بحران شوری آب در راه است

سلامت نیوز: افزایش بارندگی‌ها در چند ماه گذشته شاید به سدها و پوشش گیاهی ایران جانی دوباره داده باشد، اما تاثیری در حل بحران افت آب سفره‌های زیر زمینی نداشته است.در واقع بارش‌های خوب سال آبی95- 94 فقط تا حدی خاک کشور را مرطوب کرده، ولی حجم آن به قدری نبوده است که بتواند دشت‌های تشنه را سیراب کند یا با نفوذ در عمق 70 تا 200 متری زمین موجب افزایش آب سفره‌های زیر زمینی شود.

به گزارش سلامت نیوز، قدس آنلاین نوشت: بر اساس اطلاعات ایستگاه‌های باران سنجی مدیریت منابع آب ایران ارتفاع کل ریزش‌های جوی از اول مهرماه 94 تا خرداد ماه جاری به 227 میلی‌متر رسیده است که این رقم نسبت به میانگین درازمدت (232 میلی‌متر) 2 درصد کاهش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته (183 میلی‌متر) 24 درصد افزایش نشان می‌دهد، ضمن اینکه حجم بارش‌ها در مدت یاد شده به 374 میلیارد مترمکعب رسیده است.

کارشناسان حوزه آب، افزایش بارندگی‌ها در سال آبی یاد شده را به معنای پایان خشکسالی‌ها در ایران تلقی نمی‌کنند و معتقدند رفع بحران کم آبی 47 تا 200 دشت و همچنین جلوگیری از افت سطح آب‌های زیر زمینی کشور در کوتاه مدت ممکن نیست. یعنی در شرایط کنونی حتی اگر افزایش 24 درصدی بارندگی برای دو دهه دیگر هم ادامه داشته باشد، فقط جلوی افت بیشتر این منابع گرفته می‌شود، اما بر حجم آن‌ها افزوده نمی‌شود.

کار از این حرف‌ها گذشته است
رئیس گروه مهندسی آب و فاضلاب دانشگاه صنعت آب و برق تهران در این زمینه می‌گوید: مشکل بحران آب در کشور جدی است، یعنی سرانه آب و بارندگی در کشور کم است، اگر فرضا بارندگی کشور را 250 میلی متر بگیریم، باز این رقم نسبت به سرانه دنیا یک سوم است که همه آن نیز به منابع آبی تبدیل نمی‌شود، چون بیش از 70 درصد آن تبخیر می‌شود. یعنی اگر 430 میلیارد متر مکعب ریزش جوی در طول سال داشته باشیم، در بهترین حالت از این رقم 130 میلیارد متر مکعب به منابع آبی تبدیل می‌شود و بقیه آن تبخیر و تعریق شده و از دسترس خارج می‌گردد. از طرف دیگر سرانه مصرف آب در کشور به دلایلی چون ازدیاد جمعیت و افزایش سطح بهداشت رو به افزایش است، بنا براین حتی با فرض ثابت بودن میزان ریزش جوی، فشار بر منابع آبی کشور بیشتر می‌شود، به همین دلیل بارندگی‌های خوب یکساله یا 10 ساله مشکلات کم آبی دشت‌ها یا افت آب سفره‌های زیر زمینی کشور را حل نمی‌کند.

دکتر ابوالقاسم علیقارشی با اشاره به اینکه ایران در حال حاضر بالای 80 درصد از منابع آب تجدید پذیر خود را مصرف می‌کند، می‌افزاید: این رقم یعنی کار از این حرف‌ها گذشته است، زیرا مرز بحران مصرف آب‌های تجدید پذیر در دنیا 40 درصد است، بنابراین اگر می‌خواهیم کمتر از این رقم را داشته باشیم، باید میزان برداشت ما کمتر از میزان تغذیه منابع آبی تجدید پذیر باشد.

وی با اشاره به ضرورت مدیریت صحیح مصرف منابع آبی کشور، می‌افزاید: وزارت نیرو با طرح تعادل بخشی و دیگر طرح‌هایی که در دست اقدام دارد تلاش می‌کند فقط جلوی کاهش سطح آب‌های زیر زمینی یا از بین رفتن آب‌های تجدید پذیر کشور را بگیرد.

