کردستان از قافله باز مانده است؟!

امید باتو*: این یادداشت در پاسخ به سوال آقای دکتر محمد درویش مدیر کل محترم دفتر مشارکتهای مردمی سازمان حفاظت محیط زیست می باشد که اخیراً در کانال تلگرامی درویشنامه طی مطلبی تحت عنوان شور و انفعال در کردستان پرسیده بود کسی دلیل عدم همراهی با پویش سه شنبه های بدون خودرو را می داند؟

1-  کردستان سرزمینی دارای فرهنگ و تمدنی بیش از چند ده هزار سال (اشاره به کاوشهای باستان شناسی دانشگاه تهران در دره سیروان که آثار یافت شده دارای قدمت هفتاد هزار ساله می باشند)، که هراز چندگاهی بدلیل رویدادهای جالب فرهنگی در صدر اخبار ایران و حتی جهان قرار می گیرد. در مورد فرهنگ والای این سرزمین همان بس که مقام معظم رهبری کردستان را یک استان فرهنگی خطاب می نمایند.

 از جمله رویدادهایی که در این استان فرهنگی بعنوان ابتکار عمل و برای اولین بار در سطح میهن انجام شده است می توان به نهضت نفی شکار (شکستن اسلحه توسط شکارچیان)، ابراز همدردی معلم مریوانی با دانش آموز سرطانی با تراشیدن موی سر خود و همچنین کمپین های متفاوت در حمایت و یا همراهی با موضوعات مختلف همچون درختکاری، مهار آتش سوزی ها، طرح خانه تکانی کاغذی برای جمع آوری کاغذهای سفید، پایان کارتن خوابی و ... را نام برد. البته بسیاری از اقدامات در ابتدا به یک موج اجتماعی فراگیر تبدیل شده اما متأسفانه بدلیل عدم همراهی مسئولین و نیز عدم تداوم حمایت رسانه ها –فقط در ابتدا به پوشش خبری و استفاده ابزاری از آن می پردازند- این حرکتها بسیار زودتر از آنچه انتظار می رود به خاموشی می گرایند.

2-  پویش ملی سه شنبه های بدون خودرو مدتی است در صدر اخبار –محیط زیستی و حتی اجتماعی- سطح کشور قرار دارد. این ابتکار عمل فعال محیط زیست اراک (مهدی بختیاری) در اندک زمانی توانسته است به موضوعی فراگیر در میان تشکل های محیط زیستی در سطح کشور تبدیل شده و حتی اسپانسر و حامیانی از جمله شما (محمد درویش) پیدا نموده است. زمانی که پویش ملی سه شنبه های بدون خودرو از زبان ... مطرح شد کمتر کسانی با دیده خوش بینی به آن نگریسته و به فراگیر شدن آن در سطحی که امروز مشاهده می شود فکر می کردند. 

اما با وجود افرادی همانند محمد درویش که اینچنین محکم و مطمئن از این ابتکار عمل دفاع کرده و از ابتدا تاکنون بدون تردید به تنشیر و تبلیغ آن پرداخته است، روز به روز بر تعداد حامیان و منادیان آن افزوده شده به نحوی که از سازمان حفاظت محیط زیست گرفته تا وزارت ورزش و جوانان، قوه قضاییه و وزارت بهداشت و درمان و ... را در نوردیده است. اگر محیط زیست را همانند یک نظام (کل) در نظر بگیریم، این نظام از مجموعه ایی از اجزا تشکیل شده است که در تعامل و روابط متقابل با یکدیگر می باشند. مجموع اقداماتی از جمله موضوع سه شنبه های بدون خودرو و همچنین دیگر اقدامات مرتبط با فرهنگ سازی، سیاست سازی و ...، اجزای این کل را شامل می شوند. می توان گفت که بدون در نظر گرفتن اجزاء، هیچ گاه نظام یا همان کل (مجموعه) شکل نخواهد گرفت.

