قاچاق گسترده چوب در گیلان
فعالان محیط‌زیست گیلان خبر می‌دهند از ماه رمضان امسال تاکنون قاچاق چوب به صورت گسترده و ساماندهی شده در جنگل‌های منطقه شفت استان گیلان ادامه دارد. متخلفان درختان چند صد ساله جنگل‌های کهن هیرکانی را می‌دزدند اما از برخورد قاطع مسوولان با آنها خبری نیست.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه صبح نو، با وجود این آقای داوود زارع، مدیر کل منابع طبیعی گیلان، قاچاق چوب در برخی از مناطق این استان را ریشه‌دار توصیف کرده و می‌گوید طی تفاهم‌نامه منعقد شده با بسیج، قصد دارند میزان گشت‌زنی در جنگل‌های استان را افزایش دهند تا از قاچاق چوب در آن جلوگیری شود.
قاچاق چوب معضلی است که در جنگل‌های ایران همواره وجود داشته‌است. کمبود نیروهای حفاظتی سازمان جنگل‌ها و خلاءهای قانونی موجود همچنین کمبود اعتبار، قاچاق را به مسأله‌ای عادی برای جنگل‌های کشور تبدیل کرده‌است. آن طور که آقای قاسم سبزعلی، فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها به «صبح‌نو» می‌گوید: در سال 93 حدود پنج هزار و 667 متر مکعب چوب از جنگل‌های کشور قاچاق شده؛ این رقم در سال 94 به سه هزار و 427 متر مکعب کاهش یافته و در سه ماهه نخست امسال نیز 409 متر مکعب بوده است. البته فعالان صنعت چوب معتقدند که آنچه توسط یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها کشف و ضبط می‌شود، فقط حجم محدودی از چوب‌های قاچاق شده از جنگل‌هاست و آمار واقعی برداشت غیر قانونی از چوب‌های جنگلی، چندین برابر آمار کشفیات یگان حفاظت سازمان جنگل‌هاست. فعالان محیط‌زیست هم نظری مشابه صاحبان صنایع چوب دارند. به همین دلیل تلاش می‌کنند با پایش دائمی عرصه‌های جنگلی، تخلفات را به مسوولان گوشزد کنند.
آقای محمد محمدیان، عضو هیأت مدیره شبکه سمن‌های محیط‌زیست استان گیلان،از فعالیت گسترده قاچاقچیان در جنگل‌های منطقه شفت استان گیلان خبر می‌دهد. به گفته وی از رمضان امسال تاکنون قطع درختان به صورت گسترده در جنگل امامزاده اسحاق-سلمرز، درودخان روی تپه‌های مشرف برجاده، همچنین جنگل‌های امامزاده اسحاق-درگه- خمچال و امامزاده اسحاق- شالما مشاهده شده است. به گفته وی در روزهای اخیر هم درختان نصیر محله شفت، جنگل ویسرود و ییلاقی به نام غول علی کند (تپه غول علی) همچنین جنگل‌های کارخانه چوب‌بری درودخان-ییلاق قطع شده که تصاویر مرتبط با آن در اختیار مسوولان اداره کل منابع طبیعی گیلان قرار داده شده است. به اعتقاد محمدیان برخورد مسوولان با این قاچاق گسترده قاطعانه نیست و قاچاقچیان به راحتی به قطع درختان ارزشمند جنگل‌های هیرکانی اقدام کرده و نخاله‌های خود را هم در جنگل رها می‌کنند.
قاچاق گسترده نداریم
با وجود سخنان این فعال محیط‌زیست درباره قاطع نبودن نیروهای دولتی در برخورد با قاچاقچیان چوب و به تبع آن وجود قاچاق گسترده در گیلان، داوود زارع مدیر کل منابع طبیعی گیلان با رد این ادعا به «صبح‌نو» می‌گوید: در گیلان قاچاق گسترده نداریم. کل حجم چوب آلات کشف شده توسط یگان حفاظت سالانه 800 متر مکعب است و حدود 20 تا 30 درصد درختان قطع شده هم توسط نیروهای منابع طبیعی کشف نمی‌شوند و به بازار مصرف می‌رسند. وی ادامه می‌دهد: در استان گیلان دو تا سه نقطه بحرانی داریم. شفت، تالش و قسمتی از رودبار، نقاط بحرانی‌اند که قاچاق چوب در آنها سابقه داشته و از قدیم هم در منطقه شفت و تالش روستاهایی به نام «چوب‌بَر» وجود داشته است. به این روستاها به این دلیل چوب‌بر می‌گویند که درخت در آنها توسط برخی قطع و برده می‌شد. مدیر کل منابع طبیعی گیلان با اشاره به اینکه با دریافت گزارش کم‌کاری در منطقه شفت، شخصاً از آنجا بازدید کرده، می‌گوید: آمار چوب آلات بازداشتی نشان می‌دهد مسوولان منطقه هیچ کم‌کاری نداشته‌اند. به گفته وی، حجم چوب‌آلات ضبط شده در منطقه نشان می‌دهد که مسوولان کار خود را انجام داده‌اند اما قاچاقچیان هم شبانه و در غیاب نیروهای حفاظتی به جنگل رفته و به قطع درخت اقدام می‌کنند. کشف چوب آلات قاچاق شده توسط یگان حفاظت در واقع نوشدارو بعد از مرگ سهراب است چرا که برای درختان قطع شده‌ای که ریه‌های زمین به حساب می‌آیند، پس از وقوع جرم، فقط نسخه پیچیده می‌شود و آن فروش چوب آلات بازداشتی است! به این ترتیب هدف اصلی که مقابله با قطع درختان در جنگل‌های هیرکانی است، محقق نمی‌شود و پول چوب آلات بازداشتی به حساب دولت واریز شده و بخشی هم به عنوان حق الکشف به مأموران یگان حفاظت داده می‌شود. این اعتبارات در آینده نیز معلوم نیست صرف جنگل خواهد شد یا خیر. بنابراین بهتر است با تقویت یگان حفاظت از وقوع جرم جلوگیری شود اما مدیر کل منابع طبیعی بیان می‌کند: قاچاق چوب هم مانند سایر جرائم، قطعاً به صفر نخواهد رسید.
