قرمز شدن دریاچه ارومیه نشانه ای بر حیات دوباره آن است؟
سلامت نیوز:نگین فیروزهای ایران، رنگ باخته و سرخگون شده است.
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه وقایع اتفاقیه نوشت: نگین فیروزهای ایران، رنگ باخته و سرخگون شده است. سابق بر این، خشکسالی دلهره هر روز دریاچه ارومیه بود که به مدد بارش باران و بازشدن چند سد و راهی شدن چند رود، سرعت شور هزارشدن و آبرفتن دریاچه کندتر و سطح آب پنج برابر سال گذشته شد. بلای بهره برداری بی رویه بشر و بردن حقآبه اگرچه بحران همیشگی این دریاچه ۴۰۰ هزار ساله بوده اما حالا مدتی است که با تغییر رنگ آب، دلشوره تازهای به جان دومین دریاچه آب شور زمین افتاده است که »مبادا فاجعه ای تازه در کمین باشد.« هر کس از ظن خود برای دل خونین دریاچه ارومیه، دلیلی تراشیده است؛ رشد کشند قرمز، شوری بیش از حد آب و سوارشدن لاشه آرتمیاهای مرده بر آب دریاچه بهخاطر کمبود اکسیژن، زیادشدن جلبکهای لاسالینا و چندین نظریه دیگر. رسیدن فصل گرما و تبخیر دوباره آب دریاچه با تغییر رنگ آن همراه شده و به این نگرانی دامن زده که سرخرویشدن، نشان خطر است یا زندگی دوباره بزرگترین دریاچه کشور؟
چند روزی است که انتشار عکسهای تازه از سرخی دریاچه، بسیاری را برآشفته است، بعضی از پرآبشدن دریاچه خوشحال هستند و بعضی دیگر شنای کودکان را در آب خونین رنگ خطرناک می دانند. رنگوروی تازه دریاچه ارومیه اگرچه نگاه ها را به سوی خود جلب کرده اما ستاد احیای دریاچه ارومیه، رنگ سرخ را نشان زندگی دریاچه می داند.
این اولین بار نیست که دریاچه تغییر رنگ می دهد و در سالهای اخیر با کاهش آب دریاچه و پرشدن آن، دریاچه رنگ باخته و صورتی نو به خود گرفته. فرضیه های مختلفی پیشروی این اتفاق است که دراین میان، فرضیه هایی قدرت اثبات بیشتری در تحقیقات دارند. فرضیه تخم گذاری آرتمیا؛ موجودات سخت پوستی که اواسط تابستان هر سال ساکن دریاچه می شوند، فرضیه نمک های منیزیم دار که با رنگ نارنجی متمایل به قرمز به دلیل مقاومت بالا به دریاچه رنگ می دهند و یا فرضیه ترشح رنگدانه های جلبک هایی به نام »دونالی لاسالینا« که هرکدام می توانند در قرمزی آب دریاچه مؤثر باشند. کشند قرمز نیز فرضیه دیگری بود که موجب نگرانی شد؛ پدیدهای که به دنبال ورود بیرویه پساب های صنعتی و زهاب های کشاورزی به آب به وجود می آید. بر اثر رشد کشند قرمز در بستر دریاچه ها و تالاب ها، رنگ دریاچه تغییر می کند اما کارشناسان، طرح این فرضیه را منتفی می دانند؛ چراکه میزان شوری آب دریاچه ارومیه آنقدر زیاد است که جلبک های عامل کشند قرمز نمی توانند در این محیط، زیست کنند.
خلیل ساعی، نماینده ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان شرقی، چندی پیش در نهمین جلسه ستاد احیای دریاچه ارومیه دراین باره گفت: »وجود تعداد زیادی از جلبک های دریایی و آرتمیا موجب شده رنگ دریاچه ارومیه از حالت طبیعی خارج شود، بنابراین فعالیت بیش از حد آنها موجب قرمزشدن آب دریاچه ارومیه شده و تنها دلیل تغییر رنگ است.« در روزهای اخیر، مدیر دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه هم آغاز رشد »آرتمیا« را دلیل قرمزشدن دریاچه دانست. وقتی در اواخر دهه ۸۰ این اتفاق برای دریاچه تکرار شد، سرپرست سازمان شیلات ایران قرمزشدن آب دریاچه ارومیه را ناشی از جابه جایی گونهای از »فیتوپلانکتونها« دانست و گفت: »معمولا میزان شوری آب، دما و حتی فعالیت های انسان شرایطی را به وجود می آورد که به یک گونه فشار وارد شده و گونه دیگر جایگزین آن می شود و خطری برای اکوسیستم دریاچه ارومیه ندارد.
