارشناس ایرانی حضور داشتند. گزارش دو بنیاد اروپایی با این عبارت آغاز می‌شود که «همواره دریاچه‌ها و رودخانه‌های ایرانی بیشتری تهدید به خشکی می‌شوند. همچنین به گونه‌ای فزاینده از عمق آب‌های زیرزمینی این کشور کاسته می‌شوددر بخش دیگری از این گزارش اعلام شده که دریاچه ارومیه، به عنوان بزرگ‌ترین دریاچه خاورمیانه، در سال‌های اخیر ١٢ درصد مساحت خود را از دست داده که با مساحت Bodensee در جنوب آلمان برابر است؛ سواحل این دریاچه با محیط ٢۴٠ کیلومتر، میان ٣ کشور آلمان، سویس و اتریش تقیسم شده است.
ریشه‌های بحران آب کجا است؟
گزارش مفصل بنیاد «هاینریش بل» و «اسمال مدیا»، آن‌طور که نویسندگان آن اعلام کرده‌اند از طریق نظرسنجی‌ها و مصاحبه‌های متعدد با مسوولان ایرانی، فعالان و کارشناسان حوزه محیط زیست، تهیه و تدوین شده است. این گزارش نشان می‌دهد که بحران زیست محیطی فعلی ایران، ساخته دست انسان‌ها است. نویسندگان گزارش، سکوت مسوولان در برابر بهره‌برداری نادرست از ذخائر آب را دلیل اصلی بحران فعلی می‌دانند. آنها می‌نویسند: «نزدیک به ٩٠ درصد آب ایران را بخش کشاورزی مصرف می‌کند. مسوولان ایرانی با دادن یارانه انرژِی و آب به کشاورزان و تحمل حفاری‌های غیرقانونی، بخش کشاورزی را به هدر دادن منابع آب تشویق کرده‌اند. علاوه بر این، تکنولوژی آبیاری در ایران نیز بسیار عقب‌مانده است. اکنون اما خود کشاورزان و دهقانان فقیر بیش از همه از کمبود آب رنج می‌برند».
«بنیاد هاینریش بل» و «اسمال مدیا» در ادامه گزارش خود از اینکه مسوولان ایرانی به تازگی متوجه ابعاد خطرناک کمبود آب کشور شده‌اند ابراز خرسندی می‌کنند، اما تاکید می‌ورزند که هنوز هم آنها به استراتژی‌های مناسب برای مقابله با این کمبود دست نیافته‌اند. از دید تهیه‌کنندگان گزارش، مشکل از یک سو به نامشخص بودن حوزه مسوولیت‌ها در سه وزارتخانه کشاورزی، نیرو و محیط زیست مربوط است. اما هنوز روشن نیست که با «بهره‌برداری هدفمند»، بحران آب تا چه حد کاهش خواهد یافت؟ کارشناسان راه‌حل پایدار را در کاهش شدید مصرف آب به ویژه در بخش کشاورزی می‌دانند. اما چنین راه‌حلی به ویژه در روستاها با مخالفت دهقانان خرده پا روبرو خواهد شد.
جنبش علیه هدردادن آب
نظرسنجی‌هایی که برای تهیه گزارش دو بنیاد مهم آلمان و انگلستان انجام شده در عین حال این روند مثبت را تایید می‌کند که آگاهی مردم ایران نسبت به محیط زیست در سال‌های اخیر بسیار بیشتر شده است. حدود ٧٠ درصد ایرانی‌ها تایید می‌کنند که نگران وضعیت بد محیط زیست در ایران هستند. در نظرسنجی سال ٢٠٠۴ اکثریت مردم ایران برنامه‌های اقتصادی را بر چالش‌های زیست محیطی مقدم می‌شمردند، اما امروز همین اکثریت دست‌کم اقتصاد و محیط زیست را دارای ارزشی برابر می‌شناسد.
در بخشی از گزارش، با تاکید بر افزایش پایدار فعالیت‌های مدنی برای برخورد مسوولانه مردم با منابع آب آمده است: «این فعالیت‌ها به ویژه در فضای آنلاین بسیار تقویت شده است. در «فیس‌بوک»، «تلگرام» و «اینستاگرام»، فعالان زن و مرد زیادی جنبشی را علیه آلودگی محیط زیست، نابودی جنگل‌ها و انواع حیوانات کمیاب، به راه انداخته اند؛ اعتراض به هدردادن ذخائر آب زیرزمینی نیز بخش مهمی از این جنبش را تشکیل می‌دهد».
