افزایش مهاجرت معکوس با توسعه کشاورزی

 

«مهاجرت» را شاید امروز بتوان جزو لاینفک سبک زندگی ایرانیان دانست؛ چه آنها که از روستاها به شهرها کوچ می کنند و چه آنهایی که ترک وطن کرده و به‌ دنبال شرایط رفاهی و زیستی بهتر با هر ضرب ‌و زوری به کشورهای دیگر مهاجرت می کنند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان، اما آنچه در این میان فصل مشترک هر نوع مهاجرتی است، جست‌وجوی شرایط بهتر اقتصادی است. پدیده «مهاجرت» که امروزه به معضلی برای کشورهای درحال توسعه تبدیل شده (به ویژه در سطح مهاجران نخبه) در گونه‌های مختلف براساس کارکردی متفاوت صورت می گیرد که البته از سطوحی چند وجهی نیز برخوردار است.

در سال‌های اخیر به دنبال بروز برخی مشکلات در شهرهای بزرگ و مهاجر پذیر از جمله آلودگی، ترافیک و... تمایل افراد و خانواده‌ها به مهاجرت معکوس یعنی رفتن از تهران یا شهرهای بزرگ به شهرهای کوچک، روستاها و مناطق خوش آب و هوا افزایش پیدا کرده است. با توجه به مفهوم مهاجرت، بازگشت مجدد مهاجران به موطن اصلی خود برای زندگی به دلایل گوناگون، منجر به بروز پدیده مهاجرت معکوس می‌شود.

مهاجرت معکوس در ایران بیشتر به بازگشت مردم از شهرهای بزرگ به شهرهای کوچک یا از شهر‌ها به مناطق روستایی مربوط می‌شود. به دلیل اینکه قاعده‌ای منسجم برای مهاجرت وجود ندارد، علل و انگیزه‌ها برای مهاجرت گوناگون و در عین حال مکمل یکدیگرند.

کلید مهاجرت معکوس در دست صنعت کشاورزی

بسیاری از افرادی که به کلانشهرها مهاجرت می‌کنند کشاورز هستند و اگر امکانات کشاورزی در کشور به نحو قابل توجهی گسترش یابد نرخ بیکاری نیز در کشور به طور حتم کاهش می یابد. در اصل نبود اشتغال کارآمد، یکی از دلایل اساسی مهاجرت مردم به کلانشهرها به شمار می آید. حاشیه‌نشینی بر اثر عواملی نظیر گسترش شکاف طبقاتی، رشد بی‌رویه شهرنشینی و مهاجرت روستاییان به شهرهای بزرگ برای زندگی بهتر صورت می‌گیرد.

حاشیه‌نشینی یکی از پدیده‌هایی است که اکنون برخی از کلانشهرها با آن درگیر هستند و در به وجود آمدن این پدیده، عامل اقتصادی از اصلی‌ترین عوامل به شمار می‌رود. صنایع تبدیلی کشاورزی راه مناسبی است تا کشاورز سود بیشتری کسب کند که همین مساله موجب تقویت بخش کشاورزی می‌شود. جمعیت جوان کشور نیازمند اشتغال پایدار بوده و یکی از زمینه‌های اصلی فراهم‌ سازی این اشتغال، توجه به حوزه صنعت است.

با توجه به فراهم بودن شرایط کشاورزی در استان های کشور طبیعتا نیازمندی به صنایع تبدیلی وجود دارد تا با ساخت آن، کشاورزی رونق گرفته و کشاورزان هم افزون ‌بر گذشته از دسترنج خود بهره‌مند شوند. دولت با یک برنامه‌ریزی کاربردی می‌تواند بسترهای اشتغال را برای جوانان این مرز و بوم به نحو مطلوبی مهیا کند.

مهاجرت به شهرها معکوس می‌شود؟

توقف رشد نرخ شهرنشینی به این معنی است که آستانه شرایط زیست‌محیطی در شهرها به حداقل رسیده و کلان‌شهرها دیگر محل زندگی انسان‌ها نیست. چندی پیش معاون وزیر راه‌ و‌شهرسازی با بیان اینکه از سال ۱۳۳۵ تا سال ۹۰ نسبت جمعیت شهری به روستایی ۳۰ به ۷۰ بوده است، تصریح کرد: در حال حاضر جمعیت شهری ما ۷۰ درصد و جمعیت روستایی ۳۰ درصد است. در این زمینه نیز پیروز حناچی، دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری کشور افزود: رشد جمعیت شهری ما از کشور‌های اروپای مرکزی بالاتر است؛ اما با توجه به رشد جمعیت، میزان بهره‌وری بسیار پایین است.

معاون معماری و شهرسازی وزیر راه‌ و شهرسازی خاطر‌نشان کرد: به جهت انطباق با شرایط زیست‌محیطی شاهد وضعیت شکننده‌ای در رشد جمعیتی هستیم. او گفت: نرخ رشد شهرنشینی در‌صورتی‌که متوقف شود میزان افزایش مهاجرت به روستاها افزایش می‌یابد. به گزارش تابناک، حناچی در ادامه اظهار کرد: توقف رشد نرخ شهرنشینی به این معنی است که آستانه شرایط زیست‌محیطی ما در شهرها به حداقل رسیده و کلان‌شهرها دیگر محل زندگی انسان‌ها نیست؛ به همین منظور مهاجرت از شهرها به روستاها آغاز می‌شود.

