تاثیر جرائم سبز بر زندگی انسان‌ها
سلامت نیوز-*آرش مومن‌نیا: هرگونه فعل زیان‌آور به محیط زیست اعم از طبیعی و انسانی، جرائم زیست محیطی تلقی می‌شود. این دسته از جرائم ماهیتی پیچیده و چند بعدی دارند. خصوصیات جرائم زیست محیطی موجب شده که جرم‌شناسان، شاخه مطالعاتی جدید به عنوان جرم‌شناسی سبز یا جرم‌شناسی زیست محیطی را ایجاد کنند. براساس جرم‌شناسی زیست محیطی، پیش از مقابله و پیشگیری از جرم، ابتدا بایدمدل خاصی از جرم، شناسایی و طراحی شود، چرا که جرائم زیست محیطی بسیار پیچیده بوده و شرایط و ماهیت خاص خویش را دارند. اما ویژگی‌های جرائم زیست محیطی عبارت است از: چند بعدی بودن جرائم زیست محیطی، غیرمستقیم بودن نتایج جرائم زیست‌محیطی و خارج از دید عموم بودن جامعه.
چند بعدی بودن جرائم زیست محیطی
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه قانون، یکی از ویژگی‌های جرائم زیست محیطی، دو بعدی بودن آن است. به عبارت دیگر این جرم از یک سو جزو جرائم یقه سفید محسوب می‌شود. این موضوع زمانی واضح‌تر می‌شود که غالب مرتکبان این جرم نمایندگان شرکت‌ها هستند و در جهت دستیابی به اهداف و اغراض خود دست به ارتکاب جرم می‌زنند.در بعد دیگر، در برخی از موارد جرم توسط افرادی ارتکاب می‌یابد که نماینده شرکتی خاص یا در پی اهداف شرکت‌ها نیستند و لزوما مجرم یقه سفید محسوب نمی‌شوند بلکه مجرمان یقه آبی هستند.
ساترلند در تعریف جرم یقه سفید آورده است «جرمی است که شخص قابل احترام و برخوردار از یک موقعیت عالی اجتماعی به اعتبار حوزه نفوذ و تصرف خود مرتکب آن می‌شود.» بزهکاران یقه سفید اغلب جزو طبقات مرفه و دارای مهارتی خاص در ارتکاب جرائم هستند به این جهت کمتر دستگیر می‌شوند و تعداد این بزهکاران در جمعیت کیفری زندانیان بسیار زیاد است. جرائم یقه سفید برخلاف جرائم خیابانی و سنتی، بدون استفاده از خشونت صورت می‌گیرد. به اعتبار بهره‌گیری از توان فکری و ذهنی است. جرم‌شناسان سبز، جرائم زیست‌محیطی را بر جرائم یقه سفید منطبق و از مصادیق آن می‌دانند.
غیرمستقیم بودن نتایج جرائم زیست‌محیطی
در جرائم محیط زیستی که یکی از مصادیق جرائم یقه سفید است، مجرمان با اعمال نفوذ در نظام حکومتی اقدام به پاره‌ای اقدامات سودجویانه غیرمجاز می‌کنند که منجر به صدمه به محیط‌زیست بشری می‌شود. برای نمونه احداث کارخانجات خارج از استانداردهای لازم در اماکن غیرمجاز می‌تواند منجر به آلودگی هوا از طریق فعالیت‌های کارخانه به خاطر عدم رعایت کیفیت مورد نیازشود. همچنین آلودگی صوتی برای ساکنان و ریختن غیرمجاز ضایعات در محیط زیست که نهایتاموجب آلودگی محیط خشکی با آب‌های رودخانه ها، دریاها و دریاچه‌ها می‌شود. نتایج حاصل از بزه‌های زیست‌محیطی اغلب به جهت ماهیت خاص شان غیرمستقیم بوده و کشف جرائم مدت زیادی طول می‌کشد. از این حیث می‌توان این جرائم را مشمول جرائم بدون بزه‌دیده قرار داد. از طرفی بزه‌دیدگان این جرم از بزه‌دیدگی خود به خاطر پنهان بودن نتایج حاصله مطلع نمی‌شوند و همین امر خود زمینه اطلاع به مقامات مسئول را از بین خواهد برد. به عنوان مثال از طریق آلودگی‌هایی که از پسماند یک کارخانه وارد آب‌های زیرزمینی مجاور و ... می‌شود، افراد مبتلا به بیماری‌هایی می‌شوند. با این وصف می‌توان گفت یکی از ویژگی‌های یقه سفید بودن این جرم، بدون بزه دیده مستقیم بودن این جرم است. بزه دیدگی در جرائم زیست محیطی نامحسوس است. در این باب می‌توان به تخریب و فرسایش جنگل و محیط زیست اشاره کرد که طی چندین سال اتفاق می‌افتد و از این رو بزه‌دیده مستقیم وجود ندارد. همچنین در جرائم علیه محیط زیست اعم از محیط زیست طبیعی و انسانی، بزه‌دیده می‌تواند نسل‌های فعلی یا آینده باشد.
خارج از دید عموم بودن جامعه
این جرائم خارج از دید عموم افراد جامعه اتفاق می‌افتد و به لحاظ همین امر است که نه تنها کشف آنها سخت‌تر است بلکه تحقیق آنها نیازمند مهارت‌هایی خاص از سوی متصدیان مربوط است. در تخریب محیط زیست طبیعی مانند شکار غیرمجاز حیوانات و استفاده بیش از حد منابع طبیعی همچون جنگل‌ها و... که اغلب به دلیل فقط احتیاج اتفاق می‌افتد، به جهت تدوین قوانین در حوزه، مرتکبان به مجرمانه بودن عمل خویش آگاه بوده و طبق عادت مجرمان در جرائم سنتی به صورت پنهانی مرتکب جرم می‌شوند. در تخریب های محیط زیست انسانی نیز این بزه در زمره جرائم یقه سفید قرار می‌گیر د و مرتکبان آن اغلب شرکت‌ها و دولت‌ها یا افراد برجسته هستند و از این حیث سعی در مخفی کردن این بزه جهت حفظ آبرو و موقعیت خویش می‌کنند. البته نکته دیگری که لازم به ذکر است اینکه ماهیت تخریب محیط زیست انسانی به گونه‌ای است که مجزا کردن عنصر مادی آن به خاطر غیرمستقیم بودن نتایج آن سخت به نظر می‌رسد. به عنوان مثال دیده شده برخی از کارخانجات به دلیل آلایندگی بیش از حد هوا مورد توبیخ قرار گرفته‌اند. مسئولان این کارخانجات در شب که اغلب مردم در خواب به‌سر می‌برند، فعالیت خویش را آغاز می‌کنند تا از چشم مردم به دور مانده و اعتراضی نشود.
*کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی
منبع:سلامت نیوز
