بیماری‌ای به نام پلاستیک
*معصومه آباد: امروزه بلای تولید پلاستیک در جهان از خط بحران هم فراتر رفته و به یک فاجعه جبران‌ناپذیر تبدیل شده است. بلایی که همه مردم از تولید، عرضه و مصرف‌کنندگان گرفته تا متولیان امر برنامه‌ریزی و قانون‌گذاری کشور در آن به یک اندازه شریکند. آوازه حرکت جهانی به سوی کاهش مصرف پلاستیک سال‌هاست که در گو‌ش‌مان می‌پیچد اما هنوز هم هیچ عزم ملی برای هم صدا شدن با دنیا در حفاظت از خود، محیط زندگی خود و نسل‌های آینده مان نکرده‌ایم.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد، «آلودگی سفید» نامی است که این روزها بر روی پلاستیک گذاشته‌اند. بیماری‌ای که نه تنها محیط زیست بلکه سلامت انسان‌ها و حتی حیوانات را هم متاثر از خود ساخته است. موادی که در مجاورت دماهای بالا و حتی در دماهای زیر صفر از کیسه‌های پلاستیکی ساطع می‌شود، می‌تواند موجب آزادسازی مواد سمی شود که سرطان زایی آنها در جهان به اثبات رسیده است. انستیتوی سرطان فرانسه در خصوص سنجش میزان سرطان‌زایی، ظروف پلاستیکی پلی‌استایرنی را از مواد خطرناک اعلام کرده است.
قریب به ٢٠ سال است که در کشورهای مختلف جهان با تکیه بر برنامه‌های هدفمند و سیاست‌های کنترلی نظیر ممنوعیت تولید و مصرف، ممنوعیت عرضه رایگان پلاستیک، تعیین مالیات و حتی اخذ جریمه از مصرف‌کنندگان، توانسته‌اند به میزان قابل ملاحظه‌ای تولید و مصرف پلاستیک را کاهش دهند. به‌طور مثال کشورهای ایتالیا، ایرلند و بلژیک توانستند به دنبال وضع مالیات، استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را ٩٤درصد کاهش دهند. با توجه به اهمیت سلامت بشر و محیط زیست و همچنین حفظ و استفاده بهینه از ذخایر نفتی بحث ممنوعیت استفاده از کیسه‌های پلاستیکی به یک موج هماهنگ جهانی تبدیل شده است.
این مهم شاید یکی از معدود تصمیمات جهانی باشد که در رئوس آن تنها نام کشورهای توسعه یافته به چشم نمی‌خورد. کشور جهان سومی‌ای مانند بنگلادش نخستین کشور بزرگی بود که در سال ٢٠٠٢ در پی متحمل شدن خسارات زیادی از سیل ویرانگر سال ١٩٨٨ میلادی به دلیل انسداد راه فاضلاب با کیسه‌های پلاستیکی، استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرد. کشور دیگری نظیر بوتان که جزو فقیرترین کشورهای جهان است با میانگین سطح سواد ١٥درصد، از سال ٢٠٠٧ در راستای سیاست‌های مبنی بر افزایش نشاط ملی، فروش کیسه‌های پلاستیکی، تنباکو و تبلیغات خیابانی را ممنوع کرد. مرور این تصمیمات کلان در دورافتاده‌ترین کشورها در مقایسه با جامعه متمدن مسلمان ایرانی تکان‌دهنده است.
در اصل پنجاهم قانون اساسی کشور ما هرگونه فعالیت‌های اقتصادی و غیر آن که باعث آلودگی محیط زیست یا تخریب غیرقابل جبران آن شود را ممنوع کرده است. ٧ سال پیش در شورای شهر نیز مصوبه‌ای مبنی بر الزام شهرداری به تغییر الگو و کاهش مصرف کیسه‌ها، ظروف و محصولات یک‌بار مصرف پلاستیکی به تصویب رسید که در آن تنها واحدهای تحت پوشش شهرداری متعهد به کاهش مصرف پلاستیک و جایگزینی آن با مواد قابل بازیافت غیر پلاستیکی شده‌اند. این در حالی است که بسیاری دیگر از فروشگاه‌ها، مراکز تجاری، صنایع و اصناف همچنان بلاتکلیف مانده است.
نکته قابل توجه این است که حتی کیسه‌های سازگار با محیط زیست ساخته شده نیز تنها در صورت قرار گرفتن در معرض تابش نور خورشید می‌توانند تجزیه می‌شوند. در حالی که در حال حاضر از روش دفن برای دفع ضایعات پلاستیکی استفاده می‌شود و عملا همین کیسه‌های سازگار با محیط زیست نیز در زیر خروارها خاک و به دور از دریافت نور خورشید به مثابه همان آلودگی‌های سفید عمل می‌کنند. بنابراین هیچ درمانی بهتر از درپیش گرفتن سیاست کاهش مصرف چاره‌ساز نخواهد بود. به‌طوری‌که می‌توان تنها با مصرف نکردن یک کیسه پلاستیکی در هفته، سالانه از ورود بیش از ٨٠٠ میلیون کیسه پلاستیکی به محیط زیست جلوگیری کرد.
ازین رو لازم است تا این موضوع در سطح کلان توسط متولیان قانون‌گذاری به ویژه سازمان حفاظت محیط زیست مورد پیگیری و برای تدوین برنامه‌های کنترلی کاهنده در دستور کار قرار گیرد. در شهر تهران روز ٢١ تیرماه را روز بدون پلاستیک خوانده‌اند که فراخوانی است برای «نه» گفتن به کیسه‌های پلاستیکی. موجی است که از چندین سال پیش توسط شهرداری برای دعوت مسوولان امر به داشتن نگاهی عمیق‌تر به موضوع طراحی شده است. امید است تا دریابیم «اکنون دیگر زمان تنها برای یک تصمیم باقی مانده است و یک اقدام مجاهدانه.»
*رییس کمیته ایمنی و مدیریت بحران شورای اسلامی شهر تهران
منبع:سلامت نیوز