 بارها گفته شده که یکی از اصلی ترین معضلات محیط زیست موضوع فرهنگ سازی و آموزش های محیط زیستی برای اقشار جامعه می باشد یعنی چنانچه ما بخواهیم در زمینه محیط زیست کاری ایجابی انجام دهیم نقطه شروع ما همان اقدامات فرهنگی می باشد. صرف نظر از اینکه موضوع سه شنبه های بدون خودرو می تواند راهکار مناسبی برای کاهش حجم آلاینده های هوای ناشی از فعالیت و تردد وسائط نقلیه در شهرها و سکونت گاههای کشور باشد یا خیر، اما این شروع می تواند نقطه عطفی در همان بستر سازی فرهنگی برای جلب توجه آحاد جامعه نسبت به مقوله محیط زیست باشد.

3-  با وجود بستر فرهنگی و آمادگی اجتماعی که در کردستان برای حمایت از موج های محیط زیستی و اجتماعی وجود دارد اما پویش ملی سه شنبه های بدون خودرو تا بحال توفیق چندانی کسب نکرده است. دلیل این عدم همراهی و عدم ایجاد موج در کردستان به باور من ناشی از انفعال اداری در راهبری صحیح آن می باشد. 

چرا که در این راستا بجز کارهای تبلیغاتی توسط نگارنده و چند نفر دیگر از جمله طراحی لوگو، درخواست از استاندار برای حمایت از سه شنبه های بدون خودرو (نامه جمعی از فعالین محیط زیستی  کزدستان تحت عنوان کردستان نیازمند پویش سه شنبه های بدون خودرو که در صفحه 7 شماره 882 مورخ 95/2/25 روزنامه سیروان منتشر شده است) و مجموعه فعالیتهایی در فضای مجازی و همچنین حمایت و مجموعه اقدامات انجمن سبز چیا در شهر مریوان که آن هم با مشکلاتی مواجه شده است، هیچ اقدام عملی ایجابی توسط متولیان اصلی موضوع و نهادهایی که راهبری آنرا به عهده دارند صورت نگرفته است. در حالی که می بایست اداره کل حفاظت محیط زیست کردستان بعنوان متولی اصلی موضوع مدیریت این موج را در دست گرفته و همچنین، شهرداری های  شهرهای استان، دانشگاه علوم پزشکی و اداره ورزش و جوانان نیز بیشترین حمایت را نسبت به آن انجام می دادند.

 این انفعال به هر دلیلی که بوده است -نگارنده قصد آسیب شناسی آن را در این مجال ندارد- منجر به بازماندن استان کردستان از پویش ملی سه شنبه های بدون خودرو گردیده است موضوعی که می تواند و پتانسیل آنرا دارد که هم موجب جلب توجه عامه و توده های اجتماعی به مقوله محیط زیست و تبدیل آن به یک پارادایم در زندگی اجتماعی شهروندان شده و هم منجر به صرفه جویی مستقیم و غیر مستقیم میلیاردها تومان طی سال (صرفه جویی در مصرف بنزین، عدم ایجاد ترافیک و اتلاف زمان، صرفه جویی در مصرف لنت ترمز، لاستیک و ...، صرفه جویی و کاهش هزینه درمان بیماری های ناشی از آلاینده های محیط زیستی و ...) شود.

در سالی که توسط مقام معظم رهبری بعنوان سال همدلی مردم و مسئولین نامگذاری شده و همچنین سیاستهای اقتصادی دولت محترم تدبیر و امید بر مبنای اهداف اقتصاد مقاومتی شکل گرفته است می طلبد مسئولین محترم استان به این انفعال و بی تفاوتی پایان داده، با لبیک گفتن به این موضوع و با بهره گیری از استعداد اجتماعی موجود و راهبری صحیح آن، در راستای پیشبرد و عملی شدن اهداف و آرمان های اقتصادی و محیط زیستی نظام جمهوری اسلامی عمل نمایند.

*کارشناس محیط زیست

منبع: زیست بوم