رنگ قرمز ابتدا در شمال دریاچه دیده شد و بعد به جنوب رسید. پس از بارشها و عملیات انتقال آب از سوی ستاد احیای دریاچه آب تازه به دریاچه راه یافت و تا حد زیادی از شوری کاست. اینطور که مسعود تجریشی، مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه به »وقایعاتفاقیه« می گوید، با ورود آب تازه، فعالیت بیولوژیکی در سطح دریاچه تا حد زیادی بالا رفته و این خبر خوبی است: »جلبک آبی و جلبک سبز آبی یا سولفور هر کدام میتوانند رنگ آب را بهطیفی خاص بدل کنند.« به گفته تجریشی »رشد کشند قرمز« که چند باری به عنوان دلیلسرخی دریاچه گفته شده، درست نیست. »کشند قرمز خا ِص آبهای شیرین است و امکان ندارد در دریاچه ای به این شوری رشد کند و برای دریا بد است چون اکسیژن آب را می گیرد و آبزیان را می کشد.
ارومیه که ماهی ندارد!
با طرح فرضیه ها و پرسش های مختلف و حساس شدن به خونی نشدن آب، سرانجام روابط عمومی مرکز تحقیقات آرتمیای کشور، با اعلام نتایج تحقیقات تیم کارشناسی مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، دلایل این اتفاق را تشریح کرد. براساس این تحقیقات، رنگ آب در همه دریاچه ها و منابع آبی بزرگ و عمیق تحت تأثیر رنگ مواد محلول یا جوامع میکرو ارگانیسم های موجود در آنها متغییر است و تغییر شرایط اقلیمی و اکولوژیکی در دریاچه ارومیه موجب ایجاد تغییر در اجتماعات میکرو ارگانیسم های آن شده و این امر به نوبه خود تغییر رنگ آب این دریاچه را درپی دارد. »دریاچه ارومیه دریاچه ای بسته با شوری بالاتر از اشباع و در
شرایط دمایی بالا در وضعیت فعلی و کمبود اکسیژن باکتریهایی نمکدوست از جنس های هالو باکتریوم و هولوکوکوس و آر کو باکترها به شدت تکثیر پیدا کرده است؛ به طوریکه تراکم آنها دراین شرایط به حدود ۱۰۳ تا ۱۰۵ عدد در میلی لیتر آب دریا رسیده و از آنجایی که این باکتریها پروکاریوت هستند یعنی رنگیزههای داخل سلول آنها به صورت پراکنده در سیتوپلاسم و بدون غشای محافظ قرار گرفته اند، بنابراین به راحتی نور خورشید را جذب و آن را منعکس می کنند و این امر موجب ایجاد رنگ قرمز مایل به صورتی تا زرشکی آب دریاچه ارومیه میشود.
نقش باکتری های شورپسند پروکاریوت بسیار قویتر از نقش جلبک دونالیلا در رنگ قرمز آبهای اشباع از نمک همچون دریاچه ارومیه است.« ازسوی دیگر گفته شد: »قسمت اعظم رنگ قرمز دریاچه ارومیه- (درحدود ۹۰ درصد) ناشی از وجود باکتریهای شورپسند هالوباکتریومهاست و جلبک دونالیلا نقش بسیار کمرنگی
در این تغییر رنگ آب ایفا می کند؛ در حدود ۱۵-۱۰ درصد.« در اطلاعیه روابط عمومی مرکز تحقیقات آرتمیای کشور بر این مسئله هم تأکید شده که باکتری های شورپسند هیچگونه اثرات منفی بر بهداشت و سلامت انسانی نداشته و استفاده تفریحی و شنا در دریاچه ارومیه بلامانع است.
منبع:سلامت نیوز