با وجود این، زارع از انعقاد تفاهم‌نامه‌ای با بسیج و سپاه شهرستان برای افزایش گشت‌زنی در مناطق جنگلی به منظور کاهش تخلف در منطقه خبر می‌دهد. همچنین اضافه می‌کند: در حال رایزنی با ستاد حوادث غیرمترقبه استان برای استفاده از پهباد و نصب دوربین مدار بسته در مناطق پرریسک هستیم. زیرا خرید پهباد نیاز به صرف هزینه زیاد داشته و اعتبارات یگان حفاظت امکان تهیه این ابزار را از ما سلب کرده است.
شناسایی گلوگاه‌ها
مقابله با قاچاقچیان چوب مخاطرات زیادی داشته و استفاده از فناوری‌های روز برای رصد دائمی مناطق جنگلی، می‌تواند تا حدود زیادی کمبود نیروهای یگان حفاظت را جبران کند. البته استفاده از این فناوری‌ها نیازمند ایجاد زیرساخت‌های لازم با صرف هزینه‌های هنگفتی است که با توجه به حجم اعتبارات تخصیص یافته به بخش منابع طبیعی، بدون شک ایجاد چنین زیرساخت‌هایی را غیرممکن می‌کند؛ اما قاسم سبزعلی فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها به «صبح‌نو» می‌گوید: قاچاق چوب به دو دلیل انجام می‌شود. بخشی از برداشت غیرمجاز چوب برای رفع نیازهای مردم محلی و بخش دیگر آن برای تأمین نیازهای چوبی مراکز مصرف انجام می‌شود. به همین دلیل برای مبارزه با هریک از این مسائل، راهبردهایی و راهکارهایی در نظر گرفته شده است. وی اضافه می‌کند: مهم‌ترین مباحثی که به آن پرداخته‌ایم، بحث ساماندهی از مبدأ تا مقصد چوب است که چوب‌ها در کجا قاچاق می‌شوند و دلیل قاچاق چیست. تلاش می‌کنیم با رفع نیازهای مردم محلی از طریق انرژی خورشیدی قاچاق چوب را کاهش دهیم.
فرمانده یگان حفاظت با اشاره به اثر مثبت استفاده از فناوری‌های روز برای مقابله با قاچاق سازماندهی شده چوب، ادامه می‌دهد: با بازنگری در طرح‌های جنگل‌داری و کنترل و نظارت بیشتر بر مجریان، تلاش می‌کنیم قاچاق چوب را کاهش دهیم. برنامه اصلی سازمان جنگل‌ها برداشت درختان شکسته، باد افتاده و آفت زده است. بنابراین یگان مراقب است که تخلفی در این زمینه صورت نگیرد و افراد سوءاستفاده نکنند. وی عنوان می‌کند: با افزایش مراقبت و گشت‌زنی در مسیرهای تردد چوب و استقرار در گلوگاه‌ها، میزان تخلف کاهش خواهد یافت. سبزعلی، کنترل و نظارت بر مراکز خرید و فروش چوب همچنین تشدید برخورد با متخلفان را نیز یکی دیگر از راهکارهای مؤثر در کاهش قاچاق چوب می‌داند. اگرچه به گفته وی حدود 16 میلیون هکتار جنگل طبیعی و دست کاشت در کشور داریم که تمام این عرصه‌ها در معرض قاچاق چوب قرار دارند، اما اولویت اصلی یگان حفاظت کنترل و تمرکز بر مقابله با قاچاق چوب در جنگل‌های شمال کشور است. فرمانده یگان حفاظت می‌گوید: محل اتصال استان‌های شمالی به سایر استان‌ها و مراکز مصرف بزرگ کشور، گلوگاه‌هایی‌اند که یگان حفاظت به دقت آنها را کنترل می‌کند تا از انتقال چوب آلات به مراکز مصرف جلوگیری کند و امکان قاچاق چوب را برای متخلفان کاهش دهد.
