بی‌توجهی رسانه ملی به محیط زیست
دوشنبه, ۱۳ ارديبهشت ۱۳۹۵، ۰۷:۳۵ ق.ظ
در دوره‌‌ای بشر حتی به مداخلات خود در طبیعت افتخار می‌کرد و آن را باعث زیبایی و تسهیل شرایط زندگی می‌پنداشت که البته در مواردی این چنین هم بود، اما در آن دوره بشر از اتخاذ اقدامات جبرانی برای پیامد اقدامات خود در طبیعت غفلت کرد. این دخالت‌های بشر تا جایی پیش رفت که هم اکنون منشا بسیاری از نارسایی‌های محیط زیستی دخالت بی‌حد و حصر بشر تلقی می‌شود.
حال با بروز مسائل محیط زیستی همچون هجوم ریزگردها در برخی روزهای سال، آلودگی هوا و بروز شرایط بحرانی ناشی از آن به نسبت می‌توان از بروز مشکلات محیط زیستی کاست و محیط زیست را احیا شده به دست آیندگان سپرد. برای ارتقای فرهنگ محیط زیستی و احساس نیاز و توجه به این مقوله نیازمند فرهنگ‌سازی از سوی رسانه‌ها هستیم تا به این ترتیب هر فرد خود به شکل فعال محافظ محیط زیست محسوب شود. آنچه می‌خوانید نظرات «اسماعیل کهرم»، فعال محیط زیست و مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست درباره نقش آموزش کشور و تاثیر آن بر مقوله محیط زیست جامعه در گفت‌و‌گو با «آرمان» است.
نقش معلمان را در پرورش نسلی پاسدار محیط زیست چگونه ارزیابی می‌کنید؟ در این زمینه نهادهای آموزشی کشور نیازمند چه نوع برنامه‌ریزی‌هایی هستند؟
متاسفانه دراین زمینه توجه خاصی برای اهمیت دادن به ارزش‌های محیط زیستی از سوی نهادهای آموزشی کشور مشاهده نمی‌شود. این درحالی است که هر یک از این دانش‌آموزان به عنوان یک پتانسیل قوی در امر آموزش محسوب می‌شوند؛ آن هم به این دلیل که از لحاظ کمیت در نهادهای آموزشی کشور با جمعیت۲۰ میلیون نفری دانش‌آموزان روبه‌رو هستیم و با برنامه‌ریزی می‌توان از این جمعیت انبوه به بهترین شکل در زمینه‌های آموزشی بهره برد. برای مثال در ابتدا می‌توان از این افراد در قالب سفیران محیطزیست برای ترویج فرهنگ محیط‌زیستی و احترام به این امر در مجامع گوناگون همچون خانواده‌ها، گروه‌های دوستان و... استفاده کرد. درضمن با انجام اقدامات نمادین همچون جمع‌آوری زباله در طبیعت می‌توان فعالیت‌های محیط زیستی و توجه به این مساله را در بین افراد جامعه ترویج، ترغیب و نهادینه کرد.
از دیگر اقدامات می‌توان به آموزش‌های غیرمستقیم اشاره کرد و به این ترتیب به شکل نمادین دانش‌آموزان را با موضوعاتی همچون هوای پاک، آب پاک، خاک پاک و... آشنا کرد. باید دانست هر اندازه هم که انرژی، وقت و پول در زمینه آموزش صرف شود، آینده کشور بیشتر تضمین می‌شود. این امر می‌تواند افراد را در حوزه محیط زیست آگاه و تربیت کند و زمینه بروز اشتباهات غیر‌قابل جبران گرفته می‌شود؛ با این اقدامات بی‌شک نسل جدید، نسلی دلسوز و آگاه نسبت به محیط زیست پرورش می‌یابند. پس با این تفاسیر سرمایه‌گذاری بر دانش آموزان باعث تقویت جامعه در دوران فعلی و آینده می‌شود.
