اصلی‌ترین دلایل انقراض ماهی‌ها در ایران
اگرچه خبر کشف گونه‌های جدیدی از ماهی در اکوسیستم‌های آبی ایران در چند ماه اخیر منتشر شد اما کارشناسان معتقدند رهاسازی گونه‌های مهاجم غیربومی، تخریب زیستگاه و صید بی‌رویه و بدون آگاهی و آلودگی‌های اکوسیستم‌های آبی سبب شده برخی گونه‌های ماهی در معرض خطر انقراض قرار داشته باشند.
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه فرهیختگان در ادامه می نویسد: آسیب‌های وارد شده به محیط‌زیست در سال‌های اخیر محدود به زیستگاه گروه خاصی از جانوران نبوده است. تفاوتی ندارد یوزپلنگ یا فک خزری، گوزن زرد ایرانی یا گروه‌های در حال انقراض پرندگان. تخریب محیط‌زیست بر اثر مداخلات انسانی و طبیعی تمامی زیستگاه‌ها را دربرمی‌گیرد. در این میان رده‌های متفاوت ماهی‌ها را می‌توان بی‌صداترین گروه از جانورانی دانست که زیستگاه‌شان در معرض عوامل متعدد مورد تخریب قرار می‌گیرد و کمتر از سایر گونه‌های جانوری قرار دارند.
عوامل تهدیدکننده اکوسیستم‌های آبی کشور بسیارند اما صابر وطن‌دوست، ماهی‌شناس و عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل و همچنین عضو هیات‌مدیره انجمن علمی ماهی‌شناسی کشور مهم‌ترین آنها را تخریب زیستگاه، خشکسالی‌های اکوسیستم‌های آبی، ورود آلاینده‌ها و گونه‌های مهاجم غیربومی و صید بی‌ضابطه می‌داند و می‌گوید: «به‌طور کلی عواملی که مطرح شد سبب از بین رفتن بسیاری از گونه‌های ماهی شده اما در این میان گونه‌های خوراکی به دلیل صید بی‌رویه و برخی گونه‌های دیگر به دلیل تخریب زیستگاه‌های تولید مثلی از بین می‌روند. موانع انسان ساخت مانند سدها و پایه پل‌ها سبب شده تا ماهی‌ها در مسیر مهاجرت برای تولید مثل با مشکل روبه‌رو شوند.»
او افزود: «از طرفی در اکوسیستم‌های آبی شمال و جنوب کشور عوامل دیگری هم وجود دارد که خاص آن مناطق است. در خلیج فارس و دریای عمان کشند سرخ یکی از عوامل مهم از بین رفتن شرایط طبیعی است و در دریای خزر هم از سال 1379 ورود گونه جانوری شانه‌دار که یک گونه غیربومی است شرایط را برای برخی از ماهی‌ها دشوار کرده است. این گونه با تغذیه از زئوپلانکتون‌ها و صدمه رساندن به لارو ماهی‌هایی نظیر کیلکا جمعیت گونه‌های بومی را کاهش داده است. از طرفی کیلکا در چرخه غذایی ماهی‌های خاویاری و گوشت‌خوار خزر جایگاه ویژه‌ای دارد که این موارد هم مزید بر علت شده تا جمعیت این نوع ماهی کم شود.»
ردپای گونه‌های مهاجم در انقراض بومی‌ها
وطن‌دوست با تاکید بر ورود گونه‌های غیربومی به چرخه آبی کشور و خطر آنها برای ادامه حیات گونه‌های بومی بیان کرد: «رهاسازی قزل‌آلای رنگین‌کمان و گونه مهاجم تیلاپیا از جمله مواردی است که در سال‌های اخیر محل بحث فراوانی میان کارشناسان بوده است. برخی معتقدند حضور این گونه‌ها توجیه اقتصادی دارد اما این گونه‌های مهاجم زندگی را برای ماهی‌های بومی دشوار کرده است. قزل‌آلای رنگین‌کمان در رودخانه هراز که زیستگاه اصلی قزل‌آلای خال قرمز است برای این ماهی رقیب غذایی شده و از نظر فضای تولید مثل با او رقابت می‌کند. تیلاپیا هم در برخی تالاب‌های جنوب کشور تخم، لارو و غذای گونه‌های بومی را مصرف می‌کند. از طرفی این گونه چون زود به بلوغ می‌رسد و تولید مثل می‌کند ماهی‌های بومی را با انزوا می‌برد و اقتصاد جوامع محلی را از بین می‌برد.»
سهم ایران از رده‌بندی ماهی‌های دنیا
عضو هیات‌مدیره انجمن علمی ماهی‌شناسی کشور، درباره گونه‌های ماهی که در ایران شناسایی شده است، گفت: «تاکنون پنج رده ماهی در دنیا شناسایی شده که از این پنج رده سه رده غضروفی، دهان‌گرد و شعاع باله در ایران وجود دارد. به صورت عمده اکوسیستم‌های آبی ایران به دو دسته داخلی و آزاد تقسیم می‌شود. اخباری که از گونه‌های تازه‌کشف‌شده منتشر می‌شود مربوط به آب‌های داخلی بوده که ارتباطی با آب‌های آزاد ندارد بنابراین می‌توان گفت این گونه‌ها متعلق به ایران هستند. اما درباره اینکه چرا تاکنون این گونه‌ها شناخته نشده بود هم باید گفت برخی از آنها تاکنون دیده نشده بودند و زیستگاه‌شان تازه کشف شده اما برخی دیگر ماهی‌هایی هستند که در اکوسیستم آبی وجود داشته‌اند اما به اشتباه محققان تصور می‌کردند از گونه‌های توصیف‌شده پیشین هستند.»
