سرو ابرکوه و دروغ محیط زیستی
شنبه, ۱۴ فروردين ۱۳۹۵، ۰۷:۳۲ ق.ظ
رضا رمضانی*: در سرزمینی زندگی می کنیم که زمانی٬ دروغ سیزده یک فانتزی بود. یک فانتزی برای سرزمینی که دروغ را بزرگترین دشمن خود می دانست و هر کسی در طول یک سال فقط یک بار مرتکب اش می شد٬ آن هم٬ نه مصلحتی٬ فقط به قصد شوخی! در همین سرزمین طبیعت هم ارج و قربی داشت. شمشادها و سروهایش توصیف بلندقامتی و استواری پهلوانانش بود و هما٬ بخشاینده سعادتش بود. اما حالا٬ در این سرزمین٬ نه دروغ پدیده ای استثنایی است٬ نه ارج و قرب طبیعت مولفه ای جاری در ناخودآگاه فرهنگ اش است. و حالا بزرگترین دروغ سیزده امسال با مجروح کردن طبیعت درآمیخته است؛ سوختن سرو ابرکوه!
اما آیا این دروغ بزرگترین دروغ سرزمین ماست؟ و آیا سوختن سرو ابرکوه بدترین اتفاقی است که می تواند برای طبیعت ما بیافتد؟ آیا ارزشگذاری های ما در مورد موجودات طبیعت٬ آلوده به نگاه های خودخواهانه و ناسازگار با واقعیت طبیعت نیست؟
اینکه سرو ابرکوه اثری طبیعی-ملی است و ارزشی خاص دارد و سوختن ذهنی آن نیز شوکه کننده است کاملا درست! اما دقت کرده اید که در هر پدیده ای چقدر نگاه کاریزماتیک داریم؟ نگاه های ویژه و ...؟ فکر می کنید ارزش چنین موجودیتی در طبیعت برای خود طبیعت هم به اندازه ای است که ما بزرگنمایی کرده ایم؟
اگر مثلا صاعقه ای از میان ابرها به سمت این درخت بیاید٬ طبیعت قانونش را عوض خواهد کرد؟ و بین این سرو و سروها و درخت های دیگر جوان و میانسال دچار تبعیض خواهد شد.؟ چرا همین میزان حساسیت و احترام را برای درخت های دیگر قائل نیستیم؟ از کجا معلوم نهالی که امسال می شکنیم و چون هنوز مسن نیست و اثر طبیعی ملی محسوب نشده٬ چهار هزار سال عمر نکند و اثر طبیعی ملی آن زمان نشود؟ طبیعت خیلی اهل قهرمان پروری نیست اما گویا در یک جای کار اشتباهی رخ داده و با آنکه قهرمانی وجود ندارد٬ انسان نقش ضد قهرمان را با تمام وجود بازی می کند!
تک تک موجودات محترم اند. تک تک شان ارزشمندند. گمان می کنید ارزش تک تک درخت هایی که در پروژه سدسازی شفارود سربریده شدند و باقی مانده نسل ژوراسیک بودند ارزش این حساسیت ها را نداشتند؟ تازه! سوختن سرو ابرکوه دروغ سیزده بود و بریده شدن درخت های شفارود و زاگرس و گلستان و ... واقعیت های برآمده از سیطره دروغ! دروغ هایی که می گویند برای توسعه باید سد ساخت و آهن گداخت و بتن ریخت و ... و سال هاست که ساخته اند و گداخته اند و هنوز توسعه نیافته ایم اما در عوض٬ هر ساله صدها هکتار درخت را نابود کرده ایم.
طوفان که بیاید٬ سیل که جاری شود٬ مزارع که خشک شوند و ... بی محابا انگشت اتهام مان طبیعت را نشانه می گیرد و بدون هر لکنتی می گوییم: بلایای طبیعی! اما یادمان می رود که تمامی این ها انعکاس بی کم و کاست بلاهایی است که ما با دروغ و بی احترامی به طبیعت پدید آورده ایم. سیزده که گذشت، بیایید روراست باشیم. بلا دروغگویی های انسان است. بلا تعمیم نگرش های طبقاتی و طبقه بندی های بی ریشه انسان است که حتی به طبیعت تسری داده ایم!
طوفان که بیاید٬ سیل که جاری شود٬ مزارع که خشک شوند و ... بی محابا انگشت اتهام مان طبیعت را نشانه می گیرد و بدون هر لکنتی می گوییم: بلایای طبیعی! اما یادمان می رود که تمامی این ها انعکاس بی کم و کاست بلاهایی است که ما با دروغ و بی احترامی به طبیعت پدید آورده ایم. سیزده که گذشت، بیایید روراست باشیم. بلا دروغگویی های انسان است. بلا تعمیم نگرش های طبقاتی و طبقه بندی های بی ریشه انسان است که حتی به طبیعت تسری داده ایم!
* کارشناس محیط زیست
منبع: زیست بوم