ایجاد زیرساخت‌های ارتباطی در روستاها

در لایحه برنامه پنجم توسعه ایران یک ماده به توسعه روستایی اختصاص دارد که به صورت مفصل در ۱۳بند به موضوعاتی مانند بهسازی روستاها، ارتقای شاخص های توسعه روستایی و حمایت مالی کشاورزان از طریق اعطای تسهیلات و همچنین گسترش بیمه اجتماعی روستاییان پرداخته ‌است.

بر اساس این ماده دولت مکلف است به منظور بهبود وضعیت روستاها در زمینه سیاستگذاری، برنامه ‌ریزی راهبردی و نظارت و هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی، ارتقای سطح درآمد و کیفیت زندگی روستاییان و کشاورزان و کاهش نا برابری‌های موجود بین جامعه روستایی، عشایری و جامعه شهری حمایت لازم را از اقداماتی که در این ماده ذکر شده به عمل آورد. همچنین مقرر شده ‌است تا شاخص‌های توسعه روستایی و ارائه خدمات نوین و تهیه برنامه اولویت‌بندی خدمات روستایی با توجه به شرایط منطقه‌ای و محلی ارتقا یابد. دولت باید از گسترش کشاورزی صنعتی و صنایع روستایی با اولویت توسعه خوشه‌ ها و زنجیره‌ های صنعتی، کشاورزی کوچک و متوسط که بخش اعظم نهادها و عوامل تولید آن در جغرافیای روستایی وجود دارد و همچنین صنایع دستی و خدمات گردشگری و ایجاد و توسعه بازارهای محلی با اولویت مراکز دهستان های دارای قابلیت توسعه حمایت کند. در ضمن از جمله عواملی که می‌تواند بر مهاجرت معکوس و به تبع آن توسعه روستایی کمک نماید، بحث فناوری اطلاعات و ارتباطات است.

چرا که براساس شواهد بسیاری از مهاجرت‌های صورت‌گرفته از روستا یا شهرهای کوچک به کلانشهرها، نبود امکانات زیرساختی و همچنین امکانات و تکنولوژی جدید است، لذا پس از آنکه پدیده فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی اولین‌بار در کشور هند و در امور کشاورزی مورد استفاده قرار گرفت، کشورهایی همچون سنگال، آمریکا و کانادا در این زمینه تجربه‌هایی را کسب نمودند. در ایران نیز این پدیده اولین‌بار در روستای شاهکوه در سال ۱۳۷۹ مورد استفاده و بهره‌برداری قرارگرفت و می‌تواند کمک شایان توجهی در بخش‌های مختلف آموزشی، زیست‌محیطی و ... به روستاییان نماید که این باعث افزایش بهره‌وری نیروی کار و در نتیجه نیل به توسعه روستایی و به تبع آن توسعه کشور خواهد شد.

مهاجرت معکوس با افزایش امکانات در روستاها

در اصل بهره گیری از منابع طبیعی روستاها نیازمند دانش گسترده است. زیرا یکی از ابزارهای بسیار کارآمد در بازار جهانی و رقابت حمایت از خودکفایی ملی در امر تولید است. منابع طبیعی روستایی سهم عمده‌ای از تولید داخلی را به خود اختصاص داده است به همین علت بهترین استراتژی برای کنترل نرخ بیکاری در کشور سرمایه‌گذاری در عرصه مساله صنعتی است. ما می‌توانیم با توسعه علوم و تکنولوژی مدرن کشاورزی نه تنها محصولات کشاورزی را به سایر کشورها صادر کنیم، بلکه شاخص اقتصادی کشور را نیز به نحو کارآمدی افزایش دهیم. دولت به طور واقعی به دنبال کمک به بخش کشاورزی و دامداری است و باید بسترهای توسعه این دو صنعت را به روش‌های مدرن و علمی مهیا کند تا دامداران و کشاورزان دلگرم به فعالیت کارآمد در حیطه کاریشان شوند. استفاده بهینه از منابع روستایی به عنوان حلقه تمام کننده زنجیره ارزش محصولات کشاورزی، نقشی اساسی در توسعه پایدار بخش کشاورزی داشته و از ایجاد ضایعات در محصولات کشاورزی جلوگیری می کند. ایجاد مراکز اشتغالزایی در این حوزه انتخابیه یک اولویت مهم اجتماعی و اقتصادی برای مردم به شمار می‌آید و در صورتی که دولت برنامه‌ریزی کارآمدی در این راستا انجام دهد بسیاری از مشکلات بیکاری جوانان برطرف خواهد شد. بخش خصوصی باید در سطح ملی با اتکا بر یک استراتژی علمی آغاز شود.

منبع:سلامت نیوز