آلودگی هوا، از لندن 1873 تا تهران 2016
در شهر تهران به علت غلظت چند برابری استانداردهای بین‌المللی بنزن در هوا، ریسک ابتلا به انواع بیماری‌ها از جمله سرطان‌ها افزایش یافته است. میزان بنزن در برخی از مناطق تهران تا ۴۰ برابر حد مجاز برآورد شده است. دیگر آلاینده سرطان‌زا در هوای تهران، آزبست یا پنبه نسوز است که بر اثر استفاده از لنت ترمز و صفحه کلاچ حاوی آزبست در خودروها در هوا آزاد می‌شود.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه وقایع اتفاقیه، انسان دوران انقلاب صنعتی، در اواسط قرن هجدهم، خوشحال از دستاوردهای خود، با دست‌ها و صورت‌هایی آلوده به زغال، چیزی را که ساخته بود، نگاه می‌کرد؛ نیروی ماشین به جای نیروی انسان. انگلیس پس از چندین قرن تحول سیاسی داخلی، توسعه استعمار تجاری، گسترش ناوگان دریایی، رشد طبقه متوسط و بهبود امور قانونی و اداری کشور، از نظر زمین، کارگر، مدیریت و حکومیت به وضعیتی رسید که زمینه پیشرفت صنعتی هموار شد. در زمینه این پیشرفت سه ستون عمده قرار داشت: بافندگی، زغال‌سنگ و ذوب‌آهن. تامس ساوتکلیف اشتن، نویسنده کتاب «انقلاب صنعتی»، مخترعان را انسان‌هایی سختکوش می‌خواند؛ بختیارانی که هوای موافق برای رویاندن انسان‌ها را برگزیدند. دسامبر 1873، لندن به مدت یک هفته در مهی زرد و ضخیم فرورفته بود. مردم نمی‌توانستند حتی جلوی پای خود را ببینند. «خانم‌ها و آقایان!» این مارک تواین بزرگ بود که سخنرانی عمومی‌اش را این‌طور آغاز می‌کرد، به رسم بریتانیای دوران ویکتوریا: «من صدای شما را می‌شنوم، پس می‌دانم اینجا هستید. من هم اینجا هستم اگرچه وجودم قابل مشاهده نیست.» مارک تواین از بختیارانی گفت که هوایی برای تنفس انسان‌ها باقی نگذاشته‌اند. همه جا در لندن دودکش‌هایی بالا رفته بود که از آن دودهایی غلیظ و سمی بیرون می‌آمد.
آن سال 780 نفر در لندن به‌دلیل آثاری مشابه با خفگی درگذشتند اما 83 سال از آن مه غلیظ گذشت تا بالاخره در سال 1956، قانون هوای پاک از کتاب قوانین بریتانیایی‌ها سر بیرون آورد. لندن پس از سال 1873 تغییر چندانی نکرد. حکومت ماشین‌های دودی ادامه داشت. مه‌دود بزرگ، اتفاقی است که در روزهای پنجم تا نهم دسامبر سال ۱۹۵۲ آسمان لندن را فراگرفت. آلودگی هوا در شهر لندن در اثر به‌کارگیری بیش از اندازه زغال‌سنگ و سرمای هوا، به مهی بزرگ تبدیل شد؛ دود غلیظی که همه شهر را فراگرفت و نزدیک به چهار هزار نفر در اثر این آلودگی جان خود را از دست دادند و بیش از صد هزار نفر هم بیمار شدند. در تحقیقاتی که بعدا انجام شد، آمار کشته‌شدگان آن واقعه نزدیک 12 هزار نفر برآورد شد. ابعاد گسترده این فاجعه که از آن به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین فاجعه‌های زیست‌محیطی و بدترین فاجعه مرتبط با آلودگی هوا در بریتانیا یاد می‌شود و فشار افکار عمومی موجب شد مجلس بریتانیا، مصوبه‌ای را با عنوان مصوبه هوای پاک در سال ۱۹۵۶ تصویب کند.