هم اکنون برای ارتقای اطلاعات محیط‌زیستی دانش‌آموزان کشور سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت آموزش و پرورش چه اقداماتی را در اولویت قرار داده‌اند؟
در سازمان حفاظت از محیط زیست دفتر مشارکت‌های مردمی فعال است. این بخش با وزارت آموزش و پرورش رابطه تنگاتنگ دارد. در سال‌های اخیر مدارسی تحت عنوان مدارس محیط زیست تشکیل شده است. این مدارس دانش آموزانی با دغدغه محیط زیست پرورش می‌دهند. با وجود اینکه در این مدارس دروس معمولی درهر پایه به دانش آموزان آموزش داده می‌شود، اما به دلیل اینکه این مدارس در سازمان بین‌المللی اکو اسکول به فعالیت می‌پردازند پس در زمینه آموزش نیز فعالیت‌های ثمربخش را شاهد خواهیم بود. از دیگر نارسایی‌ها در امر محیط زیست و آموزش کشور می‌توان به نبود مطالب محیط زیستی در کتب درسی اشاره کرد.
مدارس سبز و زیست‌محیطی چه فعالیت‌هایی انجام می‌دهند؟ شما به عنوان یک کارشناس محیط زیست کم‌وکیف مطالب آموزشی دراین زمینه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در این مدارس در کنار یادگیری مطالب درسی توجه به موضوعات محیط زیستی در اولویت قرار دارد. باید توجه داشت که این مراکز آموزشی از سوی مجامع بین‌المللی و تحت پوشش بنیاد بین‌المللی آموزش‌های محیط زیست (FEE) قرار گرفته است و فعالیت این مدارس در گام نخست مورد اهمیت است و نمی‌توان در این زمینه کشورمان را با دانمارک یا دیگر کشورهای باسابقه مقایسه کرد. طبق آمارهای جهانی، هم اکنون بیش از ۴۰ هزار مدرسه سبز در سراسر جهان فعال هستند که سهم ایران از این تعداد حدود ۳۰ مدرسه است. در این مدارس اقدامات محیط زیستی جزو اولویت‌هاست. برای مثال در این مدارس استفاده از ظروف پلاستیکی ممنوع است و مدیریت انرژی نیز از دیگر دغدغهها محسوب می‌شود. در ضمن مدارس سبز به این علت برپا شده‌اند تا ارتباط میان انسان و طبیعت را تنگاتنگ کنند و به دانش‌آموزان از کودکی آموزش دهند که انسان جزئی از طبیعت است و برای داشتن زندگی بهتر راهی جز برقراری رابطه مسالمت‌آمیز با طبیعت نیست. باید توجه داشت که این مدارس در کشورهای پیشرفته با قدمت چندین ساله فعال هستند و هنوز در کشور ما این مدارس نوپا هستند. با توجه به وجود ظرفیت‌های موجود آینده فعالیت این مدارس روشن است. هم اکنون درمدارس کشور دانش‌آموزانی در حد نبوغ به فعالیت‌های محیط زیستی می‌پردازند. باید این مدارس برای دیگر مدارس کشور نیز الگو باشند. اما باید دانست که با تشکیل و گسترش مدارس محیط زیست، وضعیت زیستی تهران ارتقا نمی‌یابد و باید مدرسه محیط زیست یا مدارس سبز در سراسر کشور گسترش یابد.
به نظر شما مشکل اصلی محیط زیستی کشور در زمینه فرهنگ‌سازی و آگاهی عمومی چگونه باید حل و فصل شود؟
بر اساس تجربیات و شناخت نسبی‌ام در این زمینه باید بگویم که ریشه بروز مشکلات، کمبودها در فرهنگ است. برای مثال درباره مصرف آب، مدیریت مصرف انرژی، تفکیک زباله و... مسائل فرهنگی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در دنیای کنونی برای فرهنگ‌سازی باید با رسانه‌ها تعامل داشت و از پتانسیل آنها برای حل مشکلات محیط زیست بهره برد، اما متاسفانه در کشور ما رسانه ملی به عنوان تاثیرگذارترین رسانه کشور تاکنون اقدامی در زمینه فرهنگ‌سازی محیط زیست انجام نداده است.
منبع: روزنامه آرمان