بارندگی‌ها به رفع بحران آب دشت‌ها کمک نکرد
مدیریت صحیح منابع آبی کشور همان نکته ای است که دکتر علی محمد آجرلو- عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی تهران- هم به آن اشاره می‌کند و به قدس می‌گوید: با توجه به نبود اولویت در طرح‌ها و تجهیزات تغذیه دشت‌ها امکان رفع بحران آب در دشت‌ها وجود ندارد.
وی با اشاره به اینکه بارش‌های مناسب سال آبی 95-94 غیر از ایجاد سیلاب و خرابی‌ها و خروج از حوضه آبریز کمک مؤثری در رفع بحران آب دشت‌ها نکرده است، می‌افزاید: باید در کنار افزایش بارندگی‌ها جلوی مصرف بی رویه آب سفره‌های زیر زمینی را گرفت، کاری که تا کنون هیچ کدام از دولت‌های وقت ایران بخوبی از پس آن برنیامدند.


ضرورت کاهش مصرف آب
مدیرکل دفتر نظام‌های بهره برداری و حفاظت آب و آبفای وزارت نیرو هم بارندگی‌های سال آبی یاد شده را روی سطح آب سفره‌های زیر زمینی بی تاثیر می‌خواند و می‌گوید: سطح این گونه آب‌ها در کشور بجز در استان‌های شمالی بین 70 تا 200 متررسیده است و حجم بارندگی امسال به آن اندازه نبوده که تا عمق یاد شده نفوذ کند.
مهندس جواد میبدی با اشاره به اینکه افزایش 24 درصدی بارندگی‌ها در سال آبی 95-94 به صورت غیرمستقیم روی منابع آبی زیر زمینی تأثیر مثبت داشته است، می‌افزاید: وقتی بارندگی می‌شود تا مدتی گیاهان و محصولات کشاورزی چندان به آبیاری نیاز پیدا نمی‌کنند، از این رو پمپ خیلی از چاه‌ها روشن نمی‌شود و آب کمتری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

میبدی با اشاره به نبود تناسب در بارندگی کشور می‌افزاید: بارش‌های امسال در همه نقاط کشور یکسان نبوده است. در واقع ما در دشت‌ها و استان‌هایی مانند خراسان جنوبی، یزد، سمنان، اصفهان، کرمان که بیشترین بحران آب را داریم کاهش بارندگی‌ها را داشتیم. به همین دلیل، این بارندگی‌ها شاید به صورت موقت شیب افت آب زیر زمینی را کم کند، اما باز به روند قبل بر می‌گردد یا ادامه می‌یابد.

وی شور شدن آب و فرونشست دشت‌ها را از آثار افت سطح آب سفره‌های زیر زمینی می‌داند و درپاسخ به این پرسش که وزارت نیرو چه راهکاری برای افزایش سطح آب‌های زیر زمینی دارد، می‌گوید: افزایش بارندگی‌ها حتی اگر برای 10 سال افزایش داشته باشد، مشکل حل نمی‌شود. برای حل این موضوع باید دو اتفاق بیفتد. در واقع از یک طرف بارندگی‌ها افزایش پیدا کند و از سوی دیگر باید کسری مخرن آب با بستن چاه‌های غیر مجاز و نصب کنتورهای هوشمند و جلوگیری از اضافه برداشت آب انجام گیرد وگرنه اگر برداشت اضافه آب همچنان ادامه یابد و کنتور هم نصب نشود، توفیقی به دست نمی‌آوریم.

وی در همین زمینه از اجرای طرح نصب کنتور هوشمند روی چاه‌های مجاز از سوی وزارت نیرو خبر می‌دهد و می‌گوید: گروه‌های بازرسی هم چاه‌های غیر مجاز را پلمب می‌کنند، بنابراین اگر این دو طرح که در قالب برنامه تعادل بخشی انجام می‌گیرد بخوبی اجرا شود و همزمان بارندگی‌ها افزایش یا حداقل در حالت نرمال ثابت بماند، طبق پیش‌بینی‌ها طی 5 سال آینده افت آب سفره‌های زیرزمینی که حدود 6 میلیارد متر مکعب در سال است تثبیت می‌شود و بعد طی 20 سال به وضعیت گذشته بر می‌گردد.

منبع:سلامت نیوز