شرح تاریخ از این روزهای لندن درسی دشوار برای حکومت‌هاست؛ برای بهداشت عمومی، در زمانی که برای نخستین بار توسعه اقتصادی و قدرت سیاسی صنعتی در برابر جان مردم قرار می‌گیرد. حدس بزنید برنده چه کسی است؟ مصوبه سال 1956، سوزاندن زغال‌سنگ در منازل را محدود کرد و به موجب آن، کارخانه‌ها به مناطق اطراف و دور از شهرها منتقل شدند. امروز نیز اتحادیه اروپا با درنظرگرفتن جریمه‌های سنگین، کاهش انتشار گازها و ذرات آلاینده را موجب شده است. خودروهایی مناسب با سوخت پاک تولید می‌شود و تعویض وسایل نقلیه آلاینده از جمله اتوبوس‌ها با اتوبوس‌هایی با گنجایش بیشتر و آلایندگی کمتر نیز از جمله برنامه‌های اجرا‌شده در لندن است. استفاده از ماشین‌های فشرده‌کننده گرد و خاک هم یکی از راهکارهایی است که از طریق آن مانع از ورود گرد و خاک سطح خیابان‌ها به هوای شهر شده‌اند. استاندارد سوخت اروپا هم عامل دیگری است. مجموعه اقدامات آموزشی و پیشگیری، وضعیت لندن را بسیار بهتر کرده است اما جرمی کوربین، رهبر حزب کارگر، اخیرا در نشست مجلس عوام گفت 500 هزار نفر تا سال 2025 میلادی به‌دلیل عوارض ناشی از آلودگی هوا در انگلیس خواهند مرد. براساس گزارش‌های منتشر‌شده، آلودگی هوای لندن در هشت روز اول سال 2016 میلادی از حد مجاز آلودگی سالانه فراتر رفت. به‌این‌ترتیب، لندن در میان شهرهای بزرگ کشورهای توسعه‌یافته یکی از آلوده‌ترین‌ها به‌شمار می‌آید. برخی کارشناسان، معتقد هستند آلاینده‌هایی که در تهران تولید می‌شود خطر بیشتری از زغال‌سنگ لندن دهه ۵۰ دارد.
در شهر تهران به علت غلظت چند برابری استانداردهای بین‌المللی بنزن در هوا، ریسک ابتلا به انواع بیماری‌ها از جمله سرطان‌ها افزایش یافته است. میزان بنزن در برخی از مناطق تهران تا ۴۰ برابر حد مجاز برآورد شده است. دیگر آلاینده سرطان‌زا در هوای تهران، آزبست یا پنبه نسوز است که بر اثر استفاده از لنت ترمز و صفحه کلاچ حاوی آزبست در خودروها در هوا آزاد می‌شود.
در ایران سالانه ۴۵ هزار نفر بر اثر آلودگی هوا می‌میرند. آمار جهانی‌ای که ماه گذشته از سوی سازمان جهانی سلامت بیرون آمد، وخامت اوضاع را نشان می‌دهد. 9نفر از هر 10 انسان روی کره زمین با آلودگی هوا دست به گریبان هستند. این مشکل در شهرها حادتر بوده اما هوا در مناطق روستایی نیز بدتر از تصور کنونی است. کشورهای فقیر از هوای کثیف‌تری نسبت به کشورهای توسعه‌یافته برخوردار هستند اما آلودگی عملا، همه کشورهای جهان و همه بخش‌های جوامع را تحت‌تأثیر قرار داده است. گزارش اخیر، براساس داده‌های جمع‌آوری‌شده از بیش از سه هزار شهر در سراسر جهان است و نشان داده 92 درصد جمعیت جهان در مناطقی با هوایی با کیفیت پایین زندگی می‌کنند. این اطلاعات بر ذرات معلق خطرناک دارای قطر کمتر از 2,5 میکرومتر تمرکز دارند. ذرات مذکور حاوی مواد سمی مانند سولفات و دوده کربن هستند که می‌توانند به ریه‌ها یا سیستم قلبی- عروقی نفوذ کنند. مردم جهان، هر روز آلودگی را به ریه‌های خود فرو می‌برند و هنوز رقص ماشین‌ها و دست‌های آلوده دودکش‌ها بالاست